Türkiye’de sporun pandemik halleri

Burkal Efe SAKIZLIOĞLU*

Çin'in Wuhan kentinde 2019 yılının sonlarına doğru görülen ve Kovid-19 olarak anılan küresel salgın 3 ay içerisinde 200'den fazla ülkeye yayıldı ve virüsü kontrol altına almak adına gerçekleştirilen karantina uygulamaları ülkelerin sosyo-ekonomik kültürel yapılarını derinden sarstı. Sportif faaliyetler açısından Avrupa kıtasını derinden etkileyen Kovid-19'un yıkıcı etkisinden ülkemizde payını aldı ve sürecin başlangıcında; seyircisiz maçlar, ertelenen ligler, turnuvalarla birlikte Avrupa genelinde 500'ün üzerinde futbol müsabakası iptal edildi.

BİR FUTBOL KARŞILAŞMASININ ETKİSİ

19 Şubat 2020'de İtalya’nın Atalanta ve İspanya’nın Valencia takımları arasında oynanan Şampiyonlar Ligi futbol maçını Atalanta, 120 bin nüfusa sahip Bergamo kentinde değil de Milano’daki San Siro Stadyumu'nda oynamak istedi. Maçı 45 bin 792 biletli seyircinin izlemiş olması, Bergamo nüfusunun yaklaşık üçte birinin otobüsle Bergamo’dan Milano’ya gittiği anlamına geliyordu. Yaklaşık 2 bin 500 Valencia taraftarı da deplasman tribünündeki yerini almıştı. Uzmanlara göre bu yoğun temas Milano’nun, İtalya’nın en kötü pandemi bölgesi olması için yeterli bir sebepti.

Dahası maç sonunda Valencia futbol takımının en az üçte birinin de virüsle enfekte olduğu ve sonrasında İspanyol liginde Alaves ile oynadıkları maçta bu takımın diğer oyuncularına da virüs bulaştığı resmi kayıtlara yansıdı. Bu tek örnek bile bir futbol karşılaşmasının İspanya ve İtalya’nın pandemi sürecini nasıl etkilediğini gözler önüne seriyordu. Bu örnek başka sportif vakalar ve virüsün yayılma hızıyla da desteklenince Kovid-19'un kısıtlayıcı etkisinden spor camiasının da payını alması kaçınılmaz oldu. Mart 2020'den itibaren Avrupa'nın birçok farklı ülkesinde olduğu gibi Türkiye'de de spor müsabakalarının ileri bir tarihe ertelenmesi, bazı spor dallarında liglerin iptal edilmesi, seyircisiz oynanması gibi bir dizi önlem alındı. 

“GÖSTERİ DEVAM ETMELİ”

Salgın tüm hızıyla yayılmaya devam ederken Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) 19 Mart 2020 tarihinde ara verilen Süper lig maçlarının 12 Haziran 2020 tarihinde tekrar seyircisiz olarak oynanmaya başlanacağını ilan etti. Bir alt lig olan TFF 1. Lig ise 19 Haziran tarihinden itibaren oynanmaya başladı ve bu iki lig belirlenen yeni statüde kalan maçlarını tamamlayarak sezonu tamamladı. 2. ve 3. Lig' de ise hem ekonomik pastanın üst liglerdeki kadar büyük olmaması hem de çok fazla takım olmasından ötürü oluşacak trafik göz önünde bulundurularak, kararın alındığı tarihte lider olan takımlar bir üst lige terfi ettirilirken, ikinci üçüncü, dördüncü ve beşinci sıradaki takımlar playoff mücadelesi vererek bir üst lige çıkacak takımlar belirlenmiş oldu. Bu karardan olumsuz etkilenen ve kalan maçlarını kazanmaları ihtimalinde bir üst lige çıkma ihtimali olan takımların hakkı yok sayılırken TFF profesyonel liglerde ilgili sezonda küme düşmenin olmayacağını açıklayarak bazı takımlara pozitif ayrımcılık uyguladığı bir karara imza attı. Bacasız endüstri futbolda gösteri devam etmeliydi ve zorlu pandemi koşullarında hak, hukuk, emek ve adalet gibi kavramlar pekala ötelenebilirdi...

