Berlin'de toplanacak 2. Libya Konferansı'nda gözler Türkiye’nin üzerinde

YÜCEL ÖZDEMİR
Köln

Almanya'nın ev sahipliğinde ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Gutarres'in gözetiminde Libya'da çatışma halindeki güçler ve onlara destek veren ülkelerin temsilcileri bir kez daha Berlin'de bir araya geliyor. İlki 19 Ocak 2020'de toplanan Berlin Libya Konferansı'nda katılımcılar ateşkesin sağlanması, yabancı askerlerin çekilmesi ve çatışa taraflara silah verilmemesi konusunda anlaşmaya varmıştı. Ancak taraflar konferanstan sonra bu kararların hiçbirine uyulmamış, ülkede gerilim ve çatışmalar devam etmişti. Ancak taraflar geçen yılın son aylarından itibaren ateşkes ilan edilmesi ve bu yılın başında ise bir geçici hükümet kurularak 24 Aralık'ta seçimlere gidilmesi konusunda anlaşmaya varılmıştı. Seçimlere doğru giderden ilk konferansta alınan kararları ve atılması gereken adımları gözden geçirmek üzere yeniden Berlin'de bir araya gelecek tarafların gündeminde bu kez asıl olarak ülkedeki yabancı askerlerin çekilmesi ve istikrarın devam etmesi bulunuyor. İkiye bölünmüş Libya'nın doğusunu General Halife Hafter'e bağlı güçler, batısında BM, AB ve Türkiye tarafından resmi olarak desteklenen başkent Trablus merkezli hükümet temsil ediyor. Rusya, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Fransa da Hafter güçlerine destek veriyor.

KONFERANSA KİMLER KATILACAK

Alman dışişleri bakanlığı tarafından 2. Libya Konferansı konusunda verilen bilgiye göre, katılımcılar asıl olarak ilk konferansa katılan ülkeler olacak. Almanya Başbakanı Angela Merkel, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron katılımcılar arasında. ABD'yi Dışişleri Bakanı Anthony Blinken temsil edecek. Ayrıca Libya'daki tarafların yanı sıra Ulusal Mutabakat Hükümeti Başkanı Abdülhamit Dibeybe katılacak. Yine AB, Mısır, Cezayir, Kongo, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) temsilcileri de konferansta hazır bulunacak. Daha önceki konferansa katılmayan Yunanistan bu kez konferansa davet edilmedi.

YABANCI ASKERİLERİN ÇEKİLMESİ ELE ALINACAK

Bakanlığın açıklamasına göre konferansta 24 Aralık'ta yapılması planlanan seçimler öncesinde güvenlik önlemleri ve ateşkesin yanı sıra asıl olarak ülkede bulunan yabancı askerlerin geri çekilmesi ele alınacak. Libya'da şu anda resmi olarak bir tek Türkiye asker bulunduruyor. Geri çekilme çağrılarında Ankara'nın bugüne kadar verdiği yanıt, “Hükümet tarafından davet edildik. Bu nedenle yabancı asker statüsü geçerli değil” oldu. Keza Türkiye tarafından Suriye'den Libya'ya götürüldüğü ileri ifade edilen paralı askerlerin de çekilmesi konferansın en önemli gündemlerinden birisi olacak. Libya'da ayrıca Rus güvenlik şirketi Wagner'e bağlı paralı askerin olduğu ifade ediliyor. Ancak Rusya bunların kendilerine bağlı olarak Libya'da bulunmadığını ifade ederek işin içinden çıkıyor. Ayrıca Birleşik Arap Emirlikleri tarafından Libya'da görevlendirilen Sudanlı paralı askerleri de bu grupta yer alıyor. Çeşitli tahminlere göre Libya'da 20 bin yabancı ve paralı asker bulunuyor.

Zirve öncesinde İtalyan gazetesi La Repubblica'ya bir röportaj veren Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, “Yabancı güçler mutlaka Libya'dan çekilmeli” dedi. Maas devamla, “Berlin'deki Libya konferans sürecinin iki önemli hedefi var. Birincisi Libya'da savaşın parçası olan ülkelerin bu politikasına son vermesi gerektiğinin anlaşılmasıdır. İkincisi de ateşkesin devam ederek herkesin kabul edeceği meşru bir hükümetin kurulmasıdır. Mart ayından bu yana ateşkes sürüyor ve bir geçiş hükümeti var. Petrol üretimi ve diğer sanayi işlemeye başladı. Bu nedenle 24 Aralık'ta seçimlerin yapılması ve yabancı güçlerin çekilmesi asıl gündem” dedi.

TÜRKİYE ASKERİNİN DURUMU TARTIŞILACAK

Katılımcı diğer ülkelerin de özellikle yabancı askeri güçlerin çekilmesi konusunda tavır koyması bekleniyor. Bu nedenle özellikle Türkiye'nin tezlerinde deste bulmasının zor olduğu ifade ediliyor. Buna rağmen konferansta net bir çekilme tarihi kararının çıkıp çıkmayacağı bilinmiyor. NATO zirvesinden önce Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu başkanlığında, Savunma Bakanı Hulusi Akar, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Güler, MİT Başkanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ve Cumhurbaşkanı Sözcüsü İbrahim Kalın içinde olduğu bir heyet Libya'yı ziyaret ederek temaslarda bulunmuştu. Ancak Libya hükümetinin Türkiye askerlerinin kalması konusundan net bir tutum ortaya koymadığı basına yansımıştı. Konferans öncesinde “Tagesspiegel” gazetesinde yer alan haberlerde ise Dibeybe'nin de yabancı askerlerin ülkeden çekilmesinden yana olduğu ifade edildi.

Aynı haberde konferansta özellikle Almanya ve Fransa'nın Libya'dan bütün yabancı askeri güçlerin çekilmesi konusunda bir yol haritası belirlenmesi için baskı yapacağı ifade edildi. Bu çerçevede önce Suriye, Rusya ve Sudan'dan getirilen paralı askerlerin, sonra da Türkiye askerlerinin çekilmesi öngörülüyor. Seçimlerin normal zamanında ve tarafların kabul edeceği bir sonucun çıkması durumunda, Libya ordusunun birleşmesi ve Türkiye askerlerinin çekilmesi de bu yol haritasında yer alıyor. Bunun ne kadarının Berlin Konferansı'nda somutlaşacağı ise pazarlıklardan sonra belli olacak.

İkinci Berlin Libya Konferansı 23 Haziran’da düzenlenecek