Boğaziçi’nden bir örnek: Cinsel Tacizi Önleme Komisyonu

Hazırlayan: Genç Hayat Yayın Kurulu

8 Mart’a giderken üniversiteli genç kadınlar arasında belki de en çok tartışılan, şu an yalnızca 17 üniversitede bulunan Cinsel Tacizi Önleme Birimleri. Güvenli kampüsler oluşturma yolunda üniversiteli genç kadınların en acil taleplerinden birisi olan bu birimleri kurmak bir yana bu birimlerin işletilmesi de elzem bir noktada duruyor. Bizler de Türkiye açısından işlerliği diğer üniversitelere oranla daha gelişkin olan Boğaziçi Üniversitesi’ndeki Cinsel Tacizi Önleme Komisyonu’nu, Boğaziçi Üniversitesi Cinsel Tacizi Önleme Komisyonu Ofis Koordinatörü Cemre Baytok ile konuştuk.

Öncelikle bize CİTÖK’den bahsedebilir misiniz? CİTÖK nedir? Ne zaman ve nasıl kuruldu?

Boğaziçi Üniversitesi'nde Cinsel Tacizi Önleme Komisyonu 2012'de, Ofisi ise 2016'da kuruldu. 2010'larda başka üniversitelerde de kurulmaya başlayan bu birimler, temel olarak, üniversitede cinsel taciz ve benzeri fiillerin yaşanmadığı bir akademik hayatı kurabilmek için kurulmuşlardı. Boğaziçi'nde de temel hedef, üniversite yaşamında toplumsal cinsiyet eşitsizliği ile mücadele etmek, bu alanda önleyici faaliyetler düzenlemekti.

CİTÖK’ÜN PARÇASI OLARAK ÖĞRENCİLER

Öğrencilerin CİTÖK içerisinde ne gibi hakları var?

CİTÖK, Boğaziçi Üniversitesi Kadın Araştırmaları Kulübü'nün (BÜKAK) desteğiyle kuruldu, yani doğrudan kuruluşunda öğrenciler var. Sonra da hem CİTÖK toplantılarında hem etkinliklerinde öğrenciler görev aldı. CİTÖK bilhassa faaliyetlerini öğrencilerle birlikte organize etmeyi çok önemsedi. CİTÖK, öğrencilerin desteği ve doğrudan katılımı olmadan var olamaz zaten.

CİTÖK’ü okul içerisinde nasıl işletiyorsunuz? Cinsel tacize uğrayan birisi başvurduğunda süreç nasıl ilerliyor?

2016'dan beri CİTÖK Ofis koordinatörü başvuruları alıyor, gizlilik prensibiyle görüşmeleri yürütüyor. Ofis koordinatörü; başvuru konusu ile ilgili doğru yönlendirmeyi ve bilgilendirmeyi yapmakla yükümlü. Eğer başvuru konusu ile ilgili üniversite soruşturma açmaya yetkili ise veya üniversite içinde psikolojik destek verilecekse neler yapılabileceği anlatıldıktan sonra başvuran kişi kararını veriyor. CİTÖK bir yönlendirme birimi, dolayısıyla bilgilendirmeyi aldıktan sonra ne yapacağına karar vermek başvurana ait. Eğer üniversite içi bir soruşturma açılabilecek bir konuysa ve başvuran bunu talep ediyorsa mekanizmalar kendisine anlatılıyor ve süreç CİTÖK tarafından takip ediliyor. Bu arada, bu birimlerin olmadığı üniversitelerde de rektörlük YÖK Yönetmeliği'nce ceza gerektiren (cinsel taciz, cinsel saldırı gibi) şikayetler karşısında resmi bir cevap vermeli. YÖK'e göre öğrenciler için yönetmelik, çalışanlar için ise kanun, bu fiilleri düzenliyor. Yani üniversiteler cinsel taciz ve saldırı hakkında soruşturma yürütebilecek yetkinlikte.

CİTÖK YALNIZCA SALDIRI SONRASI DEĞİL ÖNCESİNDE DE FAALİYET YÜRÜTMELİ

CİTÖK’ün okul içerisinde yürüttüğü ne gibi faaliyetleri var?

