Merkez Bankasından hükümete acı mektup: Yüzde 5 enflasyon hedefinden çok uzağız
TCMB, banka kanunun 42. maddesi uyarınca hükümete açık mektup gönderdi. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'a gönderilen mektupta 2020 yılında enflasyonu etkileyen faktörler anlatıldı.
Fotoğraf: Ali Balıkçı/AA
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) hükümete enflasyon hedefi tutmaması nedeniyle mazeret mektubu gönderdi. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'a gönderilen mektupta, 2020 yılında enflasyonu etkileyen faktörler anlatıldı. Mektupta, "Enflasyondaki yükselişte hem talep hem maliyet yönlü unsurlar etkili oldu. Enflasyondaki yükselişte gıda fiyatları önemli rol oynadı. Enflasyonda yüzde 5 hedefinden oldukça uzağız" ifadelerine yer verildi.
Merkez Bankası, banka kanunun 42. maddesi uyarınca hükümete açık mektup gönderdi. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'a gönderilen mektupta 2020 yılında enflasyonu etkileyen faktörler anlatıldı. Hükümet politikalarının enflasyonu tetiklediği ve ekonomide yarattığı tahribata dikkat çeken Merkez Bankası, sıkı para politikasının süreceği mesajını verdi. Buna göre dövizin baskılanması hedefiyle yüksek faiz politikası sürecek. Yüksek faiz nedeniyle yatırımlar düşecek, işsizlik artacak.
February 2, 2021
Mektup'ta daha önce yüzde 7,4 olarak belirlenen 2020 yıl sonu enflasyon (yüzde 14,60 olarak gerçekleşti) hedefinin neden tutturulamadığı anlatılarak, 2023 için yüzde 5 olarak belirlenen beklentiye ulaşmak amacıyla nasıl adımlar atılası gerektiği sıralandı. Mevcut enflasyonun hedeften çok uzak olduğunun altı çizilerek, reformların dezenflasyonist süreci destekleyeceği ifade edildi.
Merkez Bankasının hükümete gönderdiği açık mektupta şu ifadeler yer aldı:
"Yüzde 5 hedefine varıncaya kadar gerçekleşen ve beklenen enflasyon oranı patikası ile para politikası faiz oranı patikası arasındaki düzey güçlü bir dezenflansyonist denge gözetilerek oluşturulacak ve bu denge sürekli korunacaktır” ifadesini kullandı.
Enflasyon raporu sunumunda belirttiği gibi enflasyonda orta vadeli yüzde 5 hedefine varmak amacıyla, enflasyon hedeflemesi rejiminin tüm unsurlarıyla uygulanacağı belirtildi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2006 yılı başından itibaren uyguladığı açık enflasyon hedeflemesi rejimi kapsamında, enflasyon hedefinden belirgin olarak sapıldığında veya sapma olasılığı ortaya çıktığında TCMB Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca “hesap verme yükümlülüğü” mekanizması devreye girmektedir. Bu kapsamda, TCMB’nin hedeften sapmanın nedenlerini ve alınması gereken önlemleri Hükümete yazılı olarak bildirmesi ve kamuoyuna açıklaması gerekmektedir. 2020 yıl sonu enflasyonu hedef aralığının üzerinde gerçekleşmiştir. Bu metin, enflasyonun hedeften sapmasının nedenleri ile hedefe ulaşmak için alınan ve alınması gerekenönlemleri açıklamaktadır. 2020 Yılında Enflasyonu Belirleyen Faktörler 2019 yılının Temmuz ayında başlayan faiz indirimleri 2020 yılının ilk yarısında Covid-19 salgınının olumsuz etkilerini sınırlamaya yönelik olarak devam etmiş ve ilaveten kapsamlı genişleyici likidite adımları atılmıştır.
Yıllık kredi büyümesi ikinci çeyrekten itibaren ivmelenmiş ve 2017 yılındaki Kredi Garanti Fonu kaynaklı hızlı kredi genişlemesinin de ötesinde bir genişlemeye neden olmuştur. Bu güçlü kredi genişlemesi firma kredilerinde olduğu kadar konut ve ihtiyaç kredileri başta olmak üzere bireysel kredilerde belirgin gerçekleşmiştir. Krediler ve parasal büyüklüklerde para politikası ve finansal politikalarla kısa sürede sağlanan hızlı genişleme, iktisadi faaliyetteki hızlı toparlanmayı desteklemekle birlikte cari işlemler dengesini, dış finansman imkânlarını ve enflasyon görünümünü olumsuz etkilemiştir.
- Mal ihracatındaki iyileşmeye karşın, başta turizm olmak üzere hizmet gelirlerindeki düşüş ve ithalattaki canlanmayla birlikte cari işlemler açığı hızla artmıştır.
- Küresel belirsizliklere ek olarak yurt içinde enflasyon beklentilerinin bozulması dolarizasyon eğiliminin güç kazanmasına yol açmıştır. Bu dönemde yurt içi yerleşiklerin döviz ve altın talebi artmış; altın ithalatının tarihsel ortalamalarının oldukça üzerine çıkması dış dengeyi olumsuz etkilemiştir.
- Makrofinansal risklerin artması ve bekleyişlerin bozulmasıyla portföy ve swap piyasalarından yüksek hacimli yabancı sermaye çıkışları gözlenmiştir.
- Eş anlı olarak yurt içinde mevduat dolarizasyonunun kuvvetlenmesi ve reel kesimin yabancı para yükümlülüklerini azaltma eğiliminin hızlanması da dış finansman ihtiyacını önemli ölçüde artırmıştır. Böylelikle, yurt içi talep kaynaklı hızlı büyümenin yol açtığı dış dengesizlikler, ülke risk primlerini yükseltmiş, döviz kurları ve rezervler üzerinde baskı oluşturmuştur.
PİYASAYA SIKI PARA POLİTİKASI SÜRECEK MESAJI
"TCMB, enflasyon görünümüne dair risklerin bertaraf edilmesi, enflasyon beklentilerinin kontrol altına alınması ve dezenflasyon sürecinin en kısa sürede yeniden tesis edilmesi için Kasım ayında politika faizini yüzde 10,25’ten yüzde 15’e yükselterek net ve güçlü bir parasal sıkılaştırma yapmıştır.
Aralık ayında, 2021 yıl sonu tahmin hedefini göz önünde bulundurularak güçlü bir parasal sıkılaştırmaya gidilmiştir. Politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde 15’ten yüzde 17’ye yükseltmiştir. Aralık ayı kararını takip eden dönemde uluslararası emtia fiyatları ile bazı sektörlerde belirginleşen arz kısıtlarının yanı sıra asgari ücret ve yönetilen fiyatlara ilişkin gelişmeler, TCMB’nin 2021 yılı enflasyon görünümüne yönelik değerlendirmeleri üzerinde etkili olmuştur. Nitekim ocak ayında, sıkı para politikası duruşunun enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar “uzun bir müddet” korunacağı ve “gerekmesi durumunda ilave sıkılaşma yapılacağı” yönündeki sözlü yönlendirmeyle sıkı duruş güçlendirilmiştir.
Sıkı parasal duruşun oluşturacağı güçlü etkinin, 2021 yıl sonu enflasyonunun yüzde 9,4 düzeyine gerilemesini sağlayacağı öngörülmektedir. Ancak, bu tahminler üzerinde yukarı yönlü riskler belirgin bir şekilde önemini korumaktadır. Bu nedenle, güçlü sıkı para politikası duruşunun devam ettirilmesi zorunluluk arz etmektedir." (EKONOMİ SERVİSİ)
