Canı burnunda esnaf: Bizi zora sokana nasıl helallik verelim?
Pandemide borç batağına saplanan esnaf, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Sorun yaşadılarsa hakların helal etsinler” sözlerine tepkili.
Fotoğraf: Murat Uysal/Evrensel
Cansu ERTAŞ
Damla KIRMIZITAŞ
Ankara
Pandemiye karşı alınan kısıtlamalar nedeniyle iş yapamayan ve zaman zaman işyerleri kapanan esnafın canı burnunda. Ankara’da konuştuğumuz ve devletin desteklerinin hiç kendilerine çıkmadığını anlatan iki esnaf, önceden dükkan masraflarını çıkaracak kadar kazanabildiklerini şimdi ise çektikleri kredi ile geçindiklerini söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Sorun yaşadılarsa hakların helal etsinler” sözlerine tepki gösteren tuhafiyeci işletmecisi Birsen isimli yurttaş, “İş yok, çünkü pandemi var diyorsan; devlet bankasından çektiğimiz kredileri de karşılıksız, faizsiz erteleme yapman lazım. İş yoksa nasıl ödeyeyim sana bunu? Bu yüzden hiçbir şekilde Erdoğan’a da hakkımı helal etmiyorum. Bize ne yaptı ki neyin helalliğini isteyecek?” dedi.
Kadın ve erkek giyim mağazası sahibi Nuray, 1.5 ay kapalı kaldıkları süre içinde giderlerini karşılamak için kredi çekmek zorunda kaldığını anlattı. Devletin esnafa verdiği kira desteğine başvurduğunu belirten Nuray, bu desteğin yalnızca kafe ve restoran tarzı işletmelere verildiği cevabını aldığını söyledi.
‘ŞİMDİYE KADAR ÇEKTİĞİM KREDİ İLE AYAKTA KALABİLDİM’
Ankara’nın Yıldız semtinde giyim mağazası işleten Nuray, 51 yaşında olduğunu ve 12 yıldır çalıştığı bu mağazayı 3 yıl önce devraldığını belirtti. Tek geçim kaynağının dükkandan gelen gelir olduğunu kaydeden Nuray’ın dükkanı ve evi de kira. Bir oğlu ile ayakta kalmaya çalışan Nuray, “Çok zor şartlarda geçiniyoruz. Şimdiye kadar çektiğim kredi ile ayakta kalabildim. İlk çektiğim 25 bin liralık kredi yetmeyince tekrar kredi çekmek zorunda kaldım. Şu anda da KOSGEB’in bir desteği varmış ona müracaat ettim” dedi. Tek avantajının kemik müşteriye sahip olması olduğunu söyleyen Nuray, onun da olmaması halinde iflas edeceğini ifade etti. Nuray, tam kapanmadan önce 15 gün çalıştıklarını ancak 1 aylık kira ödediklerini belirtti. Nuray, dükkanın kirasının 2 bin 500, toplam dükkan giderinin ise aylık en az 8 bin olduğunu söyledi. Kendisinin kira ve kredi borçları içinde debelenirken devlet desteğinin çoğunun iş adamlarını ve patronlara verilmesi hakkında ne düşündüğünü sorduğumuzda Nuray, “Allah bildiği gibi yapsın bize sağlamayıp onlara yardım sağlayanları. Diyecek başka bir şey bırakmadılar” diyerek tepkisini gösterdi.
Yenimahalle’de tuhafiyeci olan Birsen ise pandeminin başından beri dükkanda işin olmamasından şikayetçi: “Üstüne üslük kapandık. Kredi ile ev ödüyorum. Emekliyim. Emekli maaşım ödemeye bağlı. O yüzden tek gelirim dükkandan geliyor. Günlük kazanıyorum. Fakat kapanmadan dolayı ne esnaf desteği verildi ne kira yardımı verildi. Pandemi başladığından beri düzgün iş yapamadık. Çoğu gün siftahsız kapatıp sadece dükkan masrafını kurtarabiliyordum. Tamamen kapanınca dükkan masrafı da bizim cebimizden çıkacak. Olmayan ne ile ödeyeceğiz?”
DÜKKANIN SAHİBİ ‘PANDEMİDEN BANA NE’ DİYOR
Bazı küçük esnafın 1000’er lira pandemi desteği aldığını söyleyen Birsen, “Biz tuhafiyecilere hiçbir yardım yapmadan kapatın dediler. Ama biz kiramızı ödüyoruz, mecbur... Dükkan sahibi diyor ki ‘Pandemiden bana ne?’. Bu ay bana yüklü bir zam yapacağını yoksa çıkmam gerektiğini söyledi en son. Ben çıkamam, çünkü 2023’e kadar ödeyeceğim esnaf kredim var. Kredimi kapatmadan işyerini feshedemem. E benim iş yapmam lazım ödemem için. Ne krediyi kapatabiliyorum ne işyerini kapatabiliyorum. Sürekli içeriye girmek zorundayız. Sürekli kredi çekmek zorundayız hayatta kalabilmek için” dedi.
ERTELEMEYİ DE FAİZLE YAPTILAR
Kredilerin de ayrı sorun olduğunu söyleyen Birsen, pandemide 3 ay erteleme yapıldığını ama faizle yapıldığını anlattı. Birsen ; “Zaten destek vermiyorsun bir de faizle cebimden fazla 2 bin liramı alıyorsun. Zorunlu olarak iş yok, çünkü pandemi var diyorsan; devlet bankasından çektiğimiz kredileri de karşılıksız, faizsiz erteleme yapman lazım. İş yoksa nasıl ödeyeyim sana bunu? Bu yüzden hiçbir şekilde Erdoğan’a da hakkımı helal etmiyorum. Neyine helallik vereyim? Bize ne yaptı ki neyin helalliğini isteyecek? Bizi zarara soktu. Zarara sokmuş bir adama nasıl helallik vereyim? Öteki tarafta hesabını soracağım ilk ben soracağım” dedi.
ESNAFA YAPILAN YARDIM BİZE HİÇ ÇIKMADI
Birçok küçük esnafın dükkanlarını kapattığını söyleyen Birsen, “Küçük esnaf bitti bu süreçte. Olan küçük esnafa oldu. Büyük esnaflara bir şey olmadı. Onlardan kira almadı. İş merkezlerinden 3-5 ay kira alınmamış. Sigorta parası ödemiş. Devlet bütçelerinden yardım yapmış. Bize hiçbir şey yok. Küçük esnafa kapanmada 30 bin ile 75 arası 3 yıllık ödemesiz kredi vereceğiz dediler. Baktık imalatçılara veriyorlarmış. O alıyor da ben neden alamıyorum? Benim şu an toptancıya borcum var, ödeyemiyorum. Ödeyemediğim için de eksik malımı alamıyorum. Alsam satamıyorum. Başka gelirimiz yok ki. Nereye gidip çalışacağız? Zaten arasan iş de yok. Küçük esnaf olarak gerçek bir devlet desteği istiyorum. En azından bir kira yardımı yapılmalı. Diğerlerine verildiği gibi 2-3 yıllık ödemesiz kredi verilmesini istiyoruz. Biz de pandemi bittiğinde borçlarımızı öderiz. Nefes alırız ne azından” diye konuştu.
