Endüstri mirası ilan edilen tarihi elektrik santrali binasına cami projesi

Halil İMREK
İskenderun

İskenderun PAC Meydanında bulunan TEK binası “endüstri mirası” olarak tescillenen bir yapı. TEDAŞ’ın kullandığı elektrik santrali, eskiden benzinle çalışan motorların elektrik üretimi yaptığı bir santral. 80 yıllık tarihi santral binasının yanına şimdi yasaya aykırı olarak cami yapılmak isteniyor. 

İskenderun PAC meydanında bulunan tarihi elektrik santrali binasının önünde eğrelti ve kaçak olan mescit/cami olarak kullanılan bina geçtiğimiz gün yıkıldı. Daha önce TEDAŞ’ta çalışanlar için yapılan mescit, ilerleyen yıllarda eklentiler yapılarak dışarıya kapı açılarak ve binaya minare takılarak camiye çevrildi. Böylece dışarıdan halka açık hale getirildi. Bu kaçak ve tarihi binanın önünde eğrelti duran yapı yıkıldı. Herkes endüstri mirası olan binanın önünün açılacağını ve yapının kent kültürüne kazanılacağını düşünürken, yıkılan caminin yerine yeni ve daha büyük bir caminin yapılmak istendiği öğrenildi. İskenderun Belediyesi bunun için imar planını yeniden düzenlemiş. 

1930’lu 40’lı yıllarda elektrik santrali olan yapı, benzinli çalışan motorlarla elektrik üretiyormuş. 1970’li yıllara kadar merkezi elektrik kesintisi olduğunda buradaki santral devreye girip elektrik sorununu çözüyormuş.

2006 YILINDA ENDÜSTRİ MİRASI OLARAK TESCİLLENDİ

Mimar ve İskenderun Eski Belediye Meclis Üyesi Ercüment Kimyon’un 2006 yılında önerisi ve girişimleri sonucu TEK binası endüstri mirası olarak tescillendi, koruma altına alındı. Ancak bugün bu yapının yanına yeni bir yapı (cami) yapılmak isteniyor. Mimar Kimyon, buraya cami yapılmasının mümkün olmadığını söylüyor. Cami yapmak isteyenlerin TEDAŞ binasının endüstri mirası olduğunu göz önünde bulundurması gerektiğini belirtiyor. Daha önce benzer girişimler söz konusu olduğunu hatırlatan Kimyon, yaptıkları hukuki girişimler sonucu buraya inşaat dikilmesini engellediklerinin altını çiziyor.

Tarihi binanın yanına yeniden cami yapılmak istenmesine karşı mimar Kimyon, İskenderun Belediye Meclisinde itirazda bulundu. Belediye meclisinin konuyu yeniden görüşerek, alınmış ve askıya çıkmış kararının iptalini talep etti. 

İskenderun Belediye Meclisinin 01.12.2020 tarih ve 87sayılı kararıyla onaylanan Hatay ili İskenderun İlçesi Aşkarbeyli Mıntıkasında yer alan 6322, 6323, 6325,6442 ve 6443 numaralı parsellerdeki “Kamu Hizmet Alanı ve İbadet Alanı” kullanımların yeniden düzenlenmesine ait 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Plan değişikliğinin iptali için itirazda bulundu.  

Kimyon, TEK binası olarak bilinen yapının 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kanunu kapsamında Adana Kültür ve Tabiat Varlıkları Bölge Kurulunun 24.03.2008 tarih ve 3650 sayılı Kararıyla Kültür Varlığı olarak Tescillendiğini hatırlattı. 

Ayrıca İskenderun Belediye Meclisinin 01.12.2020 tarih ve 87 sayılı kararıyla onaylanan imar Plan değişikliği için 2863 sayılı Kanunun 8. Ve 17. maddesine göre Hatay Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulundan onay almadan değişiklik yapamayacağını belirtti. Belediyenin Hatay Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulundan onay almadığını ve usulsüz işlem yaptığını vurguladı.

Kimyon, Hatay ili İskenderun İlçesi Aşkarbeyli Mıntıkasında yer alan 6443 numaralı parselin Korunma Alanları içinde bulunan 6322, 6323, 6325 ve 6442 nolu parselleri kapsayan imar plan değişikliğinin 2863 sayılı yasaya aykırı olarak onaylandığını bu nedenle iptalinin gerekli ve zorunlu olduğunu ifade etti.

TARİHİ BİNANIN ÖNÜNÜ KAPANACAK VE BİNA ZARAR GÖRECEK 

Kimyon, parselde yeni bir yapının tescilli TEK binasının cephesi ve siluetini etkileyecek şekilde planlama yapıldığını ve parseldeki yapıya 3 metre yaklaşma mesafesi ile tescilli yapının korunması imkânsız hale getireceğini aktardı. 

Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği EK-2 Kentsel, Sosyal ve Teknik Altyapı alanlarını gösterir cetvelde en Küçük İbadet yeri en az 1000 m2 olmasının gerekli olduğunun belirtiğini ifade eden Kimyon, “İskenderun Belediye Meclisinin 01.12.2020 tarih ve 87sayılı kararın ekindeki 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Planı incelendiğinde Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği EK-2 Kentsel, Sosyal ve Teknik Altyapı alanları içindeki Küçük İbadet yeri için gerekli olan 1000 m2 Alanı dahi karşılamayacağı görülmektedir. İmar Mevzuatına uygun olarak onaylanmayan İmar Planına ait Kararın İptal edilmesinde Kamu Yararı mevcuttur. Ayrıca 6325 ve 6442 nolu parsellerde yapılacak çok küçük ve ölçeksiz bir ibadet yapısının İskenderun Kentinin en önemli Kent Meydanı niteliğindeki bir Meydanının algılanmasına olumsuz etkileri yanında, meydandaki yaya ulaşım yanında, Kent merkezinde var olan Ulaşım ve Trafik yoğunluğu daha da artacaktır” dedi.

Kimyon, öneri olarak, tescilli yapının korunması, koruma altındaki bu yapının kentin sosyal yaşamına katkı verecek şekilde değerlendirilmesini istedi. Tescilli kültür varlığının ön bahçesi olarak ve/veya kent meydanının bir parçası yeşil alan şeklinde kullanılmasında yarar olacağını söyledi.