CİTÖK okulun farklı kesimlerine ulaşarak bu konuların konuşulabileceği ve bilgilendirmelerin olacağı toplantılar düzenlemeye çalışıyor. Bunların içinde, öğrencilere eğitimler, dersler, forumlar olduğu kadar idari ve akademik personelle toplantılar da var. Bilgilendirici broşürler, gösterimler, üniversite dışında benzer alanlarda çalıştığımız kurumlarla bir araya geldiğimiz oturumlar var. Sadece cinsel taciz ve saldırı değil elbette. Flört şiddeti, cinsel sağlık, toplumsal cinsiyet farkındalığı gibi daha genel bilgilendirme toplantıları yapmaya çalışıyoruz.

CİTÖK’ün işlevi ne olmalı? Okul içerisinde somut olarak ne yapabilmesi gerekir?

CİTÖK'ün ve başka üniversitelerdeki bu birimlerin üniversitede geniş bir desteğe sahip olması en büyük ihtiyaç. Bu, yönetimden akademisyenlere, öğrencilerden idari personele, her mensubu için geçerli. Bu birimlerin gerçekten çalışabilmesi için kalıcı ve istikrarlı olması şart. Ancak bu şekilde üniversitede geniş kesimlere ulaşarak üniversite yaşamında şiddetin olmadığı ve eşitliğin sağlandığı bir hayat kurmak mümkün olabilir. Bu birimlerin sadece bu alanda çalışmalarını yürüttükleri bir yer olarak tasarlanması, toplumsal cinsiyet alanında uzman kişilerden oluşması ve şikayet süreçlerinde görüşlerinin alınması gerekiyor. Ayrıca önleme faaliyetlerinin de (eğitimler, forumlar) desteklenmesi, teşvik edilmesi önemli. Böylece üniversite içerisinde toplumsal cinsiyet eşitliği faaliyetleri sürdürülebilir ve kurumsal olur.

DEMOKRATİK VE ŞEFFAF BİR SÜREÇ YÜRÜTÜYORUZ

Bugün açısından sizin kendi okulunuzda karşılaştığınız zorluklar neler? Bu zorluklara karşısında neler yapıyorsunuz?

Boğaziçi Üniversitesi'nin bu birimi de diğer birim ve komisyonları gibi işbirliği ile çalışan, demokratik ve şeffaf süreçlere sahip bir birim. Çalışmasında uzmanlığının, bunca yılın birikiminin ve artık dünyadaki üniversitelerde yıllara yayılan bu tür kurumsallaşmaların tanınması, daha çok sahip çıkılması ve faaliyetlerinin teşvik edilmesine ihtiyaç var. Bu, genel olarak, toplum içerisinde şiddetin ve eşitsizliğin azalması için de çok önemli bir katkı olur; üniversite öğrencilerinin ülkenin önemli ve üretken bir kesimini yansıttığını biliyoruz. Pandemi elbette çalışmalarımızı çok etkiledi; CİTÖK'ün ders, eğitim ve forumları yüz yüze gelinen yerlerdi. Şimdi online biçimde telafi etmeye çalışıyoruz.

Diğer üniversiteler bugün böyle bir komisyonu nasıl kurabilirler? Nasıl işletebilirler?

Bugün Türkiye'de, yapıları birbirine benzemese de birçok üniversitede CİTÖK benzeri birim veya bu alanda çalışan akademisyen var. İlgili fiiller açısından ülkenin yasal mevzuatı ile uyumlu birimler bunlar. Dolayısıyla da birbirine benzer politika belgeleri ve yönergeler ile kuruluyorlar. Birkaç akademisyen, idari personel ve öğrenci desteği ile rektörlüğe Türkiye ve dünyada bu birimlerin artık on yılı aşkın zamandır akademik üretimin işlemesi için ne kadar önemli pozisyonda durduğunu anlatarak yeni birimler kurmak için çabalamak mümkün. Üniversitelerin birimlerinin oluşturduğu Cinsel Taciz ve Saldırıya Karşı Üniversiteler arası İletişim Ağı var, bu ağa iletişim kurmak için her zaman danışılabilir.