Hazırlayan: Uğur ZENGİN

Dünyada beyaz eşya piyasasının en büyük üreticilerinden olan Arçelik, 2019 ve 2020 yıllarında ‘dev bir başarı hikayesi’ yazdı. 2019’da net kâr 953 milyon lira olan şirket, pandemi yılı olan 2020’de kârını yaklaşık 3 kat artırarak 2 milyar 879 milyon liraya çıkardı. Arçelik, büyük kârın mükafatı olarak 2019 yılında 415 milyon lira yatırımla Hollanda sermayesine ait olan Singer Bangladesh Ltd. şirketinin yüzde 56’sını satın aldı.

2020 yılında Türkiye’yi de saran pandemiyle beraber Arçelik’in kârları katlandı ve Arçelik bu yıl 300 milyon dolar karşılığında Japon sermayeli Hitachi’nin yüzde 60’ını (Çin ve Tayland’da fabrikaları bulunuyor) satın aldı. Hindistan’da 3 yıl önce temeli atılan fabrikanın da faaliyete geçmesiyle Arçelik, bir yılda Çin, Tayland ve Hindistan’da bulunan 3 yeni fabrikada üretime başladı.

Arçelik şimdi Türkiye, Romanya, Rusya, Çin, Güney Afrika Cumhuriyeti, Tayland, Pakistan ve Bangladeş’te toplam yirmi iki fabrikada üretim yapıyor.

ARÇELİK EKONOMİSİ ‘TÜRKİYE EKONOMİSİNDEN’ PRESTİJLİ

Son 5 yıldır Türkiye ekonomisine olan bağımlılığını azaltan Arçelik bugün Türkiye Cumhuriyeti Devletinden dahi daha ucuza borçlanabilir hale geldi. 10 sene önce toplam satışlarının yarısından fazlasını Türkiye’de gerçekleştiren Arçelik, bugün Türkiye içindeki satışlarını toplam satış gelirleri içinde yüzde 35’e kadar düşürdü. Arçelik, Avrupa’da en çok satış yapan 2. beyaz eşya firması oldu.

ARÇELİK DÜNYAYA SATTI, 2019’DA KAZANDI

Arçelik 2019 yılını yüksek bir ciro artışı ile tamamladı. Cirosunu yüzde 19 artıran Arçelik 32 milyon lira ciroya ulaşırken, satış gelirlerinin yüzde 68’ini yurt dışı pazarlardan sağladı.

2019: TÜRKİYE’DE ÖTV SIFIRLANDI, ARÇELİK’E YARADI

Satış gelirlerinin yüzde 32’isini Türkiye pazarından elde eden Arçelik’e beyaz eşyada 2019 yılının ilk 6 ayında devam eden ÖTV’nin sıfırlanması yaradı. Beyaz eşyada iç pazarda yaşanan yüzde 6 oranında daralmaya rağmen Arçelik’in 2018’de 856 milyon lira olan kârı 2019 yılında yüzde 11.3 artarak 953 milyon liraya çıktı.

BANGLADEŞ’TE ŞİRKET SATIN ALDILAR

Arçelik’in artan satışları nedeniyle yükselen cirosunun yanında Singer Bangladeş isimli firmanın satın alınması ciroyu artıran bir başka unsur oldu. Arçelik, 3 Nisan 2019’da 415 milyon 713 bin lira karşılığında  Singer Bangladesh Ltd. şirketinin hisselerinin yüzde 56.99’una sahip olan Hollanda’da kurulu Retail Holdings Bhold B.V. şirketinin hisselerinin tamamını satın aldı.

Arçelik, Bangladeş beyaz eşya pazarının en önemli şirketlerinden olan Singer Bangladeş ile 2 fabrikada buzdolabı, TV, klima ve mobilya üretimine başladı.

Söz konusu satın alma ile Arçelik sadece 9 ayda 58 milyon 664 bin lira kâr elde etti.

HAYALLERİNİ BİLE KATLADILAR: HAYALİ YÜZDE 15 KÂRDI, YÜZDE 202 KÂR ETTİ!

