Uluslararası Af Örgütü: 2020'de en az 483 kişi için ölüm cezası uygulandı

2020 Ölüm Cezası Raporunu yayımlayan Uluslararası Af Örgütü, Kovid 2020’de tüm dünyada en az 483 kişinin ölüm cezasının uygulandığını belirtti. Rapora göre İran, Mısır, Irak ve Suudi Arabistan 2020'de bilinen küresel infazların yüzde 88'den sorumlu. Mısır'da uygulanan ölüm cezaları 3 kat arttı. Önceki ABD yönetimi, 2020’nin yarısından az sürede 10 kişiye ölüm cezası uyguladı.  

Raporda yer verilen tespitler şöyle:

• Mısır 2020’de bir yılda uygulanan ölüm cezası sayısını üç katına çıkardı ve tüm dünyada ölüm cezasını en sık uygulayan ülke oldu. Ölüm cezası uygulanan kişilerin en az 23’ü siyasi şiddetle bağlantılı davalarda, hiçbir şekilde adil olmayan, zorla elde edilen ‘itirafları’ esas alan veya sanıkların işkence ve zorla kaybetme de dahil olmak üzere diğer ciddi insan hakları ihlallerine maruz bırakıldığı yargılamalar sonucunda ölüm cezasına mahkum edildi. İnfazların arttığı Ekim ve Kasım aylarında Mısır yetkilileri en az 57 kişinin (53 erkek, dört kadın) ölüm cezasını uyguladı.
• Çin, Kovid-19 tedbirleriyle bağlantılı suçları bastırmak için ölüm cezası uyguladı.
• ABD 2020’de Amerika kıtasında ölüm cezası uygulayan tek ülkeydi. Trump yönetimi, 17 yıllık aranın ardından federal düzeyde infazlara devam etti ve altı aydan daha kısa bir süre içinde 10 kişinin ölüm cezasını uyguladı. 
• İran önceki yıllara göre daha az ölüm cezası uygulamaya devam etti ancak uluslararası hukuku ihlal ederek ölüm cezasını gittikçe artan bir biçimde muhaliflere, protestoculara ve etnik azınlık gruplara karşı siyasi bir baskı aracı olarak kullandı.
• İran, Mısır, Irak ve Suudi Arabistan 2020'de bilinen küresel infazların yüzde 88'den sorumlu.
• İran, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da kaydedilen tüm ölüm cezalarının yüzde 56'sından sorumlu. 
• Üst üste üç yıldır, son 10 yılda uygulanan ölüm cezalarının sayısı en düşük seviyede.
• Hindistan, Umman, Katar ve Tayvan da ölüm cezası uygulamayı sürdüren ülkelerdendi.
• Ölüm cezası Çin, Endonezya, Laos, Malezya, Singapur, Sri Lanka, Tayland ve Vietnam’da uyuşturucuyla bağlantılı suçlardan ötürü verilirken yine Çin ve Vietnam’da yolsuzluk, Pakistan’da ise dine küfretme suçlarından verildi.
• Bangladeş ve Pakistan’da ölüm cezaları, özel yasalarla kurulan ve genellikle adli mahkemelerden farklı prosedürler izleyen mahkemeler tarafından verildi. Maldivler’de suç tarihinde 18 yaşından küçük olan 5 kişinin ölüm cezası bozulmadı.

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Tüm dünya insanların hayatını Kovid-19’dan korumanın yollarını bulmaya odaklanmışken bazı hükümetler ölüm cezasına başvurmak ve insanları her ne olursa olsun öldürmek için kaygı verici bir kararlılık sergiledi” dedi.

Callamard, sözlerini şöyle sürdürdü: “Ölüm cezası korkunç bir cezadır. Ölüm cezası uygulamalarının pandeminin ortasında bile sürdürülmesi ise bu cezanın tabiatında var olan zalimliğin altını çiziyor. En elverişli dönemlerde bile bu cezaya karşı mücadele etmek zorken, pandemi sürecinde ölüm cezasının uygulanmasını bekleyen insanlar, hukuki desteğe yüz yüze erişimden yoksun bırakıldı ve destek sunmak isteyen birçok kişi sağlık açısından önemli ve kaçınılmaz risklere girmek zorunda kaldı. Bu koşullarda ölüm cezasına başvurmak, insan haklarını hedef alan bilhassa ağır bir saldırıdır.”

ÇİN RAKAMLARI GİZLİYOR

Uluslararası Af Örgütü raporunda, Kovid 2020’de tüm dünyada en az 483 kişinin ölüm cezasının uygulandığı biliniyor. Bu sayı, ölüm cezasıyla ilgili verileri devlet sırrı olarak saklayan veya sınırlı bilgilerin mevcut olduğu Çin, Kuzey Kore, Suriye ve Vietnam’ı kapsamıyor. Bu nedenle, Uluslararası Af Örgütü’nün açıkladığı, tüm dünyada bilinen ölüm cezası uygulamalarının sayısı Çin’dekileri kapsamıyor. Buna karşılık, her yıl Çin’de binlerce kişinin ölüm cezasının uygulandığı tahmin edildiğinden, Çin en yüksek sayıda ölüm cezası uygulayan ülke olmayı sürdürüyor. Çin’i takip eden İran (en az 246), Mısır (en az 107), Irak (en az 45) ve Suudi Arabistan’da (27) uygulanan ölüm cezalarının sayısı 2020’de tüm dünyada bilinen tüm infazların yüzde 88’ine karşılık geliyor.

