Delta varyantı ve salgının geleceği

Koronavirüs pandemisinin bizzat hayatımıza girmesinin üzerinden 15 ay geçmesine ve birçok aşı geliştirilmesine rağmen her güne yeni değişikler uygulanmakta ve bilgiler güncellenmekte. Sosyal medyada da yayılan yanlış bilgiler, insanların zihinlerini karıştırmakla kalmayıp onların bilime karşı olan inançlarını da zedeliyor. Son dönemlerde duymaya başladığımız Hindistan ve İngiltere başta olmak üzere dünya üzerinde ciddi anlamda yayılmaya başlayan Delta varyantı salgının gidişatı açısından endişe verici. Daha öncesinde varyantın ne olduğundan bahsetmek, mevcut aşıların Delta varyantı üzerinde etkilerini konuşmak iyi olacaktır.

MUTASYONLAR, VARYANT VE EVRİM

Virüsler de diğer tüm canlılar gibi mutasyonlar aracılığıyla sürekli değişim geçirirler. Genetik materyalin üzerinde mutasyon sonucu gerçekleşen nükleotitlerin, aminoasitlerin ve genlerin değişimi mevcut virüs genomu üzerindeki bu değişikliklerle beraber yeni bir tür virüse evrildiği adımlara varyant diyebiliriz.

Bu yüzden, virüslerin yeni varyantlar oluşturması genellikle bilim insanları tarafından beklenilen bir durumdur [1]. Koronavirüs de aynı diğer virüsler gibi zaman içinde mutasyona uğrayıp yeni varyantlar oluşturmaktadır. Virüsün yayılımının artması, salgının daha uzun süreye yayılması daha fazla mutasyonun olma olasılığını arttırmakta böylece daha fazla sayıda varyant oluşmasını da tetiklemektedir. Son dönemlerde adından çokça söz ettiren Delta varyantı Hindistan'da 2020 Aralık, Amerika'da ise 2021 Mart’ta ilk defa gözlemlenmişti. Delta varyantının yayılım hızı Alfa varyantının yayılım hızından yaklaşık olarak %60 daha fazla olduğu araştırmacılar tarafından da vurgulandı. Hindistan'da 2021 Mart ayında başlayan ikinci dalganın sebebi olarak da Delta varyantı görülmekte. 24 Mart’ta 50 bin olan vaka sayısı 30 Nisan’da 400 bini görmüştü.[2]

DELTA VARYANTI VE AŞILARIN ETKİSİ

Yapılan son araştırmalara ve elde edilen verilere göre bir doz Pfizer-Biontech Delta’ya karşı %33 etkili. ikinci doz Pfizer-Biontech olanlarda bu oran %88'e kadar çıkmaktadır.[3] Sinovac açısından bu tür veriler olmamasına rağmen bazı çıkarımlara sahibiz. Endonezya'da Sinovac ile aşılanmış olmasına rağmen 350 sağlık çalışanı COVID (+) olarak kayıtlara geçildi. Çalışanların büyük bir kısmının asemptomatik olarak evlerinde geçirdiğini söyleyen Kudüs Sağlık Merkezi başkanı, onlarca çalışanın da hastaneye yatırıldığını sözlerine eklemişti. [4]

AŞILANMA HIZININ ARTTIRILMASI VE VARYANT KONTROLÜNÜN YAPILMASI GEREK

Salgının başından bu yana hükümetin verileri çarpıtmadaki hatta bilimsel olmayan söylemlerle salgına açıklama getirme ısrarı ve bu yöndeki politikaları hala devam etmekte. Aşıda patent ve bununla bağlantılı olarak da hem var olan ve giderilmeyen lojistik, teknik eksiklikler ve bu sebeple aşının üretiminde ve dağıtımında yaşanılan sıkıntılar hem de gelişmiş ülkelerin aşı stoklaması ve daha yoksul bölgelerde aşılanmanın yavaş ilerlemesi hatta kimi bölgelerde başlamaması sorunun “küresel”, temel boyutu olmakta. Türkiye’de de göstermelik önlemler, önlem adı altında getirilen salgının gidişatı açısından pek etkisi de olmayan yasaklarla birlikte aşılanmanın da geç başlamış olması ve toplumsal bağışıklığa ulaşılması gereken düzeyin aşılanmanın yavaş ilerlemesinden ötürü 3 aylık bir süre sonra öngörülüyor olması salgının gidişatı açısından da pek de iç açıcı olmayan bir tablo yaratmakta.

Aşıların şimdilik etkisinin %88 düzeylerine ulaşmış olması her varyanta aynı şekilde etkili olacağı anlamına gelmiyor. Delta varyantının değişimiyle ortaya çıkacak yeni varyantların aşılara karşı daha dirençli olması pek de uzak ihtimal gibi gözükmüyor. Hala günlük olarak binlerce insanın virüse yakalandığı bir gidişatta virüslerin genetik kontrollerinin yapılması, varyant kontrollerinin gerçekleşmesi de salgının gidişatının kontrol altına alınması açısından da önem arz etmekte. Ancak hepsinden de önemlisi herkese ücretsiz aşı talebinin yanında da herkese yeterli, eşit ve “acil” olarak aşı yapılması bugün daha da elzem.

1)https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/variants/variant.html

2)https://www.aa.com.tr/en/latest-on-coronavirus-outbreak/global-fears-mount-on-covid-19-delta-strain-variant-of-concern/2290487

3)Iacobucci G. Covid-19: Single vaccine dose is 33% effective against variant from India, data show. BMJ2021;373:n1346. doi:10.1136/bmj.n1346 pmid:34035039

4)https://www.news24.com/health24/medical/infectious-diseases/coronavirus/covid-19-vaccines-and-the-delta-variant-what-we-know-20210629