Arçelik, 2019 yılı sonunda 2020 yılı için büyüme hedefini Türk lirası bazında yüzde 10-15 olarak açıkladı. Ancak Arçelik’in 2020 yılı büyümesi yüzde 202 oldu. 2019 yılında 953 milyon lira kâr eden Arçelik, 2020'de 2 milyar 879 milyon lira kâr etti. Arçelik’in kâr hayalinin üst sınırı olan yüzde 15 büyüme gerçekleşseydi Arçelik 1 milyar 95 milyon lira kâr etmiş olacaktı. Arçelik beklentisinden 1 milyar 784 milyon lira daha fazla kâr etmiş oldu.

Arçelik’in cirosu ise 2020 yılında yüzde 28 artışla 40.9 milyar TL’ye ulaştı. Satış gelirlerinin yüzde 65.5’i yurt dışı satışlarından geldi.

PANDEMİYE RAĞMEN TAM KAPASİTE ÇALIŞTI

Küresel pazarlardaki güçlü talep, ciro artışını artırdı. Yüksek talep ile pandemiye rağmen tam kapasite çalışan fabrikalar ve avro karşısında zayıf seyir gösteren dolar Arçelik’in kârını artırdı. Özellikle yılın son çeyreğinde artış görülen hammadde fiyatlarından, uzun vadeli kontratlar kullanılarak oldukça az etkilendi.

YENİ FABRİKALARDA ÜRETİME BAŞLADILAR

Arçelik, 2018’de temelini attığı fabrikada 2020 yılında üretime başladı. Voltek isimli fabrikada buzdolabı üretimi yapacak olan Arçelik, üretim kapasitesini 5 yılda 2.5 milyon adede ulaşmasını planlıyor. Fabrikaya 10 yılda 180 milyon dolar yatırım yapılacak.

Arçelik, Hindistan’da kurduğu fabrikanın ardından Çin ve Tayland’da iki fabrikası bulunan Hollanda sermayeli Hitachi GLS’yi de satın aldı. 3 bin 500 işçisi bulunan şirketin yüzde 60’ını 300 milyon dolar karşılığında almak için anlaşmaya varan Arçelik, satın almayı 1 Temmuz’da tamamlayacak.

UCUZ İŞÇİLİK NEREDE ARÇELİK ORADA: TÜRKİYE, ÇİN, HİNDİSTAN, GÜNEY AFRİKA, BANGLADEŞ, PAKİSTAN, ROMANYA

ARÇELİK, yatırımlarını ucuz işçiliğin yaygın olduğu ülkelere yapıyor. Arçelik’in üretim yaptığı bazı ülkeler ve ülkelerde uygulanan asgari ücretler şöyle:

• Romanya: 433 avro
• Türkiye: 440 avro
• Çin: 345 avro
• Tayland: 350 dolar
• Güney Afrika: 255 avro
• Hindistan: 200 dolar
• Bangladeş: 95 dolar
• Pakistan: 40 avro

İŞÇİ ÇOK, GÜVENCE YOK!

Arçelik’in dünya çapında bünyesinde çalıştırdığı işçi sayısı ise 2020’de yaklaşık 6 bin arttı. 2019’da dünyada 23 bin 530 mavi yakalının çalıştığı Arçelik’te bu sayı 2020 yılında 29 bin 382’ye çıktı. Grubun bünyesinde çalışan işçilerin ezici çoğunluğu ise güvencesiz çalışma biçimi olan sözleşmeli istihdam ile çalıştırıldı. 2018’de 24 bin 603 sözleşmeli işçi çalışırken, 7 bin 568 aylık ücretli işçi çalışıyordu.

İşçiler Arçelik’i anlatıyor: Teşekkürler kayan bant (!)

Ayhan AYDOĞAN
Ankara

Arçelik’te pandemiye rağmen çalışmak zorunda bırakılan ve ürettiğiyle Arçelik’in kârına kâr katan 2 bin işçinin ödülü ‘teşekkür notlu çikolata’ oldu. MESS sözleşmesi kapsamında bulunan Arçelik’in Ankara’da kurulu fabrikasında çalışan yaklaşık 2 bin işçiye rekor kâr için teşekkür edilerek ‘çikolata’ verildi.

