G7 Zirvesi: Biden, Çin stratejisiyle müttefiklerini gemide tutmak istiyor*

Patrick WINTOUR
The Guardian

Zengin ülkelerden oluşan G7 grubu, Pekin’e karşı, insan hakları, tedarik zincirleri, Tayvan’a destek ve kovid-19 pandemisinin kökenleri hakkında daha fazla bilgi edinme taleplerini içeren geniş çaplı bir hamlenin parçası olarak Çin’in kuşak ve yol girişimine alternatif oluşturma planını kabul etti. 

Ancak, G20’nin şu anki başkanı olan İtalya başbakanı Mario Draghi de dahil olmak üzere bazı G7 liderleri Joe Biden’a Çin ile rekabeti, iklim krizi gibi diğer hayati konularda iş birliğini engelleyecek boyutta zorlamaması için çağrı yaptılar.

AB ayrıca Pekin’in bölgesel güçlerle müzakere ettiği Güney Çin Denizi için yasal olarak bağlayıcı kuralları desteklemesi için ABD’ye baskı yapıyor.

Bir Atlantikçi olan Draghi, İtalya’yı Beş Yıldız Hareketi liderliğindeki önceki İtalyan hükümetinin neredeyse Çin yanlısı olan politikalarından uzaklaştırmıştı, ancak G7’nin Pekin’e meydan okuma ve iş birliği yapma konusunda dengeleyici bir tutumu olmasını savunuyor.

Çin ile karşı karşıya gelmek konusunda genellikle temkinli olan Almanya, herhangi bir altyapı fonunun parasal miktarını belirtmekte isteksiz davrandı ve Fransa, zengin ülkelerin özel çekme haklarının**, IMF tarafından sağlanan döviz rezerv varlıklarının, likiditeyi kolaylaştırmanın bir aracı olarak en yoksul ülkelere yeniden tahsis edilmesine vurgu yaptı. 

ABD’li yetkililer Biden’ın diğer G7 liderlerini Çin’deki “zorla çalıştırma (Uygurlar kastediliyor) konusunda somut eylem” ve sonuç bildirgesinin Pekin’e eleştiri içermesi için zorladığını söylediler. Japonya ayrıca bildirgede Tayvan’dan söz edilmesini desteklediğini söyledi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken cuma günü Çinli muhatabı Yang Jiechi ile konuştu ve onu kovid-19’un bir Vuhan laboratuvarından sızıp sızmadığı hakkında daha fazla ayrıntı vermeye çağırdı; bir zamanlar reddedilmiş bir teori şimdi geçerlilik kazanıyor.

Devlet kurumu olan China Global Television Network’e göre Yang, Blinken’e laboratuvar teorisinin absürd olduğunu ve “gerçek çok taraflılığın küçük çevrelerin çıkarlarına dayalı sahte çok taraflılık olmadığını” söyledi.

Küçük çevre diplomasisi, G7 ülkeleri tarafından üretilen GSYİH oranının düştüğü gerçeğine iğneli bir gönderme. Ancak zirveye ev sahipliği yapan Birleşik Krallık’ın Başbakanı Boris Johnson, Asya ve Pasifik bölgesindeki baş demokrasilerin liderlerini (Hindistan, Avustralya ve Güney Kore) hafta sonu Cornwall’daki görüşmelere davet ederek bu çemberi genişletti. 

Biden, kendi sert Çin stratejisiyle G7 müttefiklerini gemide tutmak ve Afrika’da yeni diplomatik ittifaklar oluşturmak için, Çin’in Başkan Şi Cinping tarafından 2013’te başlattığı Asya’dan Afrika’ya ve Avrupa’ya kadar kalkınma, liman, karayolu, demiryolu ve dijital planları içeren bir altyapı planı olan Kuşak ve Yol girişimine karşı batılı bir alternatif için planlarına güvenilirlik aşılamaya çalışıyor. 100'den fazla ülke Çin ile planlara imza atmıştı.

ABD’li bir yetkili, “Bu sadece Çin’le yüzleşmek ya da onu ele geçirmekle ilgili değil” dedi: “Ancak şu ana kadar değerlerimizi, standartlarımızı ve iş yapma şeklimizi yansıtan olumlu bir alternatif sunmamıştık”. Yetkililer, Build Back Better World’ün (Daha İyi Bir Dünyayı Yeniden İnşa- B3W) “G7 ortaklarımızla iddialı yeni bir küresel altyapı girişimi” olacağını ve bunun yalnızca Çin’in Kuşak ve Yol girişimine bir alternatif olmayacağını” söylüyor.

