MMO Başkanı Yener: Elektrik şirketlerine özel teşvikler son ermeli

Makina Mühendisleri Odası Başkanı Yunus Yener, özel şirketlerin kârlarını güvence altına alan Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması'nın (YEKDEM) değişmesi gerektiğini söyledi. 2015 yılı sonunda sona ermesi öngörülen yüksek alım fiyatının defalarca uzatıldığını, özel elektrik şirketlerinden yapılacak alım fiyatlarının yılda 4 kez arttığını belirten Yener, teknolojik gelişmeler karşısında düşen yatırım maliyetlerinin ise tüketiciye yansıtılmamasını eleştirdi.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı Yunus Yener, 2011’de yatırım ve işletme maliyetleri bugüne göre yüksek olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimini desteklemek amacıyla; 10 yıl süreyle yüksek alım fiyatları ile alım garantileri uygulamasına başlandığı ifade etti. Geçen sürede, kaydedilen teknolojik gelişmelerle, yatırım maliyetlerinin azalmaya başlamasına rağmen, 2015 sonunda sona ermesi öngörülen uygulamanın aynı yüksek alım fiyatlarıyla 2020 yılı sonuna kadar uzatıldığını kaydeden Yener, 2020 sonbaharında yapılan başka bir düzenleme ile, bu sürenin küresel salgın gerekçesiyle 30 Haziran 2021’e ertelendiğini söyledi. 2020’de üretilen elektriğin dörtte birine yakın bölümünün bu yüksek fiyatlı alım garantili tesislerden karşılandığını belirten Yener, 2010 yılından bu yana teknolojideki gelişmelerle yatırım ve işletme maliyetlerinde büyük düşüşler yaşanmış olmasına karşın, maliyetlerdeki düşüşler elektrik satış fiyatlarına yansıtılmadığını söyledi. Yener, son üç yılda özel şirketlere YEKDEM mekanizmasıyla 110,5 milyar TL ödeme yapıldığını aktardı

2025’E KADAR DEVREYE GİRECEKLERE 10 YIL ALIM ALIM GARANTİSİ

Gçen yıl sonunda çıkarılan yasa ile Haziran 2021'den sonra işletmeye girecek yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretim tesisleri için destek uygulamalarında değişiklik yapıldığına dikkat çeken Yener, “1 Temmuz 2021 ile 31 Aralık 2025 arasındaki dönemde devreye girecek YEK belgeli santrallarda üretilen elektrik için 10 yıl boyunca garantili alım fiyatı uygulanacaktır. Bu santrallarda yerli ekipman kullanıldığı takdirde de 5 yıl boyunca alım fiyatlarına ilave yerli katkı desteği eklenecektir. Kuruş esaslı Türk Lirası olarak belirlenen fiyatlar 1 Nisan 2021 tarihinden itibaren başlamak üzere üçer aylık dönemler halinde güncellenecektir. Güncellemelerde, TÜFE ve ÜFE artışları yüzde 26’lık, USD ve Euro fiyat değişimleri ise yüzde 24’lik paylara sahip olacaklar. Bu şekilde yatırımcı şirketlere verilecek destekler olası fiyat hareketlerinden ters yönde etkilenmeyecektir” dedi.

"ALIM FİYATLARI YILDA 4 KEZ ARTTI"

Türkiye’de işsiz sayısı 10 milyonu aşmasına, onbinlerce işletmenin kapanmasına, agari ücret, memur ve emekli maaşlarının çok düşük oranda artmasına karşın, özel elektrik şirketlerinden yapılacak alım fiyatlarının yılda 4 kez artmasının haksız bir uygulama olduğunu vurgulayan Yener, bu destekleri yetersiz bulan bazı yatırımcı derneklerinin alım fiyatlarının yükseltilmesini ve  üç ayda bir yapılacak ayarlamaların bütünüyle dövize endekslenmesini talep etmesini eleştirdi.

"FİYATLARDAKİ DÜŞÜŞ TÜKETİCİYE YANSIMADI"

Yenilenebilir enerjiden yararlanmayı, mühendislik kurallarına uygun ve ahlaklı olarak değerlendirilmesi koşuluyla uzun yıllardır savunduklarını belirten Yener, “Ancak, geçtiğimiz dönemde, özel firmalarca üretilen elektrik enerjisine yüksek fiyatla alım garantisi verilmesi ve denetimsizlik, şirketlerin iştahını kabarttı ve bir yandan doğayı-çevreyi olumsuz yönde etkileyen bazı yatırımlara sebep olurken diğer yandan yurttaşların elektrik faturalarını şişirdi. Özel sermaye çıkarlarını gözeten uygulama, yatırımcı firmaların yanı sıra, yabancı ekipman üreticilerinin ve finans kurumlarının da ekmeklerine yağ sürdü. Ekipman tedarikçileri fiyatlarını maliyet esasına göre değil, teşvik fiyatından yola çıkarak belirledi. Süreçte, ekipman fiyatları dünya genelinde hızlı düşerken, yurttaşlar bu gelişmelerden yararlanmadı, tersine sürekli artan faturalarla ceplerinden belli bir zümreye kaynak aktarıldı. Mesken, sanayi, ticarethane, tarımsal sulama aboneleri, elektriğe, yüksek bedeller ödedi” dedi. 

Bu adaletsizliğin ortadan kaldırılması gerektiğini ifade eden Yener’in sıraladığı taleplerden bazıları şöyle; “YEKDEM ile onun yanı sıra Kapasite Mekanizması ve yerli kömür santrallarından özel fiyatla elektrik alımı gibi desteklere son verilmelidir. Yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi için toplumsal yarar esas olmalı, şirketlerin değil yurttaşların çıkarları gözetilmelidir. Enerji ihtiyacının karşılanması için yapılacak yatırımlar ulusal ölçekte, bölgesel ve yerel ihtiyaçları dikkate alan kamusal bir planlamaya uygun olmalıdır. Enerji yönetimi ve özel şirketler ellerini yurttaşların ceplerinden çekmelidir.” (Ankara/EVRENSEL)