Büyüdü denilen Türkiye ekonomisi dolar bazında yüzde 5,65 daraldı

Türkiye ekonomisi, ekonomik kriz ile birleşen pandemi yılı olan 2020’de dolar bazında daraldı. 2019'da 760 milyar dolar olan Türkiye Gayri Safi Yurtiçi Hasılası, 2020 yılında yüzde 5,65 daralarak 717 milyar dolara kadar geriledi. Türkiye ekonomisi 10 yıl önce dolar bazında yüzde 7,36 daha büyüktü. Verileri değerlendiren İktisatçı Mustafa Sönmez, “TÜİK rakamlarına göre yüzde 1,8 bir büyüme görünüyor ama bunun arka yüzünde çok ciddi bedeller var. Türkiye ekonomisi kemik erimesi yaşıyor” dedi.

TÜİK, 2020 yılına ait büyüme verilerini paylaştı. TÜİK’e göre, Türkiye ekonomisi 2020’de Türk lirası bazında yüzde 1,8, geçen yılın son çeyreğinde yüzde 5,9 büyüdü. Ekonomistlerin 2020 yılı büyüme beklentilerinin ortalaması yüzde 2,2’ydi.

KİŞİ BAŞI GELİR 528 DOLAR AZALDI

Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 16,8 artarak 5 trilyon 47 milyar 909 milyon TL oldu. 2020 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 60 bin 537 TL, ABD doları cinsinden 8 bin 599 dolar olarak hesaplandı. Bir önceki yıl 9 bin 127 dolardı. Kişi başı gelir ise 528 dolar azaldı.

BÜYÜME, ÜÇÜNCÜ ÇEYREĞE GÖRE YÜZDE 1,7 ARTTI

GSYH dördüncü çeyrek ilk tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, 2020 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,9 büyüdü.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,7 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi ise 2020 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,8 yükseldi.

DÖRDÜNCÜ ÇEYREK CARİ DEĞERİ 191 MİLYAR DOLAR

Üretim yöntemiyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla tahmini, 2020 yılının dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 26,2 artarak 1 trilyon 524 milyar 788 milyon TL oldu. GSYH'nin dördüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 191 milyar 633 milyon olarak gerçekleşti.

TÜİK ÜÇÜNCÜ ÇEYREK BÜYÜMEYİ AŞAĞI DOĞRU REVİZE ETTİ

TÜİK üçüncü çeyrek için daha önce yüzde 6,7 olarak açıkladığı büyümeyi yüzde 6,3 olarak revize etti. TÜİK ikinci çeyrek için daha önce yüzde 9,9 olarak açıkladığı daralmayı yüzde 10,3 daralma olarak revize etti.

SEKTÖRLERE GÖRE BÜYÜME RAKAMLARI

GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2020 yılında bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değeri yüzde 21,4, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 13,7, tarım sektörü yüzde 4,8, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 2,8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,6, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 2,5 ve sanayi yüzde 2 arttı. Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 5,2, hizmetler yüzde 4.3, inşaat sektörü ise yüzde 3,5 azaldı.

TÜKETİM HARCAMALARI YÜZDE 3 ARTTI

Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, 2020 yılında bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre yüzde 3,2 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 56,4 oldu.

Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2020 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 8,2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 6,6, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 10,3 arttı.

2020 yılında bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre mal ve hizmet ithalatı yüzde 7,4 arttı, ihracatı ise yüzde 15,4 azaldı. Mal ve hizmet ihracatı, 2020 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak aynı kalırken ithalatı ise yüzde 2,5 arttı.

İŞGÜCÜ ÖDEMELERİ YÜZDE 9, İŞLETME GELİRİ YÜZDE 20 ARTTI

İşgücü ödemeleri 2020 yılında yüzde 9,6 artarken, net işletme artığı/karma gelir yüzde 20,2 arttı. İşgücü ödemeleri, 2020 yılının dördüncü çeyreğinde ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 12,2, net işletme artığı/karma gelir yüzde 32,0 arttı.

İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yıl yüzde 34,8 iken bu oran 2020 yılında yüzde 33,0 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 47,5'ten yüzde 49,4'e yükseldi.

DOLAR KURU ORTALAMASI 1.34 LİRA ARTTI

2020 dolar kuru ortalaması 7,01 oldu. 2019’da ortalama 5,67 liraydı. 2019’a nüfus 82,6 milyondu, 2020’de 83,4 milyon olarak hesaplara alındı.

TÜRKİYE EKONOMİSİ KEMİK ERİMESİ YAŞIYOR

Verileri değerlendiren Ekonomist Mustafa Sönmez, “TÜİK rakamlarına göre yüzde 1.8 bir büyüme görünüyor ama bunun arka yüzünde çok ciddi bedeller var” dedi. Sönmez şöyle konuştu: “Bu bir kere ucuz döviz ve ucuz faizle kışkırtılmış tüketime dayanıyor. Bunun için Merkez Bankası rezervlerini sıfırladılar. Banka kredilerini yüzde 40 artırdılar. Hane halkı dahil olmak üzere çok ciddi bir borçlanma yaşandı. Yan etki olarak yüzde 15 enflasyon var. 37 milyar dolarlık cari açık var. İşsizliği azaltmadı; yüzde 13 dar tanımlı, yüzde 30’a yakın geniş tanımlı işsizlik var. İstihdam yaratmamış tersine işsizliğe yol açmış bir garip büyüme. Dolar olarak bakıldığında büyüme değil yüzde 6 küçülme var. 43 milyar dolar azalma var bir yılda. Kişi başına gelir 500 dolar azaldı, 8.6 bin dolara düştü. Yani dolar üzerinden yoksullaşma var. İleriye dönük büyük kırılganlıklar taşıdı. Batık krediler, düşmeyen enflasyon, düşmeyen işsizlik, bir yılda 190 milyar dolara yakın dış borç ödeme yükü… Kırılganlaştıran bir performans oldu. Şubat ayında dünya ekonomi biraz sarsılınca dolar yeniden yükseldi, risk primi 300’e yaklaşıyor. Ekonomiyi daha da hassaslaştırmış bir performans oldu, bunlarla ayakta kalmak zorlaştı. Türkiye ekonomisi kemik erimesi yaşıyor. Böyle bir ekonomiye dönüştü, bunun sürdürülmesi zaten kolay değil, Türkiye’ye prim ve itibar kazandırması da mümkün değil.” (EKONOMİ SERVİSİ)

Türkiye'nin 2020 ekonomisi: 1,5 milyon yeni yoksul, 97 bin yeni milyoner

Erkan Aydoğanoğlu

Borç ve vergi kıskacı

Erkan Aydoğanoğlu

Bıçak sırtı