(ABD’li) Yetkili, planın 2035 yılına kadar muhtaç ülkelerdeki 40 trilyon dolarlık altyapı açığını kapatmaya yardımcı olmak için kamu ve özel sektörden yüz milyarlarca dolar toplamayı içereceğini söyledi.

Çin planları, çoğu zaman tartışmalı kanıtlara dayanarak, gelişmekte olan ülkeleri, onları siyasi olarak Çin’e borçlu bırakan sakatlayıcı borçlara bağlamakla eleştiriliyordu. Bazı akademisyenler, münferit borçla zincirleme örnekleri olduğunu söylüyor, ancak birçok sözleşmeyi çevreleyen gizlilik, yargılamayı zorlaştırıyor. Refinitiv veri tabanına göre, Çin dışişleri bakanlığı geçen haziran ayında projelerin yaklaşık yüzde 20’sinin kovid-19 salgınından ciddi şekilde etkilendiğini söylemesine rağmen, geçen yılın ortasından itibaren 3,7 trilyon dolar değerindeki 2 bin 600’den fazla proje, girişimle bağlantılıydı. 

Biden, mart ayında (İngiltere Başbakanı Boris) Johnson ile demokratik ülkelerin kendi rakip planlarını geliştirmeleri için Trump dönemi planını yeniden canlandırma fikrini gündeme getirdi.

G7’deki tartışmalarda Biden, diğer liderlere, zorla çalıştırmanın insan onuruna hakaret olduğuna inandıkları ve insan haklarını savunma konusunda ciddi olduklarını göstermek için “Çin’in haksız ekonomik rekabetinin korkunç bir örneği” olduğunu açıkça belirtmeleri için baskı yaptı. 

ABD’li yetkili, zirvenin sonunda yayınlanacak sonuç bildirgesi hakkında, “Sincan gibi zorla çalıştırma yapılan ve G7 olarak değerlerimizi ifade etmemiz gereken alanlarda spesifik olmaya çalışıyoruz” dedi.

Kullanılacak kelimelerin, G7 dışişleri bakanlarının mayıs ayında yaptığından daha sert olup olmayacağı net değil: “Farkındalığı artırmak ve iş topluluklarımıza tavsiye ve destek sağlamak da dahil kendi mevcut yerel araçlarımızla zorla çalıştırma vakalarına karşı mücadele etmenin önemi konusunda hemfikiriz. Sahadaki durumu araştırmak için Sincan’a bağımsız ve sınırsız erişimi kuvvetle destekliyoruz.”

Bildiri ayrıca, Tayvan’ı Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Ticaret Örgütü’ne katılmaya çağırarak zımnen (bu ülkenin) bağımsızlığını tanımıştı.

Singapur merkezli IISS düşünce kuruluşundan James Crabtree, G7 altyapı planının zamanlamasını ve ilkelerini övdü, ancak para da dahil olmak üzere ayrıntıların eksikliği ve Trump yönetiminin benzer planlarının etkisiz kalmış olmaları gerçeği nedeniyle uygulamaya şüpheyle yaklaştı. Tam pişmemiş planlar başlatmanın yarardan çok zarar verebileceğini öne sürdü. ABD yakın zamanda, mevcut özel sektör altyapı planlarını çevre dostu ve sosyal açıdan sorumlu yatırım olarak markalaştırmanın bir yolu olan Blue Dot Network girişimini yeniden başlatmıştı.

Ancak Biden ekibi, Asya çarı Kurt Campbell (Asia Grup CEO’su) ile birlikte daha fazla idari tutarlılık ve daha güvenilir bir planı bir araya getirmek için AB ve Birleşik Krallık ile iş birliği yapmaya istekli olduğunu iddia ediyor.

AB Dışişleri Şefi Josep Borrell kısa süre önce bloğun 2013 ve 2018 yılları arasındaki kalkınma yardımının hibelerde 414 milyar avro olduğunu ve bunun Çin’in Kuşak ve Yol girişimiyle, esas olarak krediler yoluyla, sunduğuyla büyük ölçüde karşılaştırılabilir olduğunu söyledi.

*Yazının orijinal başlığı “G7, Çin'in kuşak ve yol girişimine rakip olacak Biden altyapı planını destekliyor”

** Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından kısaca SDR olarak adlandırılan ve uluslararası likiditeyi arttırmak için yaratılan özel bir uluslararası rezerv aracı.

Çeviri: Evrensel/Dış Haberler