Merkezi yönetim bütçesinden sağlığa ayrılan kaynak
"Toplum sağlığının korunması öncelikli olarak gerekmektedir. Bu açıdan, bütçeden sağlığa ayrılan kaynak temeldir. Bu temelde, sağlık açısından gerçekleşen kaynağın bütçe içindeki artışı gereklidir."
Fotoğraf: DHA
Öğr.Gör.Dr. Nesrin Candan
Türkiye’de Merkezi Yönetim Bütçesinden sağlığa ayrılan kaynağın değişimi, 2021 yılı temelinde diğer yıllarla karşılaştırmak suretiyle farklı açılardan değerlendirilmektedir. Bu noktada, bütçe gelir-gider dengesinde, bütçe gelirlerindeki artışın bütçe giderlerine göre azalmasının tezahürü bütçeye yansımaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nda Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporlarında bütçe verileri açıklanmıştır. Bu doğrultuda, 2021 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi, 2019 ve 2020 yılları bütçe verileri ile karşılaştırılarak aktarılmaktadır.
2021 yılı Merkezi Yönetim Bütçesinde, bütçe giderleri toplamı 1 trilyon 346 milyar 139 milyon TL, bütçe gelirleri 1 trilyon 101 milyar 146 milyon TL, bütçe dengesi -244 milyar 993 milyon TL olarak öngörülmüştür. Bütçede görülen açıkta, gelir ve giderlerin farkı önemlidir. 2021 yılı Merkezi bütçe gelir ve giderlerinde, gider artışı gelirden fazla olmaktadır.
2019 yılında bütçe açığı 80 milyar 616 milyon TL, 2020 yılında 138 milyar 873 milyon TL ve 2021 yılında bütçe dengesi olarak belirtilen 244 milyar 993 milyon TL olarak bütçe açığının arttığı görülmektedir. 2021 yılında öngörülen bütçe açığı 2020 yılına göre artmakta; 2020 yılında ise 2019 yılına göre artış ile görülmektedir. Bütçede giderlerin gelirlerden fazla olması, diğer açıdan bütçe gelirlerinin giderlere göre az olmasıdır. Bu açıdan, bütçe gelirleri arttığında bütçe açığı azalmaktadır ve kaynak aktarımı açısından önemlidir.
Öncelikle, 2019 yılında başlayan covid-19 salgını dolayısıyla bütçeden sağlığa ayrılan kaynağın oransal değeri önemlidir. Bütçeden ayrılan kaynak, 2019’dan 2021’e nasıl değişmektedir. Sağlık bütçesi, 2019 yılında 164,5 milyar TL, 2020 yılında 188,6 milyar TL ve 2021 yılında 238,4 milyar TL’dir. Sağlığa ayrılan kaynaklarda görülen artışı değerlendirirken birçok etmen göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenler arasında, temel sağlık koşullarında gerçekleşen değişime vurgu yapmak gerekir. 2019-2021 yıllarında temel sağlık, yaşanan covid-19 salgını ve buna ilişkin olarak alınan önlemler sağlık açısından önemlidir. Öncelikle sağlığa yönelik kaynağın temel olarak artması gereklidir.
Sağlığa ayrılan payın artmasının gerekliliği toplumsal açıdan önemlidir. Bunu şu şekilde ifade etmek gerekir. Bütçeden sağlığa ayrılan kaynağın bütçe içindeki payı artmalıdır. Bütçe verileri doğrultusundaki hesaplamamız ile, sağlığın 2019 yılından 2020 yılına göre artışı yaklaşık %15, 2020 yılından 2021 yılına artışı yaklaşık %26’dır.
Merkezi Yönetim Bütçesinden Sağlık Bakanlığı’na ayrılan pay; 2019 yılında 48,4 milyar TL, 2020 yılında 58,8 milyar TL ve 2021 yılında 77,6 milyar TL’dir. Sağlığa ayrılan kaynak kurumsal olarak gerçekleşmektedir.
Toplum sağlığının korunması öncelikli olarak gerekmektedir. Bu açıdan, bütçeden sağlığa ayrılan kaynak temeldir. Bu temelde, sağlık açısından gerçekleşen kaynağın bütçe içindeki artışı gereklidir.
