Evden çalışma zorunlu, malzeme ve iş araçlarının temini zorunlu değil
İş Güvenliği Uzmanı Deniz İpek, Uzaktan Çalışma Yönetmeliği hakkında yazdı: Evden çalışma, salgının etkileri azalsa da çalışma biçimi olarak kalıcılaşıyor.
Fotoğraf: Pixabay
Deniz İPEK
İş Güvenliği Uzmanı
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının uzaktan çalışma yönetmeliği Resmi Gazete’de yayımlandı. Koronavirüs salgınıyla birlikte çalışma biçimleri de değişti. Evden çalışma, salgının etkileri azalsa da çalışma biçimi olarak kalıcılaşıyor. Uzaktan çalışmanın (evden çalışma) yasal dayanağı 4857 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesi. Bu çalışma uygulamada “evde çalışma” veya “evden çalışma” olarak adlandırılıyor. Yasada, uygulamanın detaylarının yönetmelikle belirleneceği hükmü vardı ve bugün çıkarılan yönetmelikle de işverenin keyfi uygulamalarının gerekçesi olabilecek gibi görünüyor. Çıkarılan yönetmelik uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işleri, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanmasını ve uzaktan çalışmanın usul ve esaslarını belirliyor.
İŞÇİNİN ONAYI ARANMAYACAK
Zorunlu nedenlerle işyerinin tamamı veya bir kısmında uzaktan çalışmaya geçilirse işçinin onayı aranmayacak. Yani evden çalışma, pandemi gibi mücbir durumlarda işçinin onayı aranmaksızın zorunlu hale getiriliyor. Evden çalışma ile ofise dönüşen evlerde, bitmeyen işler, artan masraflar, iş yükü, sosyal hayatın bitmesi, psikolojik sıkıntıları beraberinde getirdi.
Zorunlu ve ücretsiz fazla mesainin piyasa kuralı haline geldiği günümüz çalışma rejiminde her fırsatta zorlanan esnek çalışma sistemleri artık patronlar için evden çalışmayla bir adım daha yakına getiriyor. Çalışma mekânının düzenlenmesi işverenle işçi arasındaki anlaşmaya bırakan yönetmelik malzeme ve iş araçlarının temini ve kullanımı için de “iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanması esastır” denilerek yine patronlar için açık kapı bırakmaktadır. İşverenin iş araç ve gereçlerini sağlama yükümlülüğü Türk Borçlar Kanunu (TBK) 413 maddesinden doğar. Bu maddeye göre “Aksine anlaşma veya yerel adet yoksa, işveren işçiye bu iş için gerekli araçları ve malzemeyi sağlamakla yükümlüdür. İşçi işverenle anlaşarak kendi araç veya malzemesini işin görülmesine özgülerse, aksi anlaşmada kararlaştırılmadıkça veya yerel adet bulunmadıkça işveren, bunun için işçiye uygun bir karşılık ödemekle yükümlüdür”.
FATURALAR VE YEMEK DE SÖZLEŞMENİN KONUSU
Üretim maliyetlerinin karşılanması başlığı altında: "İşin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde belirtilir” ibaresi ile çalışma saatlerindeki doğal gaz, elektrik, internet masrafı, yemek vb. giderlerini de kapsadığı anlaşılıyor. Yönetmeliğe göre uzaktan çalışma yapılacak yer önceden düzenlenecek. İşveren işçi sağlığı iş güvenliğinden sorumlu. İşçi de uzaktan çalışma talep edebilecek. İşçi talep edip işveren kabul ettiğinde de aynı kurallar geçerli olacak.
ÇALIŞMA SÜRELERİ YASAL SINIRLARI AŞMAZ
“Her şey acil her şey önemli” baskısı ile çalışma sürelerinin neredeyse 7/24’e çekildiği evden çalışmada yönetmelikte çalışma süresinin belirlenmesi ile ilgili: “Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir” deniyor. Çalışma süreleri yasal sınırları aşmamak koşuluyla (haftalık 45 saati, günlük fazla çalışma dahil 11 saati, gece 7,5 saati) taraflar kararlaştıracak. Fazla çalışma içinse işçinin onayı alınmak zorunda.