YOK SAYILAN AMATÖR FUTBOL

Bu süreçte süper ligi, 1. 2. ve 3. ligleri başlatan, alt liglere kadar basketbol, voleybol, hentbol, buz hokeyi gibi branşları deplasmanlı olarak organize edebilen sistem ne yazık ki amatör futbolu sahipsiz bıraktı. Müsabakaların oynanmaması bir yana futbolcu, antrenör ve yöneticiler gerçekleştirdikleri protesto eylemlerinde hiçbir anlamda ekonomik destek alamadıklarını sahaların kapanmasıyla birlikte geçim sıkıntısı yaşadıklarını, kiralarını temel ihtiyaçlar olan gıda, su, elektrik ve doğalgaz gibi faturalarını dahi karşılayamaz hale geldiklerini ifade ettiler. TFF pandeminin başından bu yana futbol oynayamayan ve ekonomik sıkıntılarla boğuşan on binlerce spor emekçisinin ekmeğini kazandığı amatör futbolun sesini yaklaşık bir sene sonra duydu. TFF, 26 Şubat 2021 tarihinde amatör liglerin ilgili kurum ve kuruluşların onay vermesi halinde 17-18 Nisan 2021 tarihlerinde başlatılacağına dair bir açıklama yayınladı. Bir yılı aşkın bir süredir futbol oynaması yasak olan ve doğal olarak büyük bölümü takımlarını dağıtan kulüplerden durumu uygun olanlar transfer çalışmalarına başlayıp kadro kurma telaşı içerisine girdi.

Bu süreçte aldığı kararları sıklıkla değiştirmekle ünlü TFF yaklaşık bir ay önce aldığı kararın üzerini yine çizerek, 9 Nisan 2021 tarihinde yeni bir açıklama yaparak, 266 takımın katılması öngörülen organizasyonun yeni riskler barındırdığını ve pandemi koşulları izin verirse maçların mayıs ayı sonunda bir ihtimal oynanabileceğini açıkladı. Trajikomik öyle değil mi? Grupların nasıl oluşacağı ve 2020-2021 sezonu ayrıntılı BAL Statüsü önümüzdeki günlerde açıklanacağı liglerin farklı bir statüde kısa bir sürede tamamlanmak istendiği paylaşılan bilgiler arasında...

KADIN FUTBOLUNUN PANDEMİ HALLERİ

Türkiye'de kadın futboluna gönül veren spor emekçilerinin bildiği ve yaşadığı gerçekliği bir kez daha dile getirelim: TFF, şayet UEFA'nın yaptırımlarından çekinmese kadın futbolunun oynanması için en ufak bir eylemde bulunmaz. Tüm salon sporlarının başladığı birçok Avrupa ülkesinde kadın liglerinin devam ettiği şu günlerde 110 futbol kulübünün futbol oynamak istiyoruz talebine bir yılı aşkın süredir kör sağır dilsiz kalan TFF, 24 Mart 2021 tarihinde bir açıklama yayınlayarak 31 Mart tarihine kadar oynamak isteyen kulüplerin başvuru yapması gerektiğini duyurdu ve 8 Nisan 2021 tarihinde açıklamanın yapıldığı tarihten dokuz gün sonra 17 Nisan’da Kadın Futbol 1. Ligi’nin başlayacağını ilan etti. Elbette bu süreçte sezon sonunda UEFA’nın, “Kadın futbolu için ne yaptınız?​” sorusuna bir cevap vermenin ve ülkemizi Şampiyonlar Ligi’nde temsil edecek takımın belirlenmesinin zorunlu olmasının etkisi büyük…

Bu süreçte tek kuruş maddi destek almadıklarını belirten kulüp yönetimleri; UEFA'nın üye ülke federasyonlarına pandemi döneminde kadın futboluna destek için gönderdiği 500 bin dolarlık fonun da nereye kaybolduğunu haklı olarak merak ediyor. Futbolun kadın ya da erkekler için olmadığını herkes için olduğunu görmek aslında bir bakış açısı ve vizyon sorunundan ibaret ve ne yazık ki TFF kadın futbolu için normal şartlarda ortaya koyduğu olumsuz düşüncelerini bu sefer pandeminin arkasına saklanarak sürdürmeye devam ediyor. Kadın Futbol 1. Ligi 4 grupta 4 takımdan oluşan tek devreli lig usulüyle ve gruplarda ilk iki sırayı alan takımların final müsabakalarına çıkacağı bir turnuva statüsüyle başlatılıp kısa sürede bitirilecek. Adet yerini bulacak, UEFA’da ülkemizi temsil edecek takım belirlenecek peki ya alt liglerdeki diğer kadın futbol takımlarımız ne olacak? İşte burası gerçek anlamda bir muamma. 

TARAFTARLAR

Bu satırları yazarken ülkede profesyonel futbolculara aşı önceliği verileceği tartışılıyordu. Tribünlerin toplumun ufak bir minyatürü olduğunu düşünürsek bu minyatürün en büyük parçalarından olan işçilerin, öğretmenlerin, öğrencilerin adları aşı ile birlikte anılmazken futbolculara öncelik verilmesi sistemin parametrelerini çok net ortaya koyuyor aslında. Sözün özü bu şartlarda pandemi öncesinde olduğu gibi taraftarların omuz omuza statları tezahüratlarıyla inletmesi uzak bir hayal gibi görünüyor.

*Taraftar Hakları Derneği Başkanı