Ziraat Bankasının gücü emekçiye yetiyor
Ziraat Bankası, Demirören’e verdiği 750 milyon doların peşine düşmediği iddialarına yanıt vermedi ancak vatandaşın takibe alınan kredi borçları da son 10 yılda 3 kat arttı.
Ziraat Bankası logosu
Birkan BULUT
Ankara
Demirören Medya Grubu’nun Doğan Medya Grubu’nu satın almak için Ziraat Bankası’ndan çektiği 750 milyon dolar krediyi ödemediği iddiaları akıllara borçlarla boğuşan milyonlarca çiftçi, esnaf, işçi ve genci getirdi. Ziraat Bankası ve Demirören suskunluğunu korurken, vatandaşın bankalara olan tüketici ve konut kredisi borçları 872 milyar TL, çiftçilerin 149 milyar TL, KOBİ’lerin iş yerleri için aldığı kredilerin toplamı 1 trilyon TL’ye ulaştı. İcra ve İflas dairelerinde ise 22 milyon dosya birikti.
Suç örgütü lideri Sedat Peker’in Doğan Grubu’nun satın almak için Demirören Medya Grubunun Ziraat Bankası’ndan çektiği 750 milyon dolar krediyi ödemediğini söylemesinin ardından gözler Ziraat Bankası ve Demirören’e çevrildi. Ancak Ziraat Bankası ve Demirören Grubu konuya ilişkin bir açıklama yapmadı. CHP Ankara Milletvekili Ali Haydar Hakverdi de konuya ilişkin sorusuna Ziraat Bankası’nın geçen yıl “müşteri sırrı” yanıtını verdiğini açıkladı.
ZİRAAT BANKASI MÜDÜRÜ: PARAMIZ VARDI, VERDİK
Dönemin Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın ise iki yıl önce yaptığı bir konuşmada Çalık’a Sabah ve ATV, Demirören’e Doğan Grubu için verdiği kredilerden gururla bahsederek, “Ben iki medya finanse ettim. Biri Halkbank’ta, biri de Ziraat Bankası’ndayken (...). Paramız vardı, verdik. Teminatlarımızı da aldık. Adam bir tek medya işi yapmıyor. Petrol var, gaz var, bir sürü şey var” demişti.
ÇİFTÇİNİN TRAKTÖRÜ HACİZDE, TARLASI SATIŞTA
Ziraat Bankası’nın 750 milyon dolar krediyi almadığı iddiaları, kredi borcu olan milyonlarca kişinin durumunu akıllara getirdi. Tarım Kredi Kooperatifi borçlarına 15 Nisan 2021’de yürürlüğe giren yasa ile belli koşullara bağlı olarak yapılandırma olanağı getirildi. Toplamda 9,3 milyar TL borçlu olan üreticiler için getirilen üç yıllık yapılandırmada, yüzde 30 peşinat ödeme koşulu ile başvurabilmesi sağlandı. Faiz oranları yüzde 12-18 olarak belirlendi. Ancak yasa çiftçinin Ziraat Bankası’na olan borçlarını kapsam dışında tuttu. BDDK’ verilerine göre çiftçinin Ziraat Bankası gibi kamu bankaları ile özel bankalara olan borcunun Ağustos 2020’de 128 milyar TL’den Nisan 2021’de 142 milyar TL’ye çıktı.
Çok sayıda borçlu çiftçinin tarlasından traktörüne kadar üretim araçlarında el konuldu. Ziraat Bankası’nın satışa çıkardığı gayrimenkullerin arasında yüzlerce tarla, bağ, bahçe bulunuyor. Çeşitli fiyat aralıklarınd satışa çıkarılan gayrimenkuller arasında arsalar arasında 1 milyon TL’nin üzerinde bahçeler de var, 15 bin TL’ye tarlalar da...
TAKİBE ALINAN BORÇLAR 3 KAT ARTI
CHP Ankara Milletvekili Tekin Bingöl’ün çiftçi, esnaf ve gençlerin borçlarındaki artış ve sonuçlarına dikkat çekti. Bingöl’ün paylaştığı verilere göre, vatandaşların bankalara ve finansman şirketlerine olan borcu son bir ayda 4 milyar TL artarak toplam 872 milyar TL’ye yükseldi. Bu borcun 718,6 milyar TL’sini tüketici (konut, otomobil dahil) kredileri, 153,5 milyar TL’si de kredi kartları oluşturdu. Vatandaşın bankalara olan borcu 2002 yılında 6,8 milyar TL iken, 2011 yılında 230,5 milyar TL’ye , 2021 yılında da kredi borçları toplamı 872 milyar TL’ye yükseldi. Vatandaşın bankalara olan borçlarını ödeyemediği gerekçesi ile takibe alınan kredi borçları da son 10 yılda 3 kat attı.
Bankaların vatandaştan zamanında tahsil edemedikleri için takibe aldıkları ancak daha sonra da varlık yönetim şirketlerine sattıkları alacaklarından kaynaklanan vatandaşın borcu da Mart 2021 sonu itibariyle 30,3 milyar TL’ye ulaştı. Taksitli konut alımları nedeniyle Toplu Konut İdaresine (TOKİ) olan borçlar ise 26,4 milyar TL düzeyinde bulunuyor. Vatandaşın bankalara, finansman şirketlerine, varlık yönetim şirketlerine ve TOKİ’ye olan toplam borcu 2021’in ilk 6 ayının ardından 928 milyar TL’ye ulaştı.
ÇİFTÇİNİN BORCUNUN ÜÇTE İKİSİ KAMU BANKALARINA
Çiftçilerin kamu ve özel bankalara kredi borçları toplamı 2011 yılında 31,2 milyar TL’den 2021 yılında 140 milyar TL’ye yükseldi. Çiftçilerin kredi borçları son iki yılda ise yüzde 50 arttı. Banka borçlarının yanında çiftçilerin Tarım Kredi Kooperatifine olan borcu da 9 milyar TL’ye ulaştı. Çiftçilerin borçlarının üçte ikisini kamu bankalarına olan borçlar oluşturuyor.
PANDEMİ KOBİ’NİN BELİNİ BÜKTÜ
Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin kredi borçları toplamı 10 yılda 168 milyar TL’den 935 milyar TL’ye ulaştı. Bu süreçte 1,5 milyondan 4 milyona dayanan borçlu KOBİ’lerin ödeyemediği borçlar toplamı 56,3 milyar TL’ye yükseldi. Pandemi döneminde KOBİ’lerin kredi borçları yaklaşık 250 milyar TL artış gösterdi. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği’ne ise esnaf ve sanatkarların toplam 68 milyar TL’ye kredi borcu bulunuyor.
MİLYONLARCA GENCİN KYK BORCU VAR
Üniversite yıllarında verilen öğrenim kredisi alan öğrenci sayısı 2002’de 450 binden 2021’de 1 milyon 200 bine ulaştı. Öğrenim kredisi borçlu öğrenci sayısı 5 milyonu, borçlar toplamı 6 milyar TL’yi geride bıraktı. Son 10 yılda öğrenim kredisi borcu olan 5 milyon öğrenciden borçlarını ödeyemeyen yaklaşık 300 bini aşan sayıda genç, takip için Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bildirildi.
MİLYONLAR İCRADA
Ulusal Yargı Ağı (UYAP) verilerine göre 2021’in ilk 6 ayında icra ve iflas dairelerine toplam 2 milyon 974 bin yeni dosya geldi. İcra iflas dairelerindeki dosya sayısı 2002’de 8 milyonken 2021’de yaklaşık 22 milyona yükseldi. İcra ve iflas dairelerine 2021 Haziran ayının ilk bir haftasında gelen dosya sayısı 137 bin olarak belirlendi.
Vatandaşın sırtındaki borç yükü her yıl artarken, iktidarın harcamaları devletin kasasındaki borcu da artırıyor. Saray’ın hazırladığı 2021 bütçesinde 2020’deki borç açığı 239 milyar TL’ye ulaşırken, 2021 yılında bütçe giderleri 1 trilyon 346,1 milyar TL, bütçe gelirleri 1 trilyon 101,1 milyar TL, bütçe açığı ise 245 milyar TL olarak öngörüldü. Merkez Bankası’nın swap dahil toplam döviz ve altın borçları 52 milyar 249 milyon dolara ulaştı. Merkez Bankasının swap borçları dahil net rezervi ise eksi -57,8 milyar dolar oldu. Kamu bankaları, Merkez Bankası ve özel sektörün kısa vadeli dış borcu 140 milyar dolara ulaştı. Kısa vadeli dış borç oranı 2010 yılından itibaren 2 kat artış dikkat çekti. Özel sektörün uzun vadeli dış kredi borcu ise finans sektörü ve reel sektör toplam 160 milyar dolara yükseldi.
BORÇLAR ALTINDA EZİLEN HAYATLAR
Artan işsizlik, yoksulluk ve borçlar haciz, boşanma ve hatta intiharları artırdı. Son 9 yılda boşanma hızındaki artış yüzde 16'ya çıkarken, geçtiğimiz yıl boşanan çift sayısı yüzde 8.8 arttı. Borçları biriken çiftçilerin icradaki kredileri toplamı 6 milyar TL’yi geri bıraktı. Binlerce çiftçinin tarlasına, traktörüne ve hayvanlarına haciz konuldu. Son iki yılda en az 213 bin esnaf sicilden ve meslekten terkini yaparak kepenk kapattı. 2021 yılının ilk 4 ayında iflas eden esnaf sayısı ise 36 bin 112'ye yükseldi. 2002-2019 yılları arasında gerçekleşen 53 bin intihardan 4 bin 801’inin gerekçesi resmi raporlara geçim sıkıntısı olarak yansıdı.
