Bir olay: Türkiye'deki orman yangınları Bir kavram: İklim değişikliği

Bir olay: Türkiye’deki orman yangınları

28 Temmuz’da Antalya’nın Manavgat ilçesinde başlayan yangınların sayısı 38 ilde 180’e ulaştı. Tarım ve Orman Bakanlığının verilerine göre Antalya, Aydın, Denizli, Isparta ve Muğla’da 12 yangın devam ediyor ve bazıları kontrol altına alınsa da bazıları çevreye sıçramaya, yayılmaya devam ediyor. Yangınlar, on binlerce hektar orman arazisi ve yüz binlerce canlının hayatına mal oldu. Ancak Türkiye bu yangınları söndürmede yetersiz kaldı. Orman yangınlarına müdahale işinin özelleştirilmesi, THK uçaklarının ihaleye girmesini engelleyen şartlar, araç, ekipman ve teknik yetersizliklerin üstüne Tarım ve Orman Bakanlığının neredeyse orman yangını çıkmayacakmış gibi bütçe belirlemesi tüm bu facia silsilesinin nedenlerini oluşturdu. Yerel halk, köylüler, turistler ve gönüllülerin çabalarıyla yangınlara müdahale edilmeye çalışıldı. Tüm ülke ise sosyal medyadan #helpturkey etiketiyle diğer ülkelerden yardım istedi. Yangınlar için bir tweet ile de olsa yardım etmek isteyen yurttaşlar “ülkenin itibarını düşürmekle” suçlandı, hatta savcılık tarafından soruşturma başlatıldı. Tüm bunlar olurken THK hangarlarında yangın uçaklarının bekletildiği uydu ve kamera görüntüleriyle tespit edildi. Yerel halk evlerini, geçim kaynaklarını ve daha birçok şeyini kaybetmişken Cumhurbaşkanı Erdoğan yardım isteyen yurttaşlara çay fırlattı, üstüne üstlük yanan evlerinin TOKİ ile tekrar yapılıp ev sahiplerine yeniden satılacağının “müjde”sini verdi.

YANGIN NASIL ORTAYA ÇIKTI?

Orman yangınlarının çıkma sebeplerine dair çeşitli iddialar vardı. Özellikle iktidara yakın medya kanallarının öne sürdüğü “terör eylemi” iddiası herhangi bir somut delile dayanılarak kanıtlanabilmiş değil. Ayrıca hükümet kanadı da sebebinin bu olduğuna dair doğrudan açıklama yapmadı. Bir diğer iddia ise “rant” için ormanların yakılabileceği ihtimaliydi. Bunu teyit eden herhangi bir bilgi de şu an mevcut değil, ancak turizm alanlarına yakın yerlerin kasti olarak yakılmasa bile bir rant alanına dönüşeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Orman yangınlarının sebebine dair en güçlü olasılık ise iklim sorununun bugün geldiği nokta. Kâra dayalı üretim biçimi her geçen gün iklim sorununu ve küresel ısınmayı tetikliyor, tüm dünyada ciddi hasara neden oluyor. Öyle ki orman yangınları sadece Türkiye’de değil İtalya, Fransa, Yunanistan, Mısır dahil Akdeniz havzasında, ABD, Ukrayna, Güney Amerika ve Orta Afrika’da da aktif bir şekilde devam ediyor.

Bir Kavram: İklim değişikliği

Atmosfere salınan sera gazı artışı nedeniyle ısıyı tutan gazların atmosferde sera etkisi yaratması ve dünya ısısının artması, küresel ısınmaya neden olmaktadır. Dünya yıllar boyunca ısınmaya devam etmiştir, ancak bu ısınmanın ne kadar sürede gerçekleştiği aslında birçok etmenin de belirleyicisidir. Dünyamız sanayi kapitalizminin ortaya çıkmasından önce neredeyse 150 bin yılda 1 derece ısınırken, bugün içinde bulunduğumuz koşullarda neredeyse bu süre 20-30 yıla kadar inmiş durumdadır ve her geçen gün ısınma riski daha da artmaktadır. Özellikle sanayi üretiminde kullanılan fosil yakıtların artışı, bunların kontrolsüzce kullanımı ve doğaya salınımı iklim krizinin üreten koşulların başındadır. Krizi tetikleyen tek şey elbette sadece kontrolsüz sera gazı salınımları değildir. Ormansızlaştırma; orman alanlarının tarım alanları, maden faaliyetleri, kentsel kullanım alanları ya da turizm için tahrip edilmesi iklim krizini tetikleyen sebeplerden biridir. Derelerin ve akarsuların Hidroelektrik santralleri (HES) için yoğun bir şekilde kullanımı da sebeplerden biridir.

