Beşinci uzay gezgini: Perseverance

Melih KAPLAN

ODTÜ

Geçtiğimiz 18 Şubat gecesi NASA tarafından fırlatılan beşinci uzay gezgini Perseverance yani “azim” 7 aylık bir yolculuk sonunda kızıl gezegene inişini gerçekleştirdi.

Mars 2020 misyonu doğrultusunda fırlatılmış olan Perseverance birçok noktada ilk olma özelliğini taşıyor. Öncelikle Astrobiyolojik öncülüğünden bahsedelim. Yeni gezgin Mars üzerinde çeşitli noktalardan kayaç örnekleri toplayıp bu örnekleri Dünya’ya geri getirmekle görevli. Jezero Krateri üzerinde bir deltaya iniş yapan gezginin eskiden suya ve bu doğrultuda mikrobiyal yaşama ev sahipliği yapmış olabileceği düşünülen noktalarından 31 kayaç örneği toplaması bekleniyor (Smith, 2021) . Jeologların dünya üzerindeki kayaç analizleri ve eski Mars gezginlerinden elde edilen bilgiler doğrultusunda Mars toprağında oluşan bazı kayaçların yalnızca su varlığında oluşabileceği teyit edildi. Bu bilgi inişin konumu için ayrı bir kilit noktası oluşturmakta çünkü Jezero Kraterinin eski, sıcak ve mikrobiyal yaşama uygun bir göl olması muhtemel.

GERÇEK SINIRLAR BU KADAR MI?

Gezginin ikinci öncülüğü ise ilk dünya dışı yüzey uçuşunu gerçekleştirecek bir helikopter taşıyor olması. Ingenuity, “marifet” adlı bu helikopter gelecek nesil rotorlu uçakların tasarlanmasında bir kılavuz olarak kullanılacak ve uzay görevi süresince Mars yüzeyinden çeşitli yüksekliklerde çektiği görüntü kayıtlarını bizlere gönderecek (Greicius, 2021).

Ayrıca, taşıdığı hava istasyonu (MEDA) ile Mars’ın havasındaki toz oranı, nem, sıcaklık vb. faktörlerin radyasyonla olan ilişkilerini analiz edip gelecek insanlı uçuşlar için en uygun uzay giysisinin tasarlanmasını sağlayacak.

Bunun dışında, gezginin taşıdığı 7 araçtan bir diğeri (MOXIE), bir ağaç gibi Mars atmosferindeki karbondioksiti roket yakıtı veya nefes almak için kullanılabilecek oksijene çevirmesi için tasarlandı. Eğer bu test sürümü başarıya ulaşırsa, daha büyük MOXIE araçları ile in situ (yerinde) merkezler kurulması, böylelikle daha az enerji ve masrafla insanlı Mars görevleri yapılabilmesini planlanıyor (Greicius, Jackson & Hartono, 2020).

Bu temel öncü özellikleri ile birlikte, ilk defa Mars yüzeyinin sesini bizlere ulaştıran Perseverance, kendisinden önce Mars’ın geçmiş hayatından izler kovalaması ve “acaba yalnız mıyız?​” sorusunun peşinden koşmasıyla bilim için önemli bir noktada dururken diğer yandan “Günümüzde bilimin gerçek sınırları bu kadar mı?​”, “Bugün Mars’a 5. uzay gezginini gönderebilen insanlığın, tüm toplumun faydasına başkaca bilimsel gelişmeler üretmesinde ne gibi sınırlılıklar var?​” soruları başka bir yazının konusu olarak burada dursun. 

Smith, Y. (Feb 24, 2021). Traversing Mars’ Jezero Crater. NASA. Retrieved from: h ttps://www.nasa.gov/image-feature/traversing-mars-jezero-crater

Greicius, T. (Feb 20, 2021). NASA’s Mars helicopter reports in, NASA. Retrieved from: h ttps://www.nasa.gov/feature/jpl/nasa-s-mars-helicopter-reports-in

Greicius, T., Jackson R., and, Hartono, N. (Nov 24, 2020). MOXIE could help future rockets launch on Mars. NASA: Jet Propulsion Laboratory.Retrieved from:h ttps://www.jpl.nasa.gov/news/moxie-could-help-future-rockets-launch-off-mar

s