HDP’ye yönelik kapatma davasında hukuki süreç nasıl işleyecek?
AYM, iddianameyi kabul etmesi durumunda kararını açıklamadan önce HDP'den savunma isteyecek. AYM, HDP’nin kapatılmasına yönelik karar verebileceği gibi, kimi tedbirler de alabilir.
Fotoğraf: MA
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) kapatılması ve 600'den fazla kişiye siyaset yasağı getirilmesi istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde (AYM) dava açtı.
“HDP üyelerinin beyan ve eylemleriyle devletin milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı, ortadan kaldırmayı amaçladıkları” iddiasıyla hazırlanan iddianame, Yüksek Mahkeme’ye gönderildi.
AYM Genel Kurulu, 31 Mart'ta eksikliklerin tamamlanması istemiyle iddianameyi iade etti. Yüksek Mahkeme, "devletin, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne aykırı eylemlerde bulundukları ileri sürülen kişilerin eylemlerinin belirlenmesi bakımından eksiklikler bulunduğu" tespiti yaptı.
Ayrıca "Haklarında siyasi yasak istenen kişilerin Anayasa'nın 69. maddesi kapsamında olduğu ileri sürülen eylemlerine iddianamede açıkça yer verilmeksizin, haklarında devam eden soruşturma ve kovuşturmalara atıfta bulunulması, söz konusu eylemlerin Anayasa Mahkemesince değerlendirilmesini imkansız kılmaktadır" değerlendirmesi de yapıldı.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, iddianemeyi elden geçirerek 7 Haziran'da AYM'ye tekrar gönderdi. Yeni iddianamede hakkında siyasi yasak istenen kişi sayısı yaklaşık 500'e indi.
BUNDAN SONRA SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca, bir siyasi partinin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesinde açılan davalarda, "ceza davası" prosedürü izleniyor.
Siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davalar, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) davanın mahiyetine uygun hükümleri uygulanmak suretiyle dosya üzerinden Genel Kurulca inceleniyor ve kesin karara bağlanıyor.
AYM'de izlenen ve izlenecek hukuki süreç şöyle:
- Anayasa Mahkemesi Başkanı, iddianameyi üyelere dağıttı.
- Kapatma davasıyla ilgili raporları hazırlamak üzere raportör görevlendirdi.
- Raportör, ilk incelemeye ilişkin raporunu tamamlayarak AYM heyetine sunacak. Ardından heyet, davaya ilişkin ilk incelemesini yapacak ve iddianamenin kabul edilip edilmediğine karar verecek. Bu süre, CMK hükümlerine göre iddianamenin mahkemeye gönderilmesinden itibaren 15 günü geçemiyor.
- Kabul edilmesi halinde iddianame, ön savunma için HDP'ye gönderilecek.
- HDP'nin, AYM'nin tanıdığı süre içinde ön savunmasını vermesi gerekiyor. Ancak parti bu sürenin uzatılması için başvuru yapabilecek. Ek süre talebini Anayasa Mahkemesi karara bağlayacak.
- Parti tarafından ön savunmanın verilmesinin ardından Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, esas hakkındakini görüşünü sunacak.
- Bu görüş de HDP'ye gönderilecek. Daha sonra AYM tararfından belirlenecek tarihlerde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı sözlü açıklama, HDP yetkilileri de sözlü savunma yapacak.
- Bütün bu sürecin ardından davaya ilişkin bilgi, belgeleri toplayacak raportör esas hakkındaki raporunu hazırlayacak. Bu işlemler sürerken, gerek Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı gerekse davalı HDP, ek delil veya yazılı ek savunma verebilecek.
- Raporun Anayasa Mahkemesi üyelerine dağıtılmasının ardından AYM Başkanı toplantı için bir gün belirleyecek, üyeler belirlenen günde bir araya gelerek kapatma istemini esastan görüşmeye başlayacak.
- HDP hakkındaki kapatma davasını 15 kişiden oluşan AYM heyeti karara bağlayacak. Anayasa'nın 69. maddesinde sayılan hallerden ötürü partinin kapatılmasına veya dava konusu fiillerin ağırlığına göre devlet yardımından kısmen ya da tamamen yoksun bırakılmasına, toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğuyla yani 15 üyenin 10'unun oyuyla karar verilebilecek.
- Siyasi parti kapatma davası sonucunda verilen karar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ile ilgili siyasi partiye tebliğ edilecek ve Resmi Gazete'de yayımlanacak.
- Anayasa Mahkemesinin, siyasi yasak istenen partililerin beyan ve eylemleriyle partinin kapatılmasına neden olduğunu belirlemesi halinde, bu kişiler kesin kararın Resmi Gazete'de gerekçeli olarak yayımlanmasından başlayarak beş yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamayacak.
- Yüksek Mahkeme, HDP’nin kapatılmasına yönelik karar verebileceği gibi kimi tedbirler de alabilir. Mahkeme, HDP üyeleri ve kurucuları da dahil olmak üzere kimi HDP’liler hakkında siyaset yasağı koyabilir ya da Hazine yardımının kesilmesine karar verebilir.
- AYM’nin vereceği karar kesin ve bağlayıcı olacak. HDP’nin, AYM’nin kararına karşı başvurabileceği tek mekanizma ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de yürütmeyi durduramıyor ancak ihlal kararı verilebilir. (HABER MERKEZİ)
