İHD, Bölge’de 2021’in ilk 6 ayında yaşanan hak ihlallerini açıkladı

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi Bölge’de 2021’in ilk 6 ayında yaşanan hak ihlallerini basınla paylaştı. İHD Diyarbakır Şubesi’nde yapılan açıklamayla paylaşılan raporda Bölge yaşanılan hak ihlallerine dikkat çekilerek toplum her alanında yaşanan hak ihlallerine son verilmesi çağrