Ege'nin can damarı Murat Dağı'nın dibinde bir maden daha açılmak isteniyor

Özer AKDEMİR

Ege Bölgesi’nin can damarı denilen, Gediz Ovasına ve Ege Bölgesine su sağlayan Murat Dağı'nın dibinde yapılan nikel-kobalt, kurşun, çinko, bakır madenlerinin zenginleştirme tesisi yöre halkını endişelendiriyor. Madenin ÇED başvuru dosyasında bulunan ekolojik değerlendirme raporu bölgenin orman örtüsü, su kaynakları ve tarımsal üretim açısından önemine dikkat çekmenin yanı sıra endemik bitki ve nesli tehlikede olan flora-fauna varlığına da vurgu yapıyor.

EGE'YE SU SAĞLAYAN MURAT DAĞI'NIN DİBİNDE

Kütahya Gediz İlçesi Göynük köylülerinden emekli öğretmen Mustafa Aksu, maden zenginleştirme tesisi ve atık deposu inşaatı ile ilgili bölgede yapmak istediği gözlemlerin şirket görevlilerince engellendiğini belirtti. Dağın tıraşlandığını, havuzların kurulduğunu belirten Aksu, maden projesinin olduğu yeri "Şirket, köylülerin tarlalarını satın almış. Bu tesisler Çukurören ve Göynük köyleri arasında. Ege'ye su sağlayan Murat Dağı'nın tam dibinde. Gediz Nehri'nin başlangıcında bir yer" diyerek tanımladı.

Geçtiğimiz yıllarda Murat Dağı'nda yapılmak istenen altın işletmesine karşı yöre halkının yoğun tepkisi ve başlatılan dava süreci maden projesini durdurmuştu. Şimdi aynı bölgede Üç Yıldız Antimon Madencilik İthalat İhracat San. ve Tic. A.Ş. tarafından çalışmaları sürdürülen nikel-kobalt üretimi, tıpkı altın işletmeciliği gibi yöredeki suları, orman alanlarını ve tarımı tehdit ediyor.

ON YIL BOYUNCA YILDA 150 BİN TON CEVHER ÜRETİLECEK!

Proje kapsamında 46,37 hektar (ha) alanda Nikel-Kobalt üretimi yapılması planlanırken üretimin yanında zenginleştirme tesisi ve atık depolama tesisi de yapılacak. Ruhsat sahası içerisinde, 46,68 ha'lık alanda işletme izni bulunan ve 24,62 ha'lık alanda "ÇED Gerekli Değildir” kararları bulunan halen madencilik faaliyetlerinin açık ve kapalı ocak işletmesi olarak devam ettiği antimuan ocağı bulunmakta. Ağustos 2020 tarihinde "ÇED Olumlu Kararı" verilen proje kapsamında Antimuan Flotasyon ve Metal Antimuan Üretim Tesisi ve Atık Depolama Tesisi kurulmakta.

Kütahya iline yaklaşık 50 km, Gediz ilçesine ise yaklaşık 23 km mesafede bulunan proje alanına en yakın yerleşim yeri, kuş uçuşu ortalama 2 km mesafede bulunan Göynük Köyü. ÇED başvuru dosyasında ruhsat alanı içerisinde devam eden antimuan arama çalışmalarında sahada antimuan cevherinin yanında, nikel ve kobalt cevherinin de varlığının belirlenmesi ile bu cevherler ve bunun yanında çinko kurşun, bakır ve demir cevherleri zenginleştirme tesisine ihtiyaç duyulduğu, çinko, kurşun, bakır ve demir cevherlerinin ise dışarıdan tesise getirilerek işleme tabi tutulacağı ifade ediliyor.

10 yıllık işletme ruhsatı alan işletmede yıllık 150 bin ton nikel, kobalt üretimi yapılması planlanıyor. Tesiste günde 500 ton cevherin zenginleştirilmesi planlanırken, atık depolama alanı için ise 2.522.000 metre küp depolama hacmi ve 19 yıl depolama ömrü belirlenmiş.

PROJE SAHASININ NEREDEYSE TAMAMI KARAÇAM ORMANI

Projenin ÇED başvuru dosyasında bulunan "Ekosistem Değerlendirme Raporu"nda ruhsat sahasının hemen tamamının karaçam ağaçlarından oluşan orman örtüsü ile kaplı olduğunun altı çiziliyor. Yer yer de kayalık ve step alanların doğal özelliklerini koruduğuna dikkat çekilen Ekosistem Değerlendirme Raporu'nda, bölgede aşırı avcılığın yapıldığı vurgulanıyor.

Alanda orman ekosisteminde yaşayan türlerin etkin olarak gözlendiğinin belirtildiği raporda, ruhsat alanlarının önemli bir kesiminde yaşam alanlarının doğal yapısını koruduğu, doğal alanlarda ağaç birliklerinin ön plana çıktığı ve bu alanlarda ayrıca bitkiler ile omurgasız canlılar, kuşlar, sürüngenler ve memeliler arasındaki doğal ekolojik ilişkiler sağlıklı ve özgün yapısını koruduğu ifade ediliyor. Ruhsat alanlarının yakınlarında köylerin bulunduğu ve peyzajı ile uyumlu insan yerleşimlerini de içerdiğinin altının çizildiği raporda; yöredeki akarsular ve derelerle ilgili de önemli uyarılara yer veriliyor.

MADEN ALANINDAKİ TÜRLER BAŞKA BÖLGELERE ÇEKİLEBİLİRMİŞ!

"Ruhsat alanının güney kesiminden geçen Murat çayının kapasite artış alanları ve ocak sahalarından uzakta olsa da ruhsat sahası sınırlarından geçtiği için habitat haritası içerisinde tanımlandığının belirtilidği raporda; "bu çay temiz su kalitesine sahip olup barındırdığı başta balık türleri olmak üzere tüm sucul canlılar açısından uygun bir yaşam alanı niteliğindedir" deniliyor. Ekolojik Değerlendirme Raporunun "Fauna İçin Alternatif Alan Değerlendirmesi ve Habitat Parçalanmasına Etkisi" bölümünde bölgenin "çevresindeki diğer alanlarla karşılaştırıldığında kendine özgü bir habitat yapısı yoktur. Bu alanın dışında da aynı niteliklere sahip başka habitatlar bulunduğundan dolayı, inşaat ve işletme aşamalarında, bu planlama bölgelerinde bulunan türler yakın bölgelerdeki aynı habitatlara çekilebileceklerdir" ifadeleri ile faaliyete bir anlamda yeşil ışık yakılıyor. Madencilik nedeniyle "başka bölgelere çekilecek türlerin" adaptasyonları açısından da bir sorun görülmediği raporda yer alan ifadeler arasında.

11 ENDEMİK BİTKİ, 2 MUTLAK KORUNMASI GEREKEN CANLI VAR

Proje alanında 40 familyaya ait toplam 283 bitki taksonu tespit edilirken tespit edilen bitkiler

arasında toplam 11 endemik takson bulunduğu belirtiliyor. Rapora göre bu bitkilerden iki tanesinin nesli tehdit altında tür (EN), 1 tanesi zarar görebilir  (VU) sınıflamasında, 8 tanesi ise LC (Az endişe verici), 1 tanesi VU (Zarra görebilir) ve 2 tanesi de EN (nesli tehlikede) kategorisinde yer alıyor. Bölgede ayrıca Bern sözleşmesi gibi Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunan 2 tane ikiyaşamlı tür "Koruma Altındaki Türler" listesinde yer alırken bir tanesi ise "Mutlak Koruma Altındaki Türler" listesinde bulunmakta.

MADENİN ÇEVRESİNDEKİ BARAJLAR

Ruhsat alanının büyük bir çoğunluğu Gediz Havzasında yer alırken kuzeyinde yaklaşık 15 km mesafede Susurluk Havzasında yer alan Çavdarhisar Barajı içme ve sulama amaçlı kullanılmakta. Ruhsat sahasının güneyinde yaklaşık 20 km mesafede ise içme-sulama amaçlı kullanılan Küçükler Barajı bulunuyor.

Murat Dağı'nda sevinmek için çok erken: Şirket yeni ÇED açıklaması yaptı