03 Mayıs 2021 14:07

Gün gün içki satışı yasağı | "Zaten var" denilen karar neden tekrar tekrar alındı?

İktidarın içki satışı yapılamayacağı yönündeki açıklamalarına dayanarak fiili bir yasak uygulanmaya çalışılırken, ilk günden bu yana neler yaşandı, haberimizde derledik.

Fotoğraf: Evrensel

GÜNCEL

Paylaş

Cihan ÇELİK
İstanbul

İçişleri Bakanlığı genelgesinde yer almamasına rağmen 17 Mayıs’a kadar sürecek olan “tam kapanma”da alkollü içki satışının yasaklanmasına dair tartışmalar sürüyor. Tekellerin kapatıldığını ancak zincir marketlerde alkollü içki satışlarına izin verildiğini aktaran Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği Başkanı Erol Dündar "İktidar küçük esnafı bitirmeye çalışıyor" diyerek tepki gösterdi. Öte yandan 22 İl Hıfzıssıhha Kurullarına dayandırılarak Valilikler alkollü içki satışına dair yasak kararları yayımladı. Ancak, oybirliği ile karar alındığı belirtilen bazı illerde CHP'li belediye başkanlarından "imza atmadım, toplantıya katılmadım" yönünde itirazlar geldi. Valilerin yayımladığı Hıfzıssıhha kararlarının açığa düştüğünü ve devlet belgesinde sahtecilik yapıldığını belirten Avukat Kamil Tekin Sürek, "Devlet belgesinde sahtecilik 2 sene hapis cezasıyla başlar ve ağır bir suçtur" dedi.

İktidarın içki satışı yapılamayacağı yönündeki açıklamalarına dayanarak fiili bir yasak uygulanmaya çalışılırken, ilk günden bu yana neler yaşandı, haberimizde derledik. Son gelişmeleri Avukat Kamil Tekin Sürek ve Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği Başkanı Erol Dündar ile konuştuk.

AVUKAT SÜREK: BELGEDE SAHTECİLİKTİR; AĞIR BİR SUÇTUR

Gelişmeleri Evrensel'e değerlendiren Avukat Kamil Tekin Sürek şu görüşlere yer verdi: "Daha önce de bu kapatmadan önce de haftasonları zicir marketlerde alkol satışı yasaktı. Ne İçişleri Bakanlığı ne bir Valilik emri vardı. Zincir marketler haftasonları satış yapmıyordu. Yine bu kapanmada da sözlü olarak satılmasını yasakladılar. Hem halktan hem tekel bayilerinden hem yazılı bir belge olmadığı için hem de kanunsuz olduğu için tepki geldi. Bu sefer İçişleri Bakanı sözlü olarak yasak diye bir açıklama yaptı.

Hak ve özgürlüklerin yasaklanması anayasaya göre kanunla olur. İçki içmek, kendi kültürüne göre yaşamak gibi konular anayasal bir haktır. Mesela Hristiyanlar şarap içiyorlar. Siz aynı zamanda bir azınlık yurttaşların garanti alınmış haklarını da ihlal ediyorsunuz. Hristiyanlar alır Müslümanlar alamaz da diyemiyorsunuz. Böyle garip bir şey. Pandemi ile de bağlantısını kuramıyorsunuz. Dolayısıyla sözlü olarak yapılan açıklamaya da karşı çıkıldı. Bunun üzerine yasal kılıfına uydurmak için bazı Valililerden karar çıkarmaya çalıştılar. Bu da komik oldu. Bu da tepki görünce İl Hıfzıssıhha kurullarından karar çıkarmaya çalıştılar. Hıfzıssıhha da belirli bir yere belli bir süre kısıtlama kararı alabilir. Bu kararlara da itiraz edilebilir.

Ancak burada da kurullar toplanmadan Vali oy birliği ile karar alındı diyerek yazı yayımlama gafletinde bulundu. Kurulları toplamadılar çünkü, CHP ve İYİ Parti çok açıktan karşı çıkmadı, dindar kesimleri küstürmeyelim ya da AKP yarın "Ramazan'da içki içilmesini savundu" propaganda yapmasın diye sessiz kalıyordu. Bundan da cesaret aldılar. Buna karşı çıkamazlar diyerek belediye başkanlarının isimlerini yazdılar. İzmir Belediye Başkanı imzalamadı, Kırklareli Belediye Başkanı buna imza atmadım dedi. Valilerin yayımladığı Hıfzıssıhha kararları açığa düşmüş oldu. Devlet belgesidir, belgede sahteciliktir. Devlet belgesinde sahtecilik 2 sene hapis cezasıyla başlar ve ağır bir suçtur. Sahte kimlik, pasaport yapmak gibi... Valilikler muhtemelen başkanları ikna etmeye çalışacak ya da kararları iptal edecekler.

