Çanakkale'de sevindiren karar: İki JES'in ÇED gerekli değildir kararı iptal edildi

Özer AKDEMİR

Çanakkale İdare Mahkemesi Ayvacık Büyükhusun ve Gülpınar köyleri yakınlarında işletilmek istenen jeotermal enerji santrallerine (JES) verilen "ÇED gerekli değildir" kararlarını iptal etti.

Mahkeme her iki iptal kararında da JES’lerin tarıma, sulara, canlı yaşamına ve kültürel varlıklara olumsuz etkilerine dikkat çekerek ÇED gerekli değildir kararlarının hukuka uygun olmadığına hükmetti.

JES’LERİN SAĞLIĞA, TARIMA VE TARİHE ETKİLERİ ÖNE ÇIKTI

Çanakkale’nin Ayvacık ilçesi Büyükhusun köyü yakınlarında Bakrom Madencilik A.Ş. yapılması planlanan jeotermal kaynak arama amaçlı sondaj çalışmalarına Çanakkale Valiliğinin verdiği ÇED gerekli değildir kararına karşı 110’un üzerinde yurttaş ve kurum tarafından dava açıldı. Dava dilekçesinde, yerin 2000 metre altından çıkarılan sıcak akışkanın buharı içerisinde bulunan ve tekrar sıvılaşamadığı için havaya salınmak zorunda olan kükürt, dioksit, metan gibi görünmez gazların yarattığı kalp krizi, felç, kanser, psikolojik rahatsızlıklar, ölü doğumlu gebelikler gibi etkilerin bilimsel olarak kanıtlandığına dikkat çekildi. Bu akışkanların içme ve tarımsal sulama kaynaklı yer altı sularının kirlenmesine ve zehirlenmesine yol açtığı, proje sahasının yerleşim alanları, arkeolojik alanlar ve tarımsal alanlar içinde olup dere yataklarına, denize ve turistik tesislere yakınlığı karşısında projenin tüm canlı varlığa, doğaya, bir bütün olarak ekosisteme ve bölgenin sosyal ve ekonomik hayatına etki edecek risklerinin değerlendirilmediği gibi bir dizi daha gerekçenin ileri sürüldüğü dava dilekçesinde, halkın katılım toplantısının yapılmadığı dile getirildi.

"DÜNYA KÜLTÜR MİRASI ASSOS’A ZARAR VERİR"

Mahkeme sürecinde 5 Ekim 2020 tarihinde yapılan bilirkişi keşfinin raporunda, bölgenin tarım arazisi içinde kaldığı, proje koordinatlarının uyuşmadığı, proje sondaj noktasına en yakın yerleşim yerinin 1.23 kilometre uzaklıktaki Büyükhusun köyünün ve Ayvacık yöresinin Çanakkale ili içerisinde kültürel ve arkeolojik varlıklar açısından oldukça büyük öneme sahip olup bölgede tescilli ve tescilsiz çok sayıda kültürel varlığın yer aldığı ifade edildi. Jeotermal üretim faaliyetleri sırasında çıkan buhar ve gazların salınımı, araştırma ve işletme esnasında patlama veya fışkırma, yanı sıra zemin oturması ve çökme sonucu mikro depremler gibi istenmeyen çevresel etkilerin olabileceğine dikkat çekilen raporda, proje sahasının UNESCO Dünya Mirası geçici listesinde yer alan Assos Antik Kenti, Lamponia Antik Kenti ve Dolmen adı verilen antik dönem mezarlarına yakın bir konumda olması nedeniyle bu kültürel varlıklarının, JES’in çevresel etkilerinden olumsuz yönde etkilenmelerinin söz konusu olacağının altı çizildi. Proje tanıtım dosyasında Behramkale ve Lamponia Antik Kentlerine uzaklık analizinin yapılmadığı da vurgulanan bilirkişi raporunda, bu nedenlerle yapılması planlanan jeotermal kaynak arama amaçlı sondaj çalışması projesi ile ilgili olarak çevresel etki değerlendirmesi sürecinin işletilmesinin kültür varlıklarının korunması açısından faydalı olacağı kanısı dile getirildi.

"KAYAÇLARDA RADYOAKTİF MİNERALLER VAR!"

Öte yandan projenin gerçekleştirileceği bölgedeki kayaçlar içerisinde yoğun radyoaktif minerallerin varlığının söz konusu olduğu ve bu minerallerin açığa çıkmasının toprağa, suya ve havaya karışmasının ciddi sorunları da beraberinde getireceği ifade edildi. Bilirkişiler JES çalışmalarının yer altı sularına, flora ve faunaya olumsuz etkilerine de değinirken, PTD de bu konularda yetersiz bilgi bulunduğu belirtildi. Ayvacık ve Ezine ilçeleri yakınındaki diğer jeotermal enerji santrali projelerinin de bulunduğuna dikkat çeken bilirkişi raporunda, kümülatif etki değerlendirilmesinin yapılmadığı, bu nedenle projenin, çevreye ve insan sağlığına olabilecek muhtemel olumsuz etkilerine karşı alınacak tedbirlerin, proje tanıtım dosyasında detaylı olarak değerlendirilmediği ifadelerine yer verildi. Bilirkişi raporunu hükme esas alınabilecek nitelikte bulan mahkeme heyeti oy birliği ile projeye verilen ÇED gerekli değildir kararının hukuka uygun olmadığına hükmetti.

BABADERE-2 JES PROJESİ DE İPTAL EDİLDİ

Çanakkale İdare Mahkemesinin Gülpınar köyü yakınlarındaki Babadere-2 JES santariline verilen ÇED gerekli değildir kararını da iptal etti. MTN Enerji A Ş adlı şirketin gerçekleştirmek istediği JES projesine karşı Gülpınar Sürdürülebilir Yaşam Derneği, Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği ile Ege ve Marmara Belediyeler Birliği tarafından dava açıldı. Tuzla köyü ve civarında faaliyette olan üç JES firması ile ilgili açılan davalarda Babadere-2 JES için iptal kararı verilirken, Transmark AŞ’ye ait olan JES için de yürütmeyi durdurma kararı çıktı. JES’lerle ilgili bu mahkeme kararlarının sevinçle karşılandığını dile getiren Gülpınar Sürdürülebilir Yaşam Derneği şu açıklamayı yaptı; “Tuzla köyü ve civarı tarım ve sulama alanıdır. Bölgemiz 3. derece doğal sit alanı ve 3. derece kaynak koruma alanıdır. Proje ayrıca Çanakkale Tuzla Büyükova koruma sahası içinde kalmaktadır. Bölgemiz aynı zamanda Apollon Smintheion antik ören yeri ve müzesine de ev sahipliği yapmaktadır."

Çanakkale Ayvacık’ta JES kuyuları için bilirkişi olumsuz rapor verdi

Çanakkale Ayvacık'ta yapımı planlanan iki JES için yürütmeyi durdurma kararı verildi

Çanakkale Ayvacık’ta JES kuyuları için bilirkişi olumsuz rapor verdi