ABD'nin hamlesi sonrası koronavirüsün laboratuvardan çıktığı teorisi yeniden gündemde
ABD Başkanı Biden'ın soruşturma talimatı ve Dünya Sağlık Örgütünün açıklaması sonrası koronavirüsün Vuhan'daki bir laboratuvardan çıktığı teorisi yeniden gündeme geldi.
Vuhan'da sokakta yürüyen insanlar | Fotoğraf: DHA
ABD Başkanı Joe Biden'ın soruşturma talimatı vermesi ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus'un yeni bir soruşturma yapılması çağrısı sonrası koronavirüsün Vuhan'daki bir laboratuvardan çıktığı teorisi yeniden gündeme geldi. Facebook da Kovid-19'un insan yapımı olduğuna yönelik paylaşımlara getirdiği yasağı kaldırdı.
İlk kez yaklaşık buçuk yıl önce Çin'in Vuhan kentinde tespit edilen Kovid-19'un bir laboratuvardan sızmış olabileceği ihtimali, ABD'nin eski Başkanı Donald Trump da tarafından dile getirilmiş ve "aşırı uç bir komplo teorisi" olarak değerlendirilmişti. Bu "komplo teorisi", bilim insanları tarafından da kayda değer bulunmamıştı. Ancak teori şimdi yeniden gündemde.
TEORİ NEDEN YENİDEN GÜNDEMDE?
BBC Türkçe'nin haberine göre ABD'nin yeni Başkanı Joe Biden, istihbarat servislerine, salgının kökenine dair tüm teorilerin incelenmesi için acil olarak yeni bir soruşturma yürütmeleri ve araştırmalarıyla ilgili raporu 90 gün içinde teslim etmeleri talimatını verdi.
DSÖ Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus da yeni bir soruşturma yapılması çağrısı yaptı ve "Bütün hipotezler hâlâ açık ve daha fazla çalışılması gerekiyor" dedi.
ABD medyasında bu hafta yayımlanan "gizli bir Amerikan istihbarat raporu" da teorinin yeniden gündeme gelmesinde etkili oldu. Rapor, virüs insanlara bulaşmadan hemen önce, 2019 yılı Kasım ayında üç araştırmacının Vuhan laboratuvarında tedavi gördüğünü yazıyordu.
TRUMP MEMNUN
Trump'ın laboratuvar teorisinin incelenmesi için oluşturduğu soruşturma birimi Biden yönetimi tarafından kapatılmıştı. Biden'ın sağlık başdanışmanı Dr. Anthony Fauci ise ABD senato komitesine 11 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, "İhtimal her zaman var. Böyle bir şeyin yaşanmış olabileceğine ilişkin kapsamlı bir soruşturma yürütülmesinden yanayım" demişti.
Trump, Biden'ın soruşturma talimatının ardından salı günü New York Post gazetesine gönderdiği e-postada "Bana göre başından beri böyle olduğu belliydi ama her zaman olduğu gibi çok ağır eleştirildim. Şimdi herkes 'Haklıydı' diyor" iddialarını öne sürdü.
FACEBOOK PAYLAŞIM YASAĞINI KALDIRDI
ABD merkezli sosyal medya devi Facebook da koronavirüsün insan yapımı olduğu yönündeki paylaşımlara getirdiği yasağı kaldırdığını duyurdu.
Konuya dair yapılan açıklamada, "Kovid-19'un kökenine ilişkin devam eden araştırmalar ışığında ve halk sağlığı uzmanlarına danışmamız sonucunda, Kovid-19'un insan yapımı olduğu veya üretildiği iddialarını artık engellemeyeceğiz" denildi.
Açıklamada, yeni gerçekler ve eğilimler ortaya çıktıkça Facebook politikalarının düzenli olarak güncelleneceği kaydedildi.
Facebook, Şubat 2021'den bu yana, Kovid-19'un insan yapımı veya üretimi sonucu ortaya çıktığı yönündeki paylaşımlara, "yanıltıcı sağlık iddialarının bir parçası" olduğu gerekçesiyle izin vermiyordu.
ÇİN TEPKİLİ
Çin yönetimi ise Biden'a tepki gösterip, Washington'ın "pandemiyle mücadeledeki zayıflıklarını örtmek amacıyla komplo teorileri yaydığını" söyledi.
Virüsün laboratuvardan sızdığı yönündeki iddiaları reddeden Pekin yönetimi, bu teoriler için "iftira" dedi.
Çin, koronavirüsün Çin veya Güneydoğu Asya'daki donmuş bir etten Vuhan'a ulaştığını savunuyor. Bu savunmasını ise bilim insanlarının raporlarına dayandırıyor.
"Çin'in Yarasa Kadını" diye anılan Vuhan Enstitüsü'nde görevli araştırmacı Dr. Shi Zhengli'in geçen hafta yayımladığı rapora göre, araştırma ekibi 2015'te Çin'deki madende bulunan yarasalarda sekiz koronavirüs türü tespit etti. Raporda, pangolinlerdeki koronavirüslerin, madende bulunan koronavirüslere kıyasla insan sağlığına daha fazla tehdit oluşturdukları belirtildi.
BİLİM İNSANLARI LABORATUVAR TEORİSİNE NE DİYOR?
Laboratuvar teorisini destekleyenler, ilk enfeksiyon grubunun görüldüğü Huanan pazarına birkaç kilometre mesafede bulunan ve on yılı aşkın süredir yarasalardaki koronavirüsleri inceleyen Vuhan Viroloji Enstitüsünü işaret ediyor. Teorinin gerçek olduğunu düşünenler, virüsün bu tesisten çıkıp vahşi hayvan pazarına ulaşmış olabileceğini söylüyor.
Ancak salgının kaynağının incelenmesi için bu yılın başında Vuhan'a giden DSÖ'nün görevlendirdiği bilim insanları, bunun çok zayıf bir ihtimal olduğu sonucuna vardı. Vuhan'da 12 gün geçiren ekip, laboratuvar ziyareti dahil bir dizi incelemelerde bulundu ve "laboratuvardan sızma ihtimalinin çok zayıf bir ihtimal olduğunu" ifade etti.
Bir grup bilim insanı ise laboratuvar teorisini yeterince ciddiye almadığı için DSÖ raporunu eleştirdi. Yüzlerce sayfalık raporda bu teoriye birkaç sayfa ayrıldığı ifade edilerek o kısımlarda da bu iddiaların kayda değer görülmediği belirtildi.
Science dergisindeki makalelerde "Yeterli verilere sahip olana kadar doğal yollarla ve laboratuvar sızıntısıyla bulaştığı hipotezlerini ciddiye almalıyız" denildi.
Biden'ın sağlık danışmanı Dr. Anthony Fauci de "virüsün doğal yollardan çıktığına ikna olmadığını" ifade etti.
DOĞAL KAYNAK TEORİSİ
Bilim insanlarının tartıştığı bir diğer teori ise "doğal kaynak" teorisi. Bu teori, virüsün arada hiçbir bilim insanı veya laboratuvar olmadan doğrudan hayvanlardan doğal yollarla insanlara yayıldığını öne sürüyor.
Teoriyi destekleyenler, Kovid-19'un yarasalardan, büyük olasılıkla başka bir hayvan aracılığıyla veya "başka bir aracı taşıyıcıyla" insanlara bulaştığını söylüyor.
Teori Dünya Sağlık Örgütü raporu tarafından da desteklenmişti. Raporda, Kovid-19'un bir aracı taşıyıcıyla insanlara geçtiği ihtimali için "muhtemel ile çok muhtemel arası" denilmişti.
Ancak aradan geçen zamanda ne yarasalarda ne de başka hayvanlarda Kovid-19'un genetik yapısına denk gelen bir virüsün tespit edilmemesi teoriye ilişkin şüphe doğurdu.
Koronavürüsün laboratuvardan sızdığı teorisinin ispatlanması, Çin'in dünya genelindeki konumunu etkileyebilir. Ülke zaten halihazırda salgınla ilgili kritik bilgileri erken safhalarda dünyayla paylaşmamakla suçlanıyor ve bu nedenle eleştiriliyor. (HABER MERKEZİ)