Açılan davalar yüzde 90 kazanılır. Hakimler "Kararlar haklıdır, yasaya uygundur" diyemez, iptal eder. Mahkemede iptal süreci uzun sürecekti, karar çıkana kadar 17 Mayıs geçer. Ancak pratikte olmasa bile en azından bu konuda mahkemeden karar çıktığı zaman bundan sonraki içki yasakları için içtihat olur. Kafadan içki yasakları koyamazlar artık."

TEKELLERİ KAPATIYORLAR, GROSS MARKETLERDE SATIŞ DEVAM EDİYOR

Kararlara itiraz ettiklerinin bilgisini veren Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği Başkanı Erol Dündar da tekellerin kapatıldığını ancak zincir marketlerde alkollü içki satışlarına izin verildiğini aktardı.

Dündar şu değerlendirmelerde bulundu: "Ankara, İzmir, Bursa, Antalya'da dava açtık. İl il dava açmaya devam ediyoruz. Alınan karar laiklik ilkesine, Anayasa'ya aykırı ve genelgeye de aykırı. Alkol ile pandeminin bilimsel olarak kanıtlanmış hiçbir bağlantısı yok. Aldıkları kararın Anayasa'ya uygun olması gerekiyor. Ürün bazlı kısıtlama yapamazsınız.

Bugün bayilerimiz kapatılırken gross marketler satışlarına devam ediyor. İşletme ruhsatında Tekel bayileri yazan yerler İl Hıfzıssıhha kararına dayandırılarak kapatılıyor. Bugün bir bakkal ruhsatı olan arkadaşımızı karakola götürdüler, tutanak tutuldu, ifadesini verdi, bir ceza verilirse dernek avukatımız gerekli işlemleri yapacak. Küçük esnafa güçleri yetiyor. İktidarın amacını biliyoruz, küçük esnafı bitirmek, zincir marketleri ve büyük sermayeye hizmet etmek. İktidara geldiklerinde de küçük marketler birleşsinler zincir market olsunlar demişlerdi. Bunu da adım adım uyguluyorlar. Biz buna karşı sessiz kalmayacağız.

İşletme ruhsatı uygun olanlara işletmelerinizi açık tutun ve alkol satışlarınızı yapın diyoruz. Çünkü bu alkol satış yasağını herhangi bir maddeye dayandıramazlar, ceza yazamazlar. Yazdıkları cezalar da geçersizdir. İşletme ruhsatında Tekel bayileri yazan yerleri kapattılar, onlarla ilgili de mücadelemiz devam ediyor en kısa sürede açtıracağız."

GÜN GÜN YAŞANANLAR

26 NİSAN- ERDOĞAN "TAM KAPANMA"YA GEÇİLECEĞİNİ DUYURDU

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 26 Nisan'da yaptığı açıklama ile 29 Nisan'dan 17 Mayıs'a kadar sürecek "tam kapanma"ya geçileceğini duyurdu. Erdoğan'ın açıklamasının ardından İçişleri Bakanlığı 81 ilin valiliklerine genelge gönderdi.

27 NİSAN- YASAK VAR SÖYLENTİSİ

NTV Cumhurbaşkanlığı Muhabiri Serkan Kaya, 27 Nisan'da Twitter'da yaptığı paylaşımda "tam kapanma"da alkol satışının yasak olacağını öne sürdü. Kaya, "30 Nisan - 17 Mayıs tarihleri arasında alkol satışı tüm günler yasak olacak. Yapı marketler kapalı olacak. AVM, kuaför, berber gibi işletmeler kapatılacak. Uçak, gemi, tren, otobüs bileti almak için seyahat izin belgesi şart olacak" paylaşımı yapınca tepkiler başladı.

Serkan Kaya'nın paylaşımı — Ekran görüntüsü @serkankaya__'nın Twitter paylaşımından alınmıştır

GENELGEDE TEKELLER VE ALKOL YASAĞI İBARESİ YOK

Kaya'nın iddiası üzerine belirsizlik saatler sürdü. Yayımlanan İçişleri Bakanlığı genelgesinin ilgili bölümünde alkollü içki satışına dair bir yasak söz konusu değil. İlgili maddede şu ifadeler yer alıyor: "1.2- Sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu günlerde bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar 10.00-17.00 saatleri arasında faaliyet gösterebilecek, vatandaşlarımız zorunlu ihtiyaçlarının karşılanması ile sınırlı olmak ve araç kullanmamak şartıyla (engelli vatandaşlarımız hariç) ikametlerine en yakın bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılara gidip gelebilecektir. Aynı saatler arasında bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi, tatlıcılar ve online sipariş firmaları evlere/adrese servis şeklinde de satış yapabileceklerdir. Yukarıda belirtilen uygulama zincir ve süper marketler için haftanın altı günü geçerli olacak, zincir marketler pazar günleri kapalı kalacaktır."

TEPKİLER YÜKSELDİ

Alkollü içki satışı yasağı söylentisine sosyal medyadan tepkiler yükseldi. Dernekler alkollü içki satış yasağının söz konusu olmadığını belirten açıklamaları yaptı. Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği Başkanı Erol Dündar, "Genelgeye göre ruhsatlarında bakkal, market kuruyemiş vs. yazan tüm işletmeler açık olacak 10.00-17.00 saatleri arasında. Şu ürün satılır, bu ürün satılamaz diye bir kısıtlama yok" dedi. Türkiye Tekel Bayiler Platformu Başkanı Özgür Aybaş da genelgede böyle bir düzenleme olmadığını belirtti.

SOYLU "YASAK VAR" DEDİ

Tartışmalar üzerine bir açıklama yapan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu "Tekel büfelerine dair soru geldi Valilerimizden. İstisnada yer almıyor ve kapalı. Burada hem muafiyet yok hem de bir soru işareti söz konusu değil. Bu fedakarlığa tekel büfelerimiz de katlanacaklar. Bu dönem içerisinde onlardan da bir fedakarlık bekliyoruz" dedi.

Başta dernekler olmak üzere hukukçular ve vatandaşlar alkol satışının yasaklanmasının keyfi bir uygulama olduğunu belirterek tepki gösterdi. Sosyal medyada #alkolümedokunma etiketiyle paylaşımlar yapıldı. Hukukçular “Karar ideolojiktir. Yaşam tarzınıza yönelik açık bir müdahaledir” diyerek kararı eleştirdi. Uygulamanın Türkiye’nin hukuk devleti olması ilkesine aykırı olduğunu vurgulayan hukukçular, “İçişleri Bakanı bunu yasaklayamaz, genelgeyle bu yasaklanamaz. Bunun kanunla olması lazım” diye uyardı.

29 NİSAN- TEKELLERE TEBLİĞ BELGELERİ

Polislerin tekel bayilere içki satışı yapmayacaklarına dair imzalattığı tebliğ belgesi gündeme geldi. Türkiye Tekel Bayiler Platformu Başkanı Özgür Aybaş belge için tekel bayilere "İmzalamayın" çağrısı yaptı.

Yasağa dayanak olarak Valilikler ve İl Hıfzıssıhha Kurulu kararları öne sürüldü. Tekel büfeleri ve zincir marketler ise resmen yasaklanmadığı için içki satışına devam ettiklerini açıkladı. Tekel Bayileri Platformu Başkanı Özgür Aybaş, 30 Nisan'da yaptığı paylaşımda "Alkol satışı yasağı kalkmıştır herkese hayırlı olsun" dedi. Marketlerin ve tekeller fiili alkol satışı yasağını kabul etmeyerek satışlarını sürdürdü.

Bunun ardından bir açıklama yapan İçişleri Bakanlığı alkollü içki satışı yasağı ifadelerini doğrudan geçirmediği bir açıklamayla "Kısıtlamalarla ilgili açıklamalarımız; resmi olarak Bakanlığımızca, İl Hıfzıssıhha Kurulu kararları, Valilikler tarafından ilgili kurumlarla ve kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Bunun dışında yapılan açıklamalara itibar edilmemelidir" ifadelerini kullandı.

DAVA AÇILDI

Alkollü içki satışının yasaklanmasına karşı davalar açıldı. Ankara Barosu uygulamanın yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Danıştay’da dava açtı. Avukat Tugay Bek, genelgede alkollü içki satışının yasaklanması olarak yorumlanan ilgili maddenin öncelikle yürütmesinin durdurulması ve iptal edilmesi konusunda Danıştay’da İçişleri Bakanlığına dava açtı. İzmir Barosu da alkollü içki satışının yasaklanması kararını, Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle yargıya taşıdı.

30 NİSAN- VALİLİKLERDEN İÇKİ YASAĞI AÇIKLAMALARI GELDİ

30 Nisan'da ilk yasaklama açıklaması Kütahya Valiliğinden geldi. Ardından yasaklama kararlarını Bursa, Antalya ve Eskişehir valilikleri takip etti. Açıklamalarda İçişleri Bakanlığının genelgesi dayanak gösterilerek İl Hıfzıssıhha Kurullarında yasak kararı alındığı belirtildi.

2 MAYIS- 22 İLİN HIFZISSIHHA KURULLARINDAN YASAK KARARI

Tartışmalar sürerken, 2 Mayıs'ta 22 ilin Hıfzıssıhha Kurulları'ndan alkollü içki satışı yasağı kararları çıktı. Ancak Hıfzıssıhha Kanunu’nda salgın hastalıklarda içki satışı ya da benzeri yasaklar konulabileceğine yönelik herhangi bir düzenleme yer almıyor.

İstanbul, Valiliğinin açıklamasında "İlimiz genelinde 17 Mayıs Pazartesi günü saat 05.00'a kadar sürecek olan tam kapanma döneminde tekel büfelerinin kapalı olmasına, market, bakkal ve büfe gibi yerlerde de alkol ürünü satılmamasına karar verilmiştir" denildi.

Ankara Valiliği'nin kararında da "İl Hıfzıssıhha Kurulu'nun kapanma döneminde; tekel bayilerinin kapalı olmasına ve market, bakkal, büfe gibi yerlerde de alkol ürünü satılmamasına karar verdiği" belirtildi.

İzmir Valiliği'nden yapılan açıklamada "İlimiz İl Hıfzıssıhha Kurulu'nun 10.12.2020 tarihli ve 2020/144 nolu kararındaki 'sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan süre ve günlerde açık kalmasına izin verilen her türlü market, bakkal gibi iş yerlerinde sokağa çıkma kısıtlaması süresince alkollü içecek satışı yapılmaması' maddesine istinaden 29.04.2021-17.05.2021 tarihleri arasında market, bakkal, büfe gibi yerlerde alkollü içecek satışına izin verilmemesine karar verilmiştir" denildi.

BAZI CHP'Lİ BELEDİYELERDEN İMZA ATMADIK AÇIKLAMALARI

Ancak 22 il arasında CHP'li belediyelerin de yer alması ve oy briliğiyle alındığının belirtilmesi başka bir tartışmayı gündeme getirdi. Avukat Ali Gül sosyal medya hesabından valilik kararlarının linklerini paylaşarak kararların tüm illerde oy birliğiyle alındığını sadece Antalya'da oy çokluğuyla alındığına dikkat çekti. Gül "21 ilimizde alkol satışı, İl Hıfzıssıhha Kurulu kararı ile ramazan sonuna kadar yasaklandı. Bu 21 ilin 8'inde CHPli belediye başkanları da karara imza attı" dedi.

May 1, 2021

Bunun üzerine İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin resmi Twitter hesabından yapılan açıklamada, Valilik açıklamasında kararın oybirliğiyle alındığının söylenmesine karşın, Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer'in karara imza atmadığı belirtildi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin Twitter adresinden yapılan paylaşımda, "İzmir İl Hıfzıssıhha Kurulu'nda oy birliğiyle alındığı açıklanan 2021/28 sayılı kararda İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Tunç Soyer'in imzası bulunmamaktadır. Kamuoyunun bilgisine sunarız." ifadesi kullanıldı.

Aydın Büyükşehir Belediyesi de oy birliği ile alındığı belirtilen yasak kararında Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu'nun imzasının bulunmadığını açıkladı. Bolu, Antalya ve Kırklareli belediye başkanları da kendilerinin ya da temsilcilerinin yasak kararına imza atmadıklarını açıkladı. Çanakkale’nin de olduğu bazı kentlerde ise belediye başkanları kararda imzalarının bulunduğunu doğruladı.

VALİLİKLER KARARLARI SİTEDEN KALDIRDI

Valiliklerin bu açıklamalardan sonra oybirliği ile alındığı iddia edilen ve altında CHP'li belediye başkanlarının adının da yazdığı kararları sitelerinden kaldırdığı görüldü. "Sahte evrak" düzenlendiği iddiaları ile ilgili ise bir açıklama gelmedi.