Konuştuğumuz ilk işçi şu anda 2 bin kişi çalıştıklarını, bunun bin tanesinin İŞKUR yoluyla fabrikada çalıştığını belirterek şunları anlattı: “Biz normalde 9 bin civarı günlük makine çıkartıyorduk. Pandemi zamanı ise bu sayıyı 13 bine çıkarmışız. Yani önceki üretimimizin yarısı kadar daha üstüne koymuşuz. Dersen ki sizin maaşınız da yarısı kadar arttı mı? Öyle olmadı tabi. Geçen yaz pandemi ilk çıktığında sendika aracılığıyla ‘Burası sizin eviniz, salgın zamanı ekmek teknemize yardımcı olup yıllık izin kullanmayalım, herkese 800 TL verelim dediler.’ Biz de yıllık izin kullanmadık, gelen 800 TL ile de erkenden bir üst vergi dilimine girdik, oradan da bize kala kala 150 TL para kaldı. Üretim rekorunun bize yansıyan kısmı bu işte, aha bir de bu çikolata!”

"ALLAH’TAN MAKİNE ÇİKOLATA YİYEMİYOR"

Bir diğer işçi ise çikolatanın içindeki ‘teşekkür notu üzerinden’ durumu anlatıyor. Teşekkür notundaki “Şu anda yapılmakta olan mühendislik çalışmalarıyla birlikte 16 bin 500 adetlik yeni rekorlara imza atacağız” ibaresini aktarıyor ve şunları söylüyor: “Patron burada bize değil, kayan bant sistemine, ambalaj makinasına teşekkür etmiş. Biz sadece onların bu rekoru kırmasına vesile olmuşuz. Ya bak burada diyor ya hani ‘mühendislik çalışmaları’ diye, bizim fabrikada bant koyacak, yeni istasyon kuracak yer kalmadı. Her yer insan, neyin ilerlemesi kardeşim. Allah’tan makine çikolata yiyemiyor da onu bari biz aldık. Gerçi fazladan makine yağı verip, alın bunu da rekor kıran, kendini geliştiren makinelere bol bol damlatın da diyebilirlerdi, yine en azından çikolatayı kapmışız.”

"FORKLİFTİN DÖNECEĞİ YER KALMADI"

Konuştuğumuz bir diğer Arçelik işçisi, 6 senelik forkliftçi. Salgın zamanı forklift kazalarınn normal zamankinden çok daha fazla olduğunu söylüyor. Amirlere bu durumu söylediklerinde “Siz de dikkatli sürün kardeşim” demekten öteye bir tedbir olmadığını anlatırken kendi durumunu, “Ya bizim fabrikada her yer bant, her yer insan doldu, nasıl süreceğiz biz bu aleti, boş yer mi kaldı da dikkatli sürelim, alet köşelerden dönmüyor köşelerden” diyerek özetliyor.

Bir diğer işçi ise üretimin yoğunluğunu, “Önceden kaliteden bir malzeme geçmiyorsa, o bant durdurulur, iş çözülene kadar beklerdik, şimdi mal mı bozuk arıza mı var hiç umursanmadan, bant hiç durdurulmadan üretim devam ediyor. Fabrika içinde forklift geçemiyor, bizim istasyonda da birbirimize, makinalara çarpmadan iş yapamıyoruz. İlk başta acıyordu; şimdi ona da alıştık, akşam evde kolumuzdaki morlukları görünce bir yere çarptığımızı fark ediyoruz. Amirlerin yaptığı mühendislik çalışması bu herhalde, hepimizin ağrı eşiğimizi yükselttiler” ifadeleriyle anlattı.

Konuştuğumuz bir sonraki işçi konuyu yine çikolataya getiriyor: “Ya günde 4 bin 500 makine daha fazla yapmaya başlamışsın, yakın zamanda 3 bin tane daha arttırmayı planlıyorsun. Yahu kardeşim aldığın çikolatayı bile bordroya gider olarak yansıtıp vergiden düşüyorsun, yani bu adam bu parayı ne yapacak, bir çikolatayı bile kendi cebinden çıkartıp veremez mi ya bir insan. Varlığıyla, yokluğunu anlamayacakları parada bile bunları yapıyorlar, varın gerisini siz düşünün”

Hal böyleyken Arçelik’teki mevcut durumu özetleyelim: Kırılan üretim rekoru, kırılması planlanan üretim rekoru, forklifte yer bırakmayacak kadar uzayan üretim bantları, çarpmadan oluşan morluklara alıştıran istasyon yoğunluğu, gönülden kopmasa da vergiden düşülen çikolata, teşekkürler teknik ilerlemeler, yaşasın kayan bant sistemi…