HES’in kapakları değil kendisi yıkılmış

Nazife YAŞAR
İstanbul

Kastamonu’da selden en büyük zararı Bozkurt ilçesi gördü. Felaketin büyüklüğünde en büyük neden olarak Bozkurt’ta bulunan Ebru HES’inin baraj kapaklarının açılması dile getirilmişti. Yeni Şafak’ta 15 Ağustosta yayımlanan bir haberde, bu iddianın yanlış olduğu vurgulanarak Ezine çayı üzerine kurulan HES’in fotoğrafları paylaşılmıştı.

DSİ Genel Müdürü Kaya Yıldız da Yeni Şafak’ı doğrulayan şu açıklamaları yapmıştı:

“Sel varken zaten kapaklar açıktı. Küçücük bir gölet taşkına sebebiyet verebilir mi? Barajların suyu önleme özelliği var. Tesislerde yani HES’lerde herhangi bir zarar yok, elektrik üretmeye devam ediyor. Aslında olay şu. HES’in su aldığı iki tür HES var. Bir, ‘Barajlı HES’ iki ‘Regülatörlü HES’. Bunlar ‘regülatörlü’. Şimdi ‘Regülatörlü HES’lerde arkada bir miktar suyu kabartır, onların kapakları vardır. Yani gerektiği zaman kapağı açar. Arkadaki su kontrollü bir şekilde, onun bir boşaltım tahliye deliği vardır, o tahliye deliğe rağmen tahliye olur. Öbür taraftan da HES’e su alır. Çalışma prensibi bu. Şimdi böyle yağışların çok olduğu zamanlarda, işte bu sabah suyun bulandığı zamanlarda, çakıllı, kumlu, ağaçlı, taşlı geldiği için HES’in bu suyu alıp da enerji üretmek gibi bir şansı yok. Otomatikman çalışma prensibi gereği bu tür zamanlarda yani regülatörlerin kapaklarını açar gelen suyu bırakır. Yani dereden su akışı olağan seyrinde gider. Sel gelmedi. Sel, 11 Ağustos’ta oldu, öğlen saatlerinde ya da öğleden sonra. 10 Ağustos’ta gece yağışlar aşırı yağmaya başladığı zaman zaten regülatörlerin kapakları açıldı, 8-10 saat önce. Bunun patlamayla alakası yok. Meselâ ‘Regülatörlü HES’ler ‘Barajlı HES’lere göre faydası da var. Ağaç dalları geldiği zaman sonuçta orada bir havuz oluştuğu için onları tutuyor hatta.”

Bu tartışmaları Elektrik Mühendisi Kübilay Özbek’e sorduk. Konunun eksik tartışıldığını yıkılan herhangi bir kapağın olmadığını belirten Özbek, hükümet tarafının da demagoji yaptığını söyledi.

"REGÜLATÖR YOK OLUNCA ALTINDA BULUNAN BOZKURT İLÇESİ OLDUĞU GİBİ TAŞKINA MARUZ KALMIŞ"

Ebru Hidro Elektrik Santrali’nin bir regülatör olduğunu belirten Özbek, “Adı da Ebru Hidro Elektrik Santrali ve Su Regülatörü. Regülatörlerin yapılmasının temel nedeni, işlevi altında bulunan bölgeleri su taşkınlarında ve sellerden korumaktır” dedi.

“Arkasından gelen hidro elektrik santral de bu regülatörden gelen suyun kinetik enerjisini önce mekanik sonra elektrik enerjisine dönüştürür” diyen Özbek şunları söyledi:

“Şimdi burada hükümet tarafı biraz demagoji yapıyor. Şöyle; tabii ki akarsu tipi hidro elektrik santrallerinde savak da olmaz savak kapağı da olmaz. Burada sorun yağan yağmurlarda ve ormanda yapılan yanlış işlemlerden dolayı muhtemelen gelen yağışlardan dolayı regülatör görevini yapmamış, yıkılmış. Regülatör işini yapmayınca, yani yok olunca altında bulunan Bozkurt ilçesi olduğu gibi taşkına maruz kalmış. Bir de Bozkurt’un içerisinde yaklaşık 400 metre olan dere yatağı, 15 metre gibi daha dar bir alana sıkıştırılınca taşkının şiddeti artmış, olay budur.”

"İŞLEVİNİ YAPAMADIĞI İÇİN YIKILIYOR"

Yıkılan herhangi bir kapağın olmadığını belirte Özbek, yıkılanın regülatör olduğunu ifade ederek sözlerini şöyle sürdürdü:

“Regülatörün görevi şu; regülatör taşkının toplanacağı, su debisinin artacağı bölgelerde suyun taşkın anında debisini düşürmek yani alandan geçecek suyun miktarını azaltmak üzere yapılan bizin tabirimizle ‘sanatsal yapılar’. Bunlar taşkını önlemek üzere yapılan iyi bir şey. Burada sorun iyi diye yapılan şeyin görevini yapamaması. Yani yıkılması. İşlevini yapmıyor, işlevini yapamadığı için de yıkılıyor. Sanırım milletvekillerinin yıkılmaktan kastları bu, sanırım doğru ifade edemiyorlar.”

Bozkurt’ta afetin tablosu: Balçıkla kaplanmış yollar, denizden taşan cesetler…