21 Şubat 2021 23:37

Psikolog Belma Çelikkol Dağlı: Çocuklar pandemide sosyal becerilerini geliştiremiyor

Psikolog Belma Çelikkol Dağlı, çocukların pandemi dönemini en az psikolojik hasarla atlatabilmesinin anne-babanın ruh sağlığıyla yakından ilişkili olduğunu vurguluyor.

Fotoğraf: Freepik

GÜNCEL YAŞAM

Paylaş

Ramis SAĞLAM
İzmir

Kovid-19 pandemi kısıtlamalarından birçok kesim etkilendi. Eğitim öğretimin yüz yüze yapılamaması çocukların psikolojisini nasıl etkiliyordu? Konu ile ilgili sorularımızı Psikolog Belma Çelikkol Dağlı yanıtladı.

Pandemide çocuklar psikolojik olarak nasıl etkilendi?
Pandemi süreci ailelerin ve bireylerin yaşam rutinlerini değiştirmek zorunda bıraktı. Anne babaların bir kısmı evden çalışıyor, bir kısmı ücretsiz izinde, bir kısmı farklı çalışma saatleriyle işine devam ediyor. Çocuklar okula gidemiyor, evden online eğitim almaya çalışıyorlar. Online eğitime ulaşabilen çocuk da var ulaşamayan da. Sosyal izolasyon nedeniyle aileler komşu ve akrabalarıyla görüşemiyor, çocuklar arkadaşlarıyla buluşamıyor. Bu durum öncelikle kaygıyı arttırıyor ve kaygının kontrol edilmesini zorlaştırıyor. Ebeveynler çocuklarıyla daha uzun süre birlikte kalınca bu süreçte nasıl etkinlikler yapılacağı, bu vaktin nasıl geçirileceği gündeme geldi.

‘TABLET, TELEFON KURTARICI OLDU AMA ÇOCUKLARI EKRANA BAĞLADI’

Okul öncesi dönem için oyun ve anaokulu, 6-10 yaş için okul ortamı, öğretmenler, akranlar ile iletişim kurmak, ergenler için ise akranlarıyla iletişim kurmak ve okul ön plandayken pandemiyle beraber tüm yaş grupları eve kapandı. Pandeminin ilk zamanlarında evde olmak birçok aileye iyi geldiyse de pandemi sürecinin uzamasıyla birlikte zorluklar da başladı. Tablet, telefon birçok ailenin kurtarıcısı olup çocuklarda ekran bağımlılığında bir artış oldu. İlköğretim çağındaki çocuklar akranlarından ve öğretmenlerinden uzak kaldı. Çocuklar uzaktan eğitim ile tanıştı. Eğitimde fırsat eşitsizliği gözle görülür oldu.

Ailelerin pandemi karşısında göstermiş oldukları psikolojik dayanıklılık çocukların tepkilerine de yön verdi. Sağlıklı bir aile ortamında pandemi süreci geçiren çocuk bu sürece daha kolay uyum sağlayabilirken, kaygı düzeyi daha yüksek, titiz olan, korkuları olan ebeveynlerle birlikte olan çocukların yeni normale daha zor uyum sağladığını söyleyebiliriz.

‘OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA SOSYAL VE DİL BECERİSİNDE ZAYIFLIKLAR OLABİLİR’

Yüz yüze eğitimden uzak kalan çocukların arkadaşlarından uzaklaşmasının etkileri neler oldu?
Yüz yüze eğitimden uzak kalan okul öncesi ve ilköğretim grubu herhalde bu süreçten olumsuz etkilenen en büyük grup. Özellikle bu yaş grubunun oyun ve fiziksel aktiviteden yoksun kalması gelişimsel olarak uyaran eksikliğine sebep olmaktadır. Anne baba ne kadar çocuğu ile ilgilense ve evde birçok aktivite yaptırsa da hiçbiri akranlarıyla olan iletişimi / etkileşimi kadar etkili olamamaktadır. Pandemiyle beraber bu yaş grubunun sosyal becerilerinde ve dil becerilerinde zayıflıklar ile karşılaşma olasılığımız çok yüksek.

‘OTURUŞLARINDAN, BESLENMELERİNE KADAR ETKİLEDİ’

İlköğretim düzeyindeki ve daha büyük çocuklar için, en büyük handikap eğitim hayatlarına online olarak devam etmeleri. Bu eğitim sürecinde sürekli ekran başında olmak fiziki olarak oturuş şekillerinden tutun, beslenmelerine kadar günlük akışlarında değişiklikler oldu. Bu yaş gruplarında eğitimden uzaklaşma, derslere karşı isteksizlik, dikkatini derse odaklayamama, ekran bağımlılığında artışlar olabilir. Yaşıtlarından yüz yüze olmaktan uzaklaşan çocuklar ve ergenler daha çok sosyal medya aracılığıyla ya da telefon ve benzeri araçlarla birlikte olmakta, dolayısıyla sosyal becerilerini geliştirememektedir. Bir bireyin, diğer insanların inançlarını ve niyetlerini anlayabilme ve bu sayede o kişilerin davranışlarının anlamını çözebilme ve karmaşık sosyal çevreler ile etkileşime girebilme yeteneği olarak tanımlarsak sosyal bilişi, pandemi sürecinin uzamasıyla birlikte çocuklarımız için özellikle bu becerilerin zayıf kalacağını düşünebiliriz.

‘YÜZ YÜZE EĞİTİMDEN UZAK KALMAK, SPOR VE SANATTAN DA UZAK KALMAKTI’

Çocukların sosyal zekaları pandemiden nasıl etkilenir?
Sosyal biliş temel olarak kişinin kendisi dışındaki insanların kendisinden farklı bir zihne sahip olduklarını fark edebilme becerisidir. Sosyal becerilerin öğrenilebilir davranışlar olması okulların önemini arttırmaktadır. Bu beceriler arkadaşlık ilişkileri, problem çözme, öfke kontrolü, stresle başa çıkma, empati kurabilme gibi birçok beceriyi içermektedir. Sosyal becerilere sahip çocuklar aynı zamanda okulu uyum ve akademik başarılarına da katkılar sağlamaktadır. Pandemi sürecinde çocukların yüz yüze eğitimden uzak kalması aynı zamanda spor ve sanat gibi daha önce yaptıkları birçok etkinlikten yoksun kalmaları çocuklarımızın sosyal becerilerini de olumsuz etkilemektedir.

EBEVEYNLER ÇOCUKLARI İÇİN RUH SAĞLIKLARINA DİKKAT ETMELİ

Ebeveynler bu süreci aşmak için nasıl bir yol izlemeli?
Çocukların bu dönemi en az psikolojik sıkıntılarla geçirmesi anne babanın ruh sağlığıyla yakından ilişkilidir. Bu nedenle öncelikle ebeveynler olarak bizlerin kendi ruh sağlığımıza dikkat etmemiz gerekir. Pandemi ile ilgili doğru kaynaklardan bilgi almak, çocukların sorularını dinlemek, anlaşılır ve net cevaplar vermek önemlidir. Pandemi ile ilgili olumsuz haberlere doğrudan maruz bırakmamak gerekir. Evde bir rutin (beslenme, uyku, oyun, ders) oluşturmak ve bu rutine göre davranma önemlidir. Ailecek egzersiz yapmalı, tablet, telefon gibi teknolojik kullanımı yaş düzeyine uygun sınırlanmalıdır. Hayal gücü ve yaratıcılığa dayalı etkinliklere fırsat verilmelidir.