SERMAYE BİRİKİMİ VE DOĞA TAHRİBATI

Kapitalist üretim ilişkileri, doğa tahribatını, her daim kar artışını korumak ve sermayenin sürekli genişlemesi koşuluna bağlı olarak tüm canlılığın devamı ve gelişimini tehdit eden bir düzeye ulaştırdı. Bugün bir kriz olarak da adlandırılan bu düzeyin, üretim alanlarında ham maddenin kullanımından çıkan atık miktarına kadar tüm düzey ve niteliği kapitalist üretim biçiminin anarşik üretim karakterinin bir sonucudur. Daha fazla genişlemeden ve kar etmeden varlık koşullarını yaratamayan kapitalist birikim rejimi doğa kirliğinin önüne geçecek önlemleri ve alternatif üretim yöntemlerini, geri dönüşüm ve en az atıkla üretme gibi (hammadde, daha gelişkin teknolojik araçlar vb.), müdahaleleri üretimin doğrudan bir parçası olarak değerlendirmeden gider olarak niteler ve hâlihazırda sürekli düşme eğiliminde olan karındaki maliyetleri arttırmaktan kaçınır. Doğanın Diyalektiği’nde “Kapitalistler, doğrudan doğruya kâr için üretim ve değişim yaptıklarından ilk planda yalnızca en yakın, en dolaysız sonuçlar hesaba katmalıdır. Bu faaliyetlerin doğal etkileri için de aynı şey geçerlidir” ile ifade edildiği gibi doğanın korunmasını üretimin doğrudan bir parçası haline getirmeden, neden ve sonuçlarının dışında konumlandırarak gören sermaye için iklim değişikliği bir sonuçtur. Bu sonuç iklim değişikliği olarak küresel boyutta her bir canlının yaşamını tehdit eden bir meselenin teferruat haline getirilmesine yol açtığı gibi, bununla girişilecek herhangi bir mücadelenin de palyatif önlemlerle sınırlı bir mücadele olarak şekillenmesine ve sorunun çözülememesine sebep olmaktadır.

Ekolojik dengenin bozulması ve doğanın sömürülmesi işçi ve emekçilerin yaşamalarını doğrudan etkilerken, emek sömürüsünün koşullarını oluşturan üretim sürecinin bir parçası olarak doğanın sömürüsü meydana gelir. Zira bugün dünyanın içerisinde bulunduğu küresel ısınma ve kirliliğin en derin etkileri emek sömürüsüne maruz kalan kitleler tarafından hissedilir. Kirli şehirler, artan sıcaklıklar ve kuraklığa bağlı yangınlarla, değişen yağış rejimlerinin etkisinin de belirleyici olduğu sel ve heyelan afetleri, tüm bunlara bağlı olarak artan hastalıklar, çevreye yapılan müdahalelerin en sarsıcı etkisinin sınıfın tüm bir yaşamını etkileyen sonuçları doğurduğunu gösterir.

Okuma önerisi:

İklim: emekçilere kriz kapitalistlere fırsat

https://teoriveeylem.net/tr/2019/10/iklim-emekcilere-kriz-kapitalistlere-firsat%EF%BB%BF/

İktidarın zihniyeti bu oldukça daha çoook orman yangını göreceğiz!

https://www.evrensel.net/yazi/89228/iktidarin-zihniyeti-bu-oldukca-daha-coook-orman-yangini-gorecegiz