Tekstil işçiliğinden uzayda bir "martı" olmaya uzanan bir hikaye; bundan tam 58 yıl önce uzaya çıkan ilk kadın olan Valentina Vladimirovna Tereshkova'nın hikayesi...
Valentina Vladimirovna Tereshkova, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) bayrağı altında uzaya çıkan ve dünyanın ilk kadın astronotu ünvanını kazanmış olan kozmonottur.
Valentina Vladimirovna Tereshkova, 6 Mart 1937 tarihinde, Yaroslavl Oblast’da dünyaya geldi. Annesi tekstil işçisi, babası ise tarım sektöründe çalışan bir traktör sürücüsü olan Tereshkova, 1953 yılında liseyi yarıda bırakarak tekstil fabrikasında çalışmaya başladı. Bir yandan da özel eğitim aldı. Amatör olarak skydiving (paraşütle atlama) ile ilgileniyordu. Bu hobisi onu yıldızlara yaklaştıran en önemli olay oldu belki de. Tereshkova, aynı zamanda Sosyalist Gençler Birliği’nin de (Komsomol) sekreterlik görevini yürütüyordu.
Sovyet Birliği 1961 yılında, Yuri Gagarin’i uzaya gönderdikten sonra bir kadını da uzaya göndermeyi planlamaya başladı. Uzaya gönderilecek kadın için seçmeler yapılacağı açıklandıktan sonra kadınlardan binlerce mektup geldi. Yuri Gagarin önderliğinde başlayan seçmelerde 400 kadın arasından finale 5 kadın kalmıştı. Genç yaşlarda paraşütten atlamaya meraklı olan Tereshkova da adaylar arasındaydı. Kullanılacak Vostok uzay aracı için pilotluktan daha önemli olan şey paraşütle atlama yeteneğiydi. Çünkü Vostok dünyaya dönüş sırasında atmosfere girdiğinde kozmonot kapsülden fırlatılacak ve sonrasında kendi paraşütten atlama yeteneği ile yere inecekti. Tereshkova ayrıca işçi ve sosyalist bir kadın olması ve babasını II. Dünya Savaşı'nda kaybetmesiyle de diğer adaylardan ayrışıyordu. Böylece Tereshkova’nın tarihe geçmesi için sadece birkaç adım kalmıştı.
Tereshkova ve diğer kadın adaylar eğitimlerine 1962'nin ilk aylarında başladı. Yaklaşık sekiz ay süren zorlu eğitim sırasında Tereshkova kozmonot olmak için elinden gelenin fazlasını yaptı. Geceler boyu uykusuz kalarak, yılmadan inatla çalışmaya devam etti. Eğitim düzeyi, roketler ya da uzay aracı mekaniğini anlamaya yeterli değildi ama üstesinden geldi.
UZAYDA BİR MARTI
Uzun eğitimlerden sonra Tereshkova’nın 16 Haziran 1963 tarihinde Vostok 6 adındaki küçük bir kapsülde Baikonur’dan uzay yolculuğu başladı. Uzaya giden ilk kadın olan Tereshkova, yer kontrol ile iletişiminde Rusça’da “Martı” anlamına gelen “Chaika”’yı kod adı olarak seçti. Aslında sıradan bir kadının kozmonot olma hikayesidir bu. Tereshkova, uzayda dolaşan bir martı olmayı seçmiştir...
Tereshkova, 2 gün, 23 saat ve 12 dakikada dünya yörüngesinde 48 kez dolandı ve bu uçuşu ile o güne kadarki tüm Amerikan astronotlarının toplamından (36 saat) daha fazla süre uzayda kalmış oldu. Üstelik bu süreyi 2 metrelik bir kapsülde oturarak geçirdi. Yüzeyin yaklaşık 6,5 km üzerindeki kapsülden kendini güvenli bir şekilde dışarı atarak geri dönüşünü ustaca tamamladı.
İnişinden sonra dönüş yolculuğunda gördüklerini ve düşündüklerini şöyle özetledi:
"Altımda bir göl vardı. Paraşütüm çok büyüktü ve 3 km kala açmam gerekiyordu. Bu yüzden benim için planladıkları yere, göle iniş yapmam gerekti. Aklımdan geçen ilk şey: Tanrım, uzaya bir kadın gönderiyorlar ve geri gelir gelmez ilk yaptıkları şey o kadını ıslatmak oluyor.”
Tereshkova’nın bu yolculuğu sırasında çektiği fotoğraflar, daha sonra astronomlar tarafından araştırmalarında kullanıldı.
Vosvok 6 ile olan uçuşundan sonra Tereshkova, 1963 yılında kendisi gibi kozmonot olan Andrian Nikolayev ile evlendi ve bu evliliğinden bir kızı oldu.
Zhukovsky Air Force Academy’de havacılık dersleri alan Tereshkova, 1966 yılında kozmonot/mühendis olarak mezun oldu ve 1977 yılında mühendislik alanında doktorasını tamamladı.
Uzaydan dönmesinin ardından dünyanın pek çok ülkesinden ziyaret teklifleri alan ve Sovyet hükümetinin de desteklemesi ile dünyayı dolaşan Tereshkova, pek çok onur ödülünün yanı sıra, Sovyet Kahramanlık Madalyası’nı da almaya hak kazandı.
84 yaşındaki Tereshkova, Komünist bir politikacı ve uluslararası kadın derneklerinde hükümet temsilcisi olarak çalışmalarına devam ediyor.
Valentina Tereshkova | Fotoğraf: A.Savin/Wikimedia Commons (CC BY-SA 3.0)
Kaynaklar:
wikipedia.org
spacecampturkey.com
kadinmuhendisler.org
ERDOĞAN: BELKİ BAYANLARDAN BİLE UZAYA GİTMEK İSTEYEN VARDIR
Milli Uzay Programı’nda hedeflerinin bir Türkü uzaya göndermek olduğunu söyleyen AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın "Hatta belki bayanlardan bile 'ben adayım' diyenler vardır" açıklaması büyük tepki çekmişti. Bu açıklamanın cinsiyetçi ve ayrımcı olduğunu ifade eden sosyal medya kullanıcıları Erdoğan’a uzaya çıkan ilk kadın olan Valentina Tereshkova’yı hatırlatmıştı.
