Kaynak şirketlere aktarılmazsa elektrik yurttaşa 3 yıl ücretsiz verilebilir

Pandemi sürecinde artan işsizlik ve yoksulluk karşısında emekçiler gerekli ekonomik sosyal desteği alamazken, pek çok alanda özel sektöre teşvik ve garanti ödemelerine ara verilmiyor. Mühendis Mehmet Oğuz’un gazetemizle paylaştığı araştırmaya göre, devletin elektrik firmalarına bu yıl yapacağı 8 milyar dolar alım garantisi ödemeleri yerine, 2,6 milyar dolar maliyet ile kendi üreteceği elektrik konutlara üç yıl ücretsiz verilebilir.

Türkiye’de elektrik üretimi devlet ve özel sektör eliyle gerçekleştiriliyor. Elektrik dağıtımı ise, devlete ait dağıtım şebekesinin özel sektör tarafından işletilmesi ile yapılarak, faturalardan alınan dağıtım bedeli devlet ve dağıtım firması arasında paylaşılıyor. Alım garantisi verilen özel sektör firmalarının tam kapasite elektrik üretimleri, garanti edilen fiyatlarla devlet tarafından satın alınıyor. Geri kalan ihtiyaç için devletin işlettiği santraller ve alım garantisi olmayan özel sektör firmalarından karşılanıyor. Alım garantisi olmayan santraller ise tam kapasite üretim yapmayıp, her gün oluşan ihtiyaca göre ayarlanıyor. 

EVLERDE ELEKTRİĞİN TOPLAM ORTALAMA BEDELİ 20,1 MİLYAR TL

Araştırmada yer verilen EPDK’nin verilerine göre devletin özel sektörün işlettiği elektrik santrallerinden ihtiyaca göre topladığı sistem marjinal fiyatı (SMF) 2019 yılında 0,25TL/kwh, 2020 yılında 0,287 TL/kwh oldu. Yani piyasadan her gün alınan elektriğin 2 yıllık ortalama kwh fiyatı 25-28,7 kuruş arasında değişiyor. Türkiye’de 40 milyon civarında konut abonelerinin yaklaşık 25 milyonunda aile ve tek kişi ikamet ediyor. Her konutta ikamet eden sayısına göre 150 kwh ile 300 kwh arasında elektrik tüketildiği düşünüldüğünde konut başı ortalama 250 kwh tüketim düşüyor. Böylece 25 milyon konutun dağıtım bedeli hariç ortalama elektrik bedeli 20 milyar 158 milyon 875 bin TL’ye denk geliyor.

2021’DE FİRMALARA 8 MİLYAR DOLAR TEŞVİK VERİLECEK

Ancak elektrik ın bu bedelden daha fazla teşvik ödeniyor. Yenilenebilir enerji kaynakları destekleme mekanizması (YEKDEM) eliyle toplamda 912 firmaya 2011 yılından 2020 yılı sonuna kadar 33,213 milyar dolar teşvik verildi. 2021 yılı için de 8.095 milyar dolar teşvik kesin listesi yayımlandı. Bu listeye göre 2021 yılı sonundan 2030 yılına kadar 39,647 milyar dolar teşvik verilmesi planlanıyor.

Bu teşvikler kapsamında Rüzgar Enerji Santrali (RES), Güneş Enerji Santrali (GES), jeotermal JES, Biyokūtle Enerji Santrali (BES), dalga, akıntı, gelgit, kanal veya nehir tipi rezarvuar alanı 15 kilometrekarenin altında olan HES’ler yenilenebilir enerji üreten santraller bulunuyor. Örneğin; GES için 13 dolar sent, RES için 7.3 dolar sent ve 10 yıl alım garantileri veriliyor. Yani piyasadan 25 kuruşa temin edilen 1 kwh elektrik için 56-100 kuruş arası devlet ödeme yapıyor. Devletin 1-5 kuruş maliyet ile ürettiği, piyasadan 25 kuruşa temin edilebilen elektrik için yapılan ödemenin geri kalan kalemleri alım garantili santrallere veriliyor.

Türkiye’de elektrik enerji kapasitesi, tüketilen elektriğin yaklaşık 2,5 katına denk geliyor. Ancak devlet alım garantili santrallerin elektriğini mecburen satın aldığı için alım garantili olmayan özel sektör ve devlet santrallerini tam kapasite çalıştırmayarak rekabeti engelliyor. Alım garantisi olmayanlar ve devletin santralleri tam kapasite çalıştırılırsa ortalama 26 kuruş /kwh olan fiyatlar daha da aşağı çekilme imkanı ortaya çıkıyor.

Yapılan araştırmada 2021 yılında devletin 916 firmaya vereceği 8 milyar 95 milyon dolardan vazgeçerek kendi elektrik üretim ve dağıtım sistemiyle konut başına 250 kwh elektriğin 3 yıl boyunca ücretsiz verilebileceği ifade edildi. (Ankara/EVRENSEL)

Antep’te elektrik kesintileri | "Olan vatandaşa oluyor, idareciler sorumluluk almalı"