Aşılama yavaşlıyor, ölümler artıyor

Vural NASUHBEYOĞLU
İstanbul

Türkiye’nin pandemideki durumu ve salgının seyrinin masaya yatırıldığı, Ergin Koçyıldırım tarafından her hafta düzenlenen Twitter spaces yayınının bu haftaki konukları aile hekimleri oldu. Pandemiyle mücadelede koruyucu hekimlik ve sahanın ihmal edildiğini belirten aile hekimleri karar alıcıların sahayı bilmeden, görmeden hareket ettiklerine dikkat çekerek “Salgını kaynağında tespit edip, vaka kaynağını tespit etmek yerine tedavi ve hastane odaklı yaklaşım sonucu salgının etkisi arttı” değerlendirmesinde bulundu. Aile hekimleri, aşılamanın da yavaşladığını belirterek Sinovac aşısının ASM’lerden 1. doz aşı uygulaması için 3 Mayıs’a kadar randevu alınamadığı bilgisini verdi.  

AŞILAMA HIZI DÜŞÜYOR

Toplantının açılışında konuşan Yazılımcı Zeki Berk, Türkiye’de salgının seyrine ilişkin yaptığı sunumda aşılama hızının son 4 haftadır düzenli olarak düştüğüne işaret ederek “4 hafta önce 2 milyona yakın aşı yapılmışken son hafta yapılan aşılama 500 binde kaldı” dedi. Türkiye’nin aşılamada yaşadığı bir diğer sorunun ise bölgeler arasındaki farklar olduğuna dikkat çeken Berk “Ülkenin kuzey batısında aşılama yüksekken Güneydoğu’da bu oran çok düşük. Batı Marmara’da nüfusun yüzde 14’ü 2 doz aşısını olmuşken bu oran Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yüzde 4’te kaldı” dedi. 

İKİ AYDA 9 BİN 103 CAN KAYBI

Resmi verilere göre vakalarda kısmi bir düşüş olduğunu ancak Türkiye’nin 100 binde 7 günlük vaka artışında Avrupa’da hâlâ 1. sırada olduğuna vurgu yapan Berk “3. zirvede ölümler ciddi oranda seyrediyor. Mart-Nisan’da toplam 9 bin 103 kişi Kovid nedeniyle hayatını kaybetti. Henüz nisan ayı da bitmedi. Bu zirvedeki ölümler diğer iki zirveyi geride bırakacak gibi gözüküyor” diye konuştu.  

“KORUYUCU SAĞLIK GÜÇLENDİRİLMELİ”

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimleri Kolu Başkanı Dr. Emrah Kırımlı, yetersiz personel ve fiziki koşulları uygun olmayan ASM’lerde sağlık hizmeti sunmaya çalıştıklarına dikkat çekti. Pandemide bu koşulların halk sağlığı açısından daha büyük problemlere neden olduğuna dikkat çeken Kırımlı “Aşılama yapmak istiyoruz ama hem insan sayısı hem de mekanlarımız yetersiz. Bu koşullara rağmen ülkede yapılan aşıların yüzde 70-80’ini biz yapıyoruz” dedi. yaygın ve güçlü bir 1. basamak yani koruyucu sağlık hizmetinin pandemide öneminin daha görünür olduğuna dikkat çeken Kırımlı “Salgın birinci basamakta, sahada çözülür diye anlatıyoruz ama o saha çok boş bırakılmış durumda. Koca koca hastanelere harcanacak paraların çok az bir kısmıyla halkın kolayca ulaşabildiği binlerce ASM yapılabilir” diye konuştu. 

“3 MAYIS’A KADAR RANDEVU YOK”

Dr. Özlem Sezer ise Türkiye genelinde 24 bin aile hekimi, 7 bin 997 ASM olduğunu bilgisini vererek “Aile hekimi başına 3 bin 405 kişi düşüyor. Çalışanı olmadan sağlık hizmeti sunan aile hekimi oranı yüzde 20” dedi. Sahayı en iyi aile hekimlerinin bildiğini bu nedenle pandemide hep yoğun bakımlar, hastaneler konuşulurken kendilerinin önce bulaş kaynağını kurutalım, bulaşı azaltalım halkı bilgilendirelim dediklerini hatırlattı. Aşılama başladığındaki aşılama hızının düştüğüne vurgu yapan Sezer “Aşının devamlılığıyla ilgili sıkıntı yaşıyoruz. ASM’lerde şu anda 1. doz Sinovac aşısı için randevu alınamıyor. O yüzden de bir yavaşlama var. Vatandaş aşıda yakın olan ASM’leri tercih ederken buradan randevu alamaması hızı yavaşlatıyor” dedi. 

“ÖLE ÖLE BU DURUMA GELDİK”

Urfa Tabip Odası Başkanı Bulut Ezer, bölgede ülke geneline göre daha az olan vakaların iyi pandemi yönetiminden kaynaklı olmadığına vurgu yaparak “Biz yaz dönemi ve ikinci pikte çok büyük vaka artışları ve can kayıpları yaşadık. Urfa’da nüfusun yüzde 40’ı kovidi geçirdi diye tahmin ediyoruz. Yani biz öle öle bu duruma geldik” ifadelerini kullandı.

Ezer, bölge illerinin aşılamada da ülke genelinin çok gerisinde olduğunu belirterek bunun nedenlerini sıraladı: “Güven sorun, sağlık okur yazarlığının düşük olması ve telefonla randevu almanın yarattığı sıkıntılar var. Hastalarımızın çoğunun akıllı telefonu yok. Onların yerine biz randevu almaya çalışıyoruz.” Sağlık Bakanlığının pandemi ve aşılama süreciyle ilgili tüm bilgi ve kampanyasını Twitter üzerinden sürdürmesini eleştiren Ezer “Bunun değişmesi gerekir. Kampanyanın çok çeşitli araçlarla sürdürülerek halka ulaşılması gerekiyor” diye konuştu.

YAPILMASI GEREKENLER

Doktor Özlem Sezer, aile hekimleri olarak salgının baskılanabilmesi için yapılması gerekenleri ve önerilerini sıraladı: “Test sayısı artırılmalı. Filyasyon ve izolasyon gerektiği gibi ve iyi yapılmalı. Sağlık Bakanlığı bir politika belirleyecekse her basamaktaki sağlık emekçileri burada olmalı. Sahayı görmeden, şartlarını bilmeden masa başında alınan kararlara son verilmeli. Ülkede örnek olması gerenler özellikle karar alıcılar örnek olmalı, kurallara uymalı. Aşıda alternatif artırılmalı, aşının koruyuculuğu iyi anlatılmalı, aşı olalım mı kaygısı giderilmeli. Hekim ve sağlık çalışanlarının ihtiyaçları maddi ve manevi olarak acilen karşılanmalı.”   

“BU HIZLA PANDEMİYE GÜÇLÜ YANIT VERMEK ZOR”

Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Kayıhan Pala, ülkemizde kovid-19 aşılamasına başlayalı 100 günü geride bıraktığımızı hatırlattı.  Bu sürede 21 milyona yakın aşı yapabildiğimizi bunun da günlük ortalama yaklaşık 210 bine denk geldiğini belirten Pala “Ülkemiz nüfusunun (sığınmacılar dışında) yalnızca yüzde 9.5’ini 2 doz aşılayabildik. Bu oranla pandemiye güçlü bir yanıt vermek olanaklı değil” değerlendirmesinde bulundu.