Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da şiddet tüm bölgede kadınların hayatını mahvediyor
Uluslararası Af Örgütü, 8 Mart nedeniyle yaptığı açıklamada Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin tüm kadınların hayatını mahvetmeye devam ettiğini belirtti.
Fotoğraf: Luis Vargas/AA
8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü nedeniyle açıklama yayımlayan Uluslararası Af Örgütü, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde keyfi gözaltı, insan kaçırma, cinayet ve toplumsal cinsiyete dayalı diğer şiddet biçimleri ile kadınların, ayrımcılık ve gündelik şiddetle karşı karşıya kalmaya devam ettiğini belirtti. Kovid-19 karantinaları sürecinde ev içi şiddette kaydedilen büyük artışın da yıkıcı sonuçlar yarattığı belirtilen açıklamada birçok ülkede, kadın hakları savunucularının, onları susturmaya çalışan devlete bağlı ve devlet dışı aktörler tarafından tecavüz tehditleri de dahil tehditler, korkutma, seyahat yasakları ve şiddetli saldırılara maruz bırakıldığı ve öldürüldüğü vurgulandı.
Açıklamada Cezayir, Irak, İran, Ürdün, Fas, Libya, Suudi Arabistan ve Tunus gibi ülkelerde kadınların yaşadıklarına dair şu değerlendirmelere yer verildi:
- Cezayir, Irak, Ürdün, Fas ve Tunus’un da aralarında bulunduğu bazı Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde kadın hakları örgütleri, destek hatları ve sığınma merkezleri, destek talep eden aramalarda pandemi sürecinde artış olduğunu bildirdi veya toplumsal cinsiyete dayalı şiddet vakalarında artış kaydetti.
- Cezayir’de, Kadın ve Çocuk Haklarına İlişkin Bilgi Merkezi Kovid-19 karantinaları sürecinde en az 39 cinayet veya ölümle sonuçlanan “nitelikli saldırı ve darp” vakasını kaydederken, kadın hakları grupları gerçek vaka sayılarının çok daha yüksek olabileceği uyarısında bulundu.
TOPLUMSAL CİNSİYETE DAYALI ŞİDDET HÂLÂ ÇOK YAYGIN
- Suudi Arabistan’da ayrımcı bir sistem olan erkek vasi sisteminde reform yapılması ve kadınların araç sürme yasağının kaldırılması; Tunus’ta ev içi şiddetten hayatta kalan kadınlara yönelik bir şikayet mekanizmasının kurulması ve Ürdün’de sözde “namus suçları” riski altında olan kadınlara yönelik bir sığınma merkezinin açılması kısıtlı gelişmeler olarak sayıldı.
- 2017’de Tunus’ta, kadınları toplumsal cinsiyete dayalı tüm şiddet biçimlerinden korumak için yasa çıkarılsa da kadınların özellikle evlilik, miras ve velayet konularında hâlâ şiddet ve ayrımcılıkla karşı karşıya kalması buna gölge düşürdü. Reformlar yetersiz bir biçimde uygulandı ve kadınların eylemlilikleri inkar edildi.
- Irak’ta, İran’da, Ürdün’de, Kuveyt’te ve İsrail ve Filistin’de yaşayan Filistinli topluluklarda “namus” bahanesiyle cinayetler sürdü. Bu ülkelerde yetkililer, failleri yargılamak veya bu şiddetin artarak devam etmesine izin veren ayrımcı yasalar ve toplumsal cinsiyet normlarıyla mücadele etmek için gerekli adımlar atmadı.
- Libya’da kadınlar ve kız çocuklar, milisler ve silahlı gruplar tarafından fiziksel saldırılara uğradı, kaçırıldı, öldürüldü, cinsel şiddete maruz bırakıldı ve karalama kampanyalarına ve çevrimiçi istismara hedef oldu. En son, Kasım 2020’de, Libyalı avukat Hanan El Barassi, Libya’nın doğusundaki silahlı gruplarla bağlantılı kişileri yolsuzlukla eleştirmesinin ardından Bingazi’de vurularak öldürüldü.
- Irak’ta silahlı bir grup erkek, Ağustos 2020’de Basra’daki yerel protestoları düzenlediği bilinen aktivist Reham Yakup’u vurarak öldürdü.
- Mısır’da genç feministlerin cinsel taciz ve şiddete karşı düzenlediği çevrimiçi bir kampanya sonucunda tecavüzle suçlanan çok sayıda erkek Ağustos 2020’de gözaltına alındı. Mısır yetkilileri savcıların cinsel şiddetten hayatta kalan kişilerin kimliğini gizli tutmasına izin veren bir yasayı onayladı; ancak buna rağmen, şiddetten hayatta kalan ve benzeri davalarda tanıklık yapan ya da cinsel şiddete açıkça karşı çıkan kişilere yönelik gözaltı ve yargılamalar sürdürüldü.
- 2020’de sosyal medya fenomeni en az dokuz kadın TikTok’ta paylaştıkları videolar nedeniyle “aile ilkelerini ihlal etmek” suçlamasıyla yargılandı. Ayrıca, hükümete yakın medya kuruluşları, cinsel şiddetten hayatta kalan kadınlara ve destekçilerine karşı karalama kampanyaları yürüttü.
- İran’da “ahlak” polisi, ayrımcı ve alçaltıcı nitelikteki zorunlu başörtüsü yasalarını uygulamayı sürdürerek kadınları ve kız çocukları gündelik taciz ve şiddetli saldırılara maruz bıraktı.
- Maruz bırakıldıkları şiddeti bildirmek isteyen kadınlar adalete erişimde ciddi engellerle karşılaştı. Libya’da kadınlar “zina” nedeniyle gözaltına alınma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
- Mültecilerin ve göçmenlerin durumunda ise şiddetten hayatta kalan kadınlar gözaltına alınma ve sınır dışı edilme endişesiyle polise başvurmaya cesaret edemedi.
- Ürdün’de kadınlar, kendilerine uygulanan şiddeti bildirdikleri takdirde sığınma merkezlerinde gözaltına alınmaktan kaygılandıklarını bildirdi.
- Suudi Arabistan’da reformlara rağmen erkek vasi sistemi erkek vasilerin kadınlara şiddet uygulamasına izin vermeyi sürdürüyor ve kadınları cinsel ve fiziksel şiddete karşı yeterince korumuyor. Örneğin, ev içi şiddete maruz bırakılan kadınların sığınma merkezlerinden çıkmak için hâlâ erkek bir vasiden izin alması gerekiyor.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesel Direktörü Heba Morayef konuya ilişkin yaptığı açıklamada "Devletlerin kadınları toplumsal cinsiyete dayalı şiddete karşı korumak ve cezasızlıkla mücadele etmek için yeterli adımlar atmaması bu türde şiddeti uzun zamandır kalıcı hale getirdi. Yetkililer, ilk adım olarak, toplumsal cinsiyete dayalı tüm şiddet biçimlerini kamuoyuna açık biçimde kınamalı ve erkek vasi sistemi gibi bu türde şiddeti kolaylaştıran ayrımcı yapıları ortadan kaldırmalıdır. Yetkililer aynı zamanda şiddetten hayatta kalanların haklarının korunmasını, bu kişilerin güvenli bir şekilde adalete erişebilmesini ve sorumlulardan hesap sorulmasını sağlamalıdır. Toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten hayatta kalanlar yeterli sığınma merkezlerine, psikososyal desteğe ve hukuki ve diğer türde hizmetlere erişebilmelidir" dedi. (HABER MERKEZİ)