ÖLÜM CEZASI UYGULAMALARI 10 YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNE GERİLEDİ

Bu sayılar Uluslararası Af Örgütü’nün son 10 yılda kaydettiği en düşük ölüm cezası sayıları. 2019’a kıyasla yüzde 26’lık bir azalmaya, 2015’te zirveye ulaşan 1634 ölüm cezası uygulamasına kıyasla ise yüzde 70’lik bir azalmaya tekabül ediyor.

Rapora göre ölüm cezası uygulamalarındaki azalma, uygulamalara devam eden bazı ülkelerde infazların sayısındaki azalmadan ve daha sınırlı ölçüde de pandemi nedeniyle ölüm cezası uygulamalarına ara verilmesinden kaynaklandı.

Suudi Arabistan’da kaydedilen ölüm cezası uygulamalarının sayısı 2019’da 184’ten 2020’de 27’ye gerileyerek yüzde 85; Irak’ta 2019’da 100’den 2020’de 45’e gerileyerek yarı yarıya azaldı. 2019’da ölüm cezası uygulayan ülkelerden Bahreyn, Belarus, Japonya, Pakistan, Singapur ve Sudan’da bu yıl hiçbir infaz kaydedilmedi.

Tüm dünyada uygulandığı bilinen ölüm cezalarının sayısı da (en az 1477) 2019’a kıyasla yüzde 36 azaldı. Uluslararası Af Örgütü ölüm cezası uygulandığı bilinen 54 ülkeden 30’unda azalma kaydetti. Sayılardaki bu düşüşün birçok vakada pandemi nedeniyle yargı süreçlerinde yaşanan gecikmeler ve ertelemelerle bağlantılı olduğu görüldü. Bu durumun belirgin istisnaları, ölüm cezası uygulamalarının 2019’a (80) kıyasla 2020’de (117) yüzde 46 artış gösterdiği Endonezya ile 2019’a kıyasla 2020’de 18 fazla ölüm cezası uygulayan ve toplamda 119 kişinin ölüm cezasını infaz eden Zambiya’ydı. Böylelikle Zambiya, Sahra Altı Afrika’da en yüksek sayıda ölüm cezası uygulayan ülke oldu.

"ÖLÜM CEZASI DÜNYANIN HER YERİNDE KESİN SURETTE KALDIRILANA KADAR MÜCADELE ETMEYİ SÜRDÜRECEĞİZ"

2020’de Çad ve ABD’nin Colorado eyaleti ölüm cezasını kaldırdı. Kazakistan uluslararası hukuk gereğince ölüm cezasını kaldırmayı taahhüt etti ve Barbados zorunlu ölüm cezasının kaldırılmasını öngören reform sürecini tamamladı.

Nisan 2021 itibariyle 108 ülke ölüm cezasını tüm suçlar için kaldırdı, 144 ülke ise ölüm cezasını yasalarda veya uygulamada kaldırdı.

"Bu eğilim devam etmelidir" diyen Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard “Bazı hükümetler ölüm cezasına başvurmayı sürdürdü ama buna rağmen 2020’deki genel tablo olumluydu. Çad ve ABD’nin Colorado eyaleti ölüm cezasını kaldırdı ve bilinen ölüm cezası uygulamalarının sayısı azalmaya devam ederek dünyayı bu zalimane, insanlık dışı ve alçaltıcı cezanın tarih kitaplarına kaldırılması hedefine bir adım daha yaklaştırdı” dedi.

Callamard sözlerini şöyle sürdürdü:

“BM Genel Kurulu’nun yaptığı infazları erteleme çağrısını 123 ülkenin (bu her zamankinden yüksek bir sayı) desteklemesi sonucunda çağrıya uymayan ülkelerin üzerindeki baskı arttı. Virginia yakın bir zamanda ölüm cezasını kaldıran ABD’nin ilk güney eyaleti oldu. ABD’de federal düzeyde ölüm cezası uygulamalarının kaldırılması için sunulan birçok kanun teklifi ise Kongre’de karara bağlanmayı bekliyor. Ölüm cezasının tüm dünyada kaldırılması yönündeki yolculuk devam ederken ABD Kongresi’ni ölüm cezasının yasalardan kaldırılması için harcanan çabaları desteklemeye çağırıyoruz.”

“Bu cezayı hâlâ kaldırmamış olan tüm ülkelerin liderlerine şu çağrıyı yapıyoruz: 2021, devlet eliyle gerçekleştirilen öldürmelere temelli son verilen yıl olsun. Ölüm cezası dünyanın her yerinde kesin surette kaldırılana kadar mücadele etmeyi sürdüreceğiz.” (DIŞ HABERLER)