37 kişinin öldüğü Rıza Bey apartmanının bilirkişi raporu | Adım adım gelen katliam
İzmir'de 30 Ekim 2020'de meydana gelen ve 115 kişinin yaşamını yitirdiği depremde 37 kişinin hayatına mal olan Rıza Bey apartmanına dair bilirkişi raporu skandalları ortaya koydu.
Fotoğraf: Evrensel
Ramis SAĞLAM
İzmir
İzmir'de 30 Ekim 2020'de Sisam (Samos) merkezli meydana gelen deprem 73 km uzaklıktaki İzmir’in Bayraklı İlçesinde yıkımlara neden oldu. Depremin sembol apartmanlarından olan 37 kişinin yaşamını yitirdiği Rıza Bey Apartmanı’na yönelik hazırlanan bilirkişi raporu, davanın görüleceği İzmir 5. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderildi.
İzmir Cumhuriyet Başsavcılığının talimatıyla başlayan soruşturma kapsamında Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nden 3, İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat ve Maden Mühendisliği’nden 4 olmak üzere toplam 7 akademisyenden oluşan bilirkişi heyetinin hazırladığı raporda önemli ayrıntılar yer aldı.
YÖNETMELİK HİÇE SAYILMIŞ
Onaylı betonarme uygulama proje paftası incelemesinde etriye uçlarında kanca yapılması öngörüldüğü ancak yerine yapılan incelemelerde tüm etriyelerin bina betonarme uygulama projesi 1975 yılında yayınlanan Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak 90 derece gönyeli olarak yapıldığı tespit edildi. Rapora yansıyan önemli unsurlardan biri de beton teknolojisine uymayan ve zayıflık teşkil eden kil toprakları tespit edilmiş. Taşıyıcı sistem elemanları içinden yoğun bir şekilde elektrik tesisatı malzemeleri geçirildiği, bu tespitin taşıyıcı kolonlarda en kesitinde kayıplara neden olduğu belirlenmiş.
ZEMİN ALÜVYON, TEMEL KALİTESİ DÜŞÜK
Enkaz kaldırma sonrası yapılan temel tespitlerin de dikkat çekici noktaları rapora yer alıyor. Temel-kolon bileşiminde süreksizlik meydana geldiği, bu nedenle monolitik davranışın olumsuz olarak etkilenmiş olduğu kanaatı oluştuğu belirtilmiş. Rıza Bey Apartmanına ait sondaj loğlarının incelemesi sonucunda zemin profilinin tipik alüvyon zemin karakteri olduğu, yeraltı su seviyesinin yüzeyden 3.0-3.6 derinlik alanında bulgulanmış. Raporda çarpıcı sonuçlar projedeki beton malzemesine de yansımış. Basınç dayanımının 20 megapascal olarak belirlendiği, buna karşılık binadan alınan karot örnekleri üzerinde yapılan ölçümlerde beton basınç dayanımının 8.27 megapascal olduğu sonucuna varılmış.
EPOKSİ ENJEKSİYONU
Bilirkişi raporunun neredeyse her sayfası başka bir usulsüzlüğün kanıtı niteliğine sahip. Binanın her bir çerçevesi için elverişsiz yüklemelere dikkat çekilmiş. Statik hesaptan elde edilen en büyük kesitlerin verildiği gözlenirken, yapının yer değiştirme açısından yatay rijitliğin yönetmeliğe göre yeterli olmadığı sonucuna ulaşılmış. Kolonlar, bina yapımı sırasında yürürlükte olan deprem yönetmeliğine göre yetersiz olduğu görüşü oluşmuş. Özellikle Bilirkişi Raporunun 83. sayfasında daha önce gazetemizde yer bulan “epoksi enjeksiyonu” iddiası Bilirkişi raporunda doğrulanmış. Enkazdan çıkan bazı betonarme epoksi enjeksiyonu ile tamirat yapıldığı rapora yansımış.
BİNA ONAYI SORUNLU
Statik projeyi onaylayan İnşaat Mühendisleri Odası ve belediye tarafından kontrol onay mekanizmasınca yeterince kontrol edilmeden onaylandığı tespit edilirken, dönemin yürürlükteki yönetmeliğine göre “güvenlik düzeyi” sağlanamadığı tespitler arasında yerini aldı.
Perde başlık bölgelerinin boyutları belirli olmamakla birlikte betonarmenin projeye göre yeterli olmadığı, perde enine ve boyuna göre yeterli olmadığı, perde enine ve boyuna donatı çap ve adetlerinin yetersiz olduğu tespit edilmiş. Tespit edilen diğer bir husus ise binanın daha önce depremden zarar gördüğü gerçeğini gün yüzüne çıkarmış. Raporun sonuç bölümündeise Rızabey Apartmanı binasının projelendirmesi aşamasında başlayan eksiklikler, malzeme özellerindeki yetersizlikle, uygulama ve işçilik hataları, yapım ve denetimindeki yetersizlik nedeniyle yıkıldığı görüşüne varılmış.
Yapının taşıyıcı sistem elamanlarında epoksi enjeksiyon ile projesiz, izinsiz ve kontrolsüz tamirat işlemi yapıldığı tespit edilen raporda,bu tamiratı yapan ve yaptıranların sorumluluğuna vurgu yapılırken, söz konusu tadilatın yapıldığı sonradan kayıt altına alınmasına rağmen bu konuda idari işlem yapmayan idari merciler sorumlu oldukları da bilir kişi raporuna yansıdı.
15 Mart 2021 tarihinde gazetemizde yayınlanan “Depremde yıkılan Rıza Bey Apartmanı’nın sorumlusu kim?” başlıklı haberde 2 çocuğunu 2 yeğenini ve annesini kaybeden Hüseyin Bilgin Yücel’in iddiaları ve haberimizde Bayraklı Belediyesinin Deprem Etüt Merkezi ve Yapı Laboratuvarının durum tespit tutanağında 7 madde halinde belirlenen tespitlerde binada düz demir ve B225 betonu kullanıldığı, zemin emniyet gerilmesinin 2.5kg/cm2 alındığı belirlenmiş. Yine zemin kattaki dükkanlarda ve ağır çıkmaların bina için risk teşkil ettiği, zemin etüdü yapılması gerektiğine vurgusu yapılmıştı.
