İç Mimar Akçay: İstanbul Arkeoloji Müzelerindeki eserler taşınırken zarar görmemeli

Duygu AYBER GÜLTEKİN
İstanbul

Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul'un her iki yakasında depo müzeler oluşturulacağını açıkladı. Kararın gerekçeleri arasında “İstanbul Arkeoloji Müzelerinin mevcut depolarının rahatlatılması” var. Eserlerin nasıl taşınacağı endişelendirirken, depolara ihtiyaç duyulmasının yeni bir rant hazırlığı olup olmadığı da tartışma yarattı.

Karara Twitter hesabından “İstanbul Arkeoloji Müzesi'nden birçok eser Atatürk Havalimanı'na taşınacak! Sebep? Eserlerin bakımı, onarımı yapılacakmış. Böyle bir şey olmaz. Olmamalı. Kamuoyu oluşması ve bu kararın iptal edilmesi gerekiyor! Böyle saçmalık olmaz” sözleriyle tepki gösteren İç Mimar ve Sanat Yönetmeni Meral Akçay, paylaşımının ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Yahya Coşkun’un kendisini aradığını söyledi.

May 23, 2021

Coşkun ile yaptığı görüşmeyi aktaran Akçay, eserlerin taşınırken zarar görmemesinin önemli bir konu olduğunu vurguladı.

DEPO MÜZE ÜLKEMİZDE ÇOK BİLİNMİYOR

Bakanlığın açıklamasına göre gerekçelerden biri mevcut depoların rahatlatılması. Bu depolardaki durum ne? Sizce karar doğru mu?
Konuyu ilk duyduğumda bakanlık bir açıklama yapmamıştı. Çok rahatsız edici bir durum vardı ortada. Eserlerin onarım ve bakımı için taşınacağı söz konusuydu. Kamuoyu oluşması ve hassasiyetle üzerinde durulması gereken bir konu olduğunu sosyal medyada paylaştım. Daha sonra depo müze olarak planlandığı açıklaması geldi. Depo müze ülkemizde çok bilinmeyen bir oluşum. “The Brooklyn Museum, The Metropolitan Museum of Art, Museum of Arts and Sciences (Daytona Beach), The Polytechnic Museum, Victoria and Albert Museum (Blythe House), Centre De Conservation Du Louvre (Louvre Konservasyon Merkezi) gibi dünyada çok örneği var.

Envanterli nitelikte 765 bin, etütlük nitelikte ise yüzbinlerce eser barındıran Klasik Bina, Eski Şark Eserleri Müzesi ve Çinili Köşk’ten oluşan İstanbul Arkeoloji Müzesine yıl içerisinde eklenen eserler var. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğüne bağlı müzelere yıl içerisinde kazandırılan eserlerin ortalama yüzde 23’ü, arkeolojik kazılar yoluyla kazandırılan eserlerin ise yüzde 30’u her yıl, İstanbul Arkeoloji Müzeleri koleksiyonuna dahil olmuş. Koleksiyonların çok büyük bir kısmı, depolarda muhafaza ediliyor. Ve kimse bunları yetkili değilse göremiyor. İstanbul Arkeoloji Müzelerinin koleksiyonunun çoğu, müzenin kendi depolarında muhafaza edilmekte. Etütlük, envanterlik ve müsaderelik nitelikteki bazı eserler ve Marmaray Yenikapı metro kazılarından gelen organik eserlerin bir kısmı Eski Darphane-i Amire binalarında depolanmış. Mimari parçalar ve lahitlerin bir bölümü ise Kimyahane binalarında depolanmış. Ancak hem müzenin kendi depoları hem de Eski Darphane-i Amire ve Kimyahane binaları, depolardaki mevcut eser sayısına ve koleksiyona her yıl eklenen eser sayısına bakıldığında ihtiyacı artıyor. Mevcut depolarının rahatlatılması ve koleksiyonun aynı zamanda laboratuvar ortamına da sahip çok daha uygun koşullarda muhafaza edilmesini planlamışlar. Depolardaki eserlerin ziyaretçi tarafından görülebildiği, restorasyon çalışmalarının izlenebildiği, sanatçı ve öğrencilerin eserlere bakarak yeni tasarımlar için çalışabileceği atölyelerin de bulunduğu depo müzeler planlanmış. Bu açıdan baktığımızda normal ve doğru bir karar.

ONARIM İÇİN TAŞINACAĞI BİLGİSİ TEPKİLERE NEDEN OLDU

Mevcut depolarda bu koşullar sağlanamıyor mu? Yeni depo arayışı, ranta açmak için alınmış bir karar olabilir mi?
Her yıl eklenen eserleri muhafaza etmek için depolara ihtiyaç duyuluyor. Bu depoların müze depo olarak ziyaretçilere sunulması ve çeşitli kültür etkinliklerine ev sahipliği yapması çok önemli. Bu bilgileri bana, açıklama yapıldıktan sonra, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Yahya Coşkun arayarak izah etti. Bu rant konusunun insanlar tarafından düşünülmüş olmasından, onarım için eserlerin taşınacağı bilgisinin benim gibi birçok insanın hassasiyet ve üzüntüyle karşıladığını kendisine de bahsettim. Konuyla ilgili detaylı bilginin tam olarak planlama bittiğinde paylaşacaklarını lakin eksik bilgilerle yanlış anlaşıldığı için bu açıklamayı yaptıklarını ifade etti. Bu tepkileri de normal karşıladı.

ESERLER CANLI YAYINDA TAŞINMALI

Taşıma süreci eserlere zarar vermez mi?
Eserlerin taşınırken zarar görmemesi önemli bir konu. Tarihi eser kaçakçılığının bu kadar çok olduğu bir dönemde bu eserlere çok dikkat etmeniz gerekiyor.

Tüm bu eserlerin dönemine göre özel teknikler ve koruma sağlayarak taşınması gerekir. Tam da bu noktada müze eserlerinin taşınması konusu çok önemli. Eserlerin tüm kondisyonu incelenmeli ve müze uzmanları tarafından her birinin tek tek kondisyonuna göre hesaplanarak, taşınacağı malzemelerin titizlikle seçilmesi gerekiyor. Ancak bu şekilde zarar görmeden depo müzelere taşınır. Buna özellikle dikkat edilmesini diliyorum.

Henüz hiçbir eser taşınmamış. Eserler taşınırken canlı yayın açarak bu süreci herkesle paylaşılması üzerine konuştuk. Umarım böyle şeffaf bir paylaşım olacak.

Bakanlık açıkladı: İstanbul'un iki yakasında da depo müzeler oluşturulacak