İsrail’de Bennett iktidarı: Filistinliler çok şeyin değişeceğine inanmakta zorlanıyor

Jack KHOURY
Haaretz

Yeni Bennett-Lapid hükümetinin göreve başlaması İsrail’deki siyasi arenada önemli bir dönüm noktası. 2009’dan beri sadece Benyamin Netanyahu’yu başbakan olarak tanıyan ülke Başbakan Naftali Bennett’ten bahsetmeye alışmak zorunda kalacak. Halk ve medya içindeki heyecan anlaşılabilir, özellikle de on yıldan fazla bir süredir başbakan kendi suretinde ve kendi bekası uğruna Üçüncü İsrail Krallığı’nı inşa etmeye çalıştığı için.

Dahası, Netanyahu’nun yerine geçme arzusu muhafazakar bir İslami Arap partisi ile gey topluluğunun onurlu bir üyesinin yönettiği liberal bir parti arasında, görünüşte mantıksız bir bağlantıya yol açtı. Buna (Eski Bakan) Avigdor Lieberman’ı ve Arap vatandaşlara olan bilindik düşkünlüğü ile dindar bir siyonist olan Bennett’i ekleyin. Bu, görmezden gelinemeyecek bir demokrasi kutlaması. Ancak burada, Filistinlilerin ve İsrail’in Arap yurttaşlarının yeni hükümeti nasıl görecekleri sorusu ortaya çıkıyor.

İsrailli politikacılar ve gazeteciler, yanlış bir şekilde, İsrailli Arap yurttaşların ve Batı Şeria ile Gazze’deki Filistinlilerin yeni hükümeti İsrail perspektifinden gördüklerini varsayıyorlar. Bu şekilde, her türlü farklı düşünce veya muhalif görüş mantıksız kabul edilir ve bu da bir kez daha, Araplar arasında “Ortak yoktur ve değişiklik yapmak için her fırsatı kaçırırlar” görüşüne yol açar. Değişim kampındaki hakim görüş, Filistinlilerin kendilerine teşekkür etmesi ve İsrail’in demokrasi kutlamasına ortak olmaları gerektiği yönünde.

Fakat gerçekte ise tablo tamamen farklı. Hem Filistinliler hem de İsrail’in Arap yurttaşları kendilerini İsrail’deki Yahudi siyonist demokratik kutlamasının ortakları olarak görmüyorlar, demokrasinin geniş anlamıyla güçlendirmesini istiyorlar: Adalet, eşitlik, özgürlük ve kendi kaderini tayin hakkı gibi evrensel değerlere dayanan demokrasi. Irkçılık ve ayrımcılığın azaltılmasını ve dünyanın en eski anlaşmazlıklarından birine diplomatik ve adil bir çözüm getirilmesini istiyorlar.

İsrail perspektifinde ise asıl test değişim bloğkunun başka alanlarda ne derece değişiklikler getireceği değil, Netanyahu’nun görevden alınmasına yol açması. Bu yüzden bu hükümetteki soldan tüm ortaklar, hemen dağıtmak yerine, hükümete zaman ve fırsat tanıyor.

Pazar günü Filistinliler Knessetteki (İsrail Parlamentosu) gelişmeleri gergin bir şekilde takip ediyorlardı. Birkaç web sitesi ve medya kuruluşu olayları canlı olarak bildirdi ve Bennett hükümetinin yemin etmesi manşetlere çıktı. Ama beklenti fazla değil. Ramallah’ta Bennett’i yüksek sesle ve net bir şekilde duydular ve hükümetinin tüm çabalarının, kendisinin de dediği gibi, çatışmayı azaltmak için ekonomik girişim olacağını anladılar. Ayrıca Ramallah ve Gazze’deki liderlere yönelik şiddetle hareket ederlerse vurulacakları yönündeki doğrudan tehditleri de duydular. Diplomatik bir düzenleme hakkında tek bir kelime dahi yoktu ve hatta iki devlete sembolik bir gönderme bile yapmadı. Kalıcı sınırlar konusunda ve diplomatik sürecin yeniden başlamasına yol açabilecek herhangi bir girişim konusunda beklenti yaratacak kesinlikle hiçbir şey yoktu.

Bennett, İsrail Devletinin Ürdün Nehri’nden Akdeniz’e kadar (Filistin topraklarını tarif eden bir ifade) bir blok olduğunu açıkça belirtti. Filistinlilerden hoş ve disiplinli olmaları, sessizce oturmaları, yemeleri, içmeleri ve hayatlarını kazanmaları ve Netanyahu gerçekten gidene kadar değişim hükümetinin çizgisine ayak uydurmaları beklenecek. Tıpkı ABD Başkanı Donald Trump’ın gitmesini beklediğiniz gibi, şimdi de Netanyahu’nun bir tür geri dönüş yapmadığından emin olalım, bundan sonra göreceğiz. Mesaj buydu.

Bu arada, İsrail Arap toplumu içinde tablo biraz daha karmaşık. Birleşik Arap Listesi (BAL) Sözcüsü Mansur Abbas, Arapça konuştu, siyasi arenadaki önemli değişiklikten bahsetti. Knesset kürsüsünden “Politika ve stratejiyi içeriden etkilemek istiyoruz” dedi. Abbas, eşi görülmemiş bir başarıdan da söz ederek, sadece kırıntı aldığı iddialarını reddetti.

İsraillilerin kendisinden daha yeni haberdar olduğu partidaşı Saeed Alkharumi bu düşüncelere katılmadı ve oylamada çekimser kalmayı tercih ederek Abbas’a ve aynı şekilde Bennett ile Lapid’e, Necef’in Arap nüfusuna karşı herhangi bir adım atmaları halinde kendilerine karşı oy kullanmaktan çekinmeyeceği mesajını gönderdi.

BAL içinde Alkharumi’nin konumu tekil değil. Eski Milletvekili Masoud Ghanaim hükümete katılmaya kesinlikle karşıydı ve Abbas ile parti liderliğini, koalisyona verdikleri desteği geri çekmeye çağırdı, bu pozisyon sembolik de olsa BAL ve Abbas için bir meydan okuma anlamına geliyor. Hükümet, Filistinliler veya İsrail Arap halkı ile ilgili olarak bir cezalandırma veya caydırıcılık olarak algılanan herhangi bir hareket başlatılırsa, Abbas ve diğer BAL milletvekilleri buna ortak olarak kabul edilecektir.

Öte yandan Abbas, söz verdiği şeyi; İsrail hükümetinin karar alma sürecini ve politikalarını gerçekten etkilemeyi gerçekleştirmelidir. Hem kendisi hem de partisinin siyasi yaşamları ve ayrıca hükümet için bir kumar olacaktır. Abbas, bu sonuçları sadece TV stüdyolarında değil sahada da gösterebilirse, Arap toplumunun liderliğinde önemli bir rol üstlenir. Ancak başarısız olursa, sadece siyasi olarak parçalanmakla kalmaz; Arap halkının İsrail siyasi sistemine olan güveni üzerinde geniş kapsamlı sonuçlara da neden olur. Bazı insanların şimdi tarihi dediği şey, tarihi bir çöküşe dönüşebilir.

İsrail'de 12 yıllık Netanyahu dönemi sona erdi