Kripto paranın işçi hali

Gıda işçisi

Adana

Merhabalar, yaklaşık 250 işçinin olduğu bir gıda işletmesinde çalışıyorum. Son zamanlarda birçok vesile ile gündemimize giren kripto paraların iş yerinde işçiler arasında nasıl ele alındığını sizlere aktarmaya çalışacağım. Tezgâhta beraber çalıştığımız bir erkek arkadaşın sürekli “Şu kadar kazandım, bu kadar kazandım” demesini duyuyordum. Diğer çalışan arkadaşlar da ona “Nasıl kazandın? Ne kadar, hangisine yatırdın?​” gibi sorular soruyordu sürekli. Bu konuşmalardan duyduklarımla işçiler arasında kripto parayla ilgilenenler olduğunu fark ettim. Bir süre sonra daha da dikkatli incelediğimde iş yerinde birçok kişinin bu işin içinde olduğunu, sürekli takip ettiklerini ve hatta çoğu zaman sanal paradan başka bir şey konuşmadıkları gözüme çarpmaya başladı. Hatta, 2 dakikalığına çıkılan molalarda bile sürekli “Yükseldi mi, düştü mü?​” diye sanal para uygulamalarına göz atılıyor. İlgi giderek çok fazla olmaya başlamıştı. Örnek vermek gerekirse; Bir keresinde yemek molasına beraber çıktığım bir arkadaşım telefonunu tezgâhta unutmuştu. Yanımızdaki arkadaşlara sürekli olarak sorular sorup duruyordu. En sonunda dayanamayıp gidip telefonunu aldı ve mola boyunca sadece uygulamayı takip etti.

HER YAŞ GRUBUNDAN İŞÇİ TAKİP EDİYOR

İşyerinde 22 yaşındaki üniversiteli genç işçi de dahil olmak üzere 13 yaşındaki imalat işçisinden 39 yaşındaki tezgâh çalışanına kadar birçok farklı yaş grubundan çalışan sanal parayla iç içe. Genel olarak erkek işçiler bu uygulamalara yoğunlaşıyor. Ama birçok kadın işçi de öğrenip kullanmak istediklerini söylüyor. İşçilerin çoğunun ya sevgilisi ya nişanlısı var ya da evli. Sevgilisi veya nişanlısı olanlar evlenme hayalleri için gereken parayı toparlamaya çalışıyor. Genelde masrafı üstlenen taraf erkek olarak görüldüğü için ya da evli olanlarda evi geçindiren ana gelir kaynağı erkek olduğu için erkeklerin daha çok gelir sağlamak amacıyla daha yakından takip ettiğini düşünüyorum.

“ÇEYİZ PARAMI BURADAN ÇIKARABİLİR MİYİM?​”

İşyerinde kendisini dindar olarak tanımlayan işçi sayısı da hayli fazla. Bu yüzden hiç para yatırmayanlar genelde haram olduğunu düşünüyor işin içine faiz girdiği için. Para yatıranların geneli ise alınan vergiden devletin gelir elde etmesiyle haram olmaktan çıkacağını düşünüyor. Genel olarak bunu bir yatırım olarak görüp ev veya araba almaktan bir farkı olmadığını düşünüyorlar. Kripto para uygulamaları, borsa veya bankacılık işlemlerine benzetiliyor. Fakat birçok tartışma içerisinde ısrarla haram olduğunu savunan bir kadın arkadaşın geçenlerde çeyiz için para lazım olduğunu söyleyerek “Acaba ben de mi sanal para işine girsem?​” dediğine şahit oldum.

İŞÇİLER ARASINDA DAYANIŞMA SÖZ KONUSU

İşçiler sanal para üzerinden sürekli kazanmıyorlar. Zaten hepsi birbirinden etkileniyor. Kim, neyde kazandıysa diğerine onu öneriyor ve her yeni başlayan öncekilere göre hareket ediyor. Aslında işçiler arasında büyük bir dayanışma da söz konusu. Herkes birbirinin kazanması için “Şuna yatır paranı, yok buna yatır paranı” gibi konuşmalar oluyor. Sanal para Telegram gruplarına katılanlar var, sürekli YouTube videoları izleyenler var. Hatta bir arkadaş kurslar olduğunu ve kurslara katılıp grafik üzerinden yükselme azalma durumlarını incelemesini öğrenip profesyonelleşmek istediğini söyledi.  Hep kazanmıyorlar ama kaybettiklerinde bile umutlarını yitirmeden takip etmeye devam ediyorlar.

ŞU ANDA KAZANDIĞIM PARAYI 1 YIL ÇALIŞARAK ANCA KAZANABİLİRİM

İşçiler, hayat pahalılığı karşısında asgari ücretle veya asgari ücretten bir tık fazla ücretlere çalıştıkları için kolay yatırım olarak görüyorlar sanal parayı. Ev veya araba almayı bile geçtim kredi kartı borcunu ödemenin bile çok zorlaştığı şu günlerde 200-300 lira yatırıp binlerce lira kazanma ihtimali çok cazip geliyor. Öyle ki, 2500 liraya kadar yatırım yapanlar da var. Üniversite öğrencisi bir işçi kredi kartı borcunu ödemek için sanal para işine girerken başka bir işçi araba alabilmek hayaliyle sanal paraya umut bağlıyor. İşçiler sistemden kaynaklı yaşadığı zorluklar karşısında sanal parayı tam bir kurtuluş olarak görmüyor. Ancak, az bir para yatırıp yüksek miktarda para kazanan bir arkadaşa gerçekten bunu bir kurtuluş olarak görüp görmediğini sorduğumda “Şu anda kazandığım parayı bir yıl çalışarak ancak kazanabiliyorum. Bazen öyle hızlı yükseliyor ki dakikada 100 lira kazandığın oluyor, burada bir günde kazanamıyorsun o parayı” cevabını vermişti.

EKONOMİDEN HERKES ŞİKAYETÇİ

Son olarak iş yerinde AKP’ye oy vereninden HDP’ye oy verenine kadar genel olarak herkes ülkenin ekonomik durumundan şikayetçi. Bir tarafta alınan maaşların yetersizliği, fazladan yapılan mesailerde verilen az ücretler diğer tarafta kira ve faturalar. Herkes geçim derdinde. Kimi sanal para ile kazanmaya çalışıyor, kimi sosyal medya çekilişleri ile. Kimileri iktidarın değişmesi gerektiğini düşünürken kimileri maaşların azlığından patronu sorumlu tutarak başka işler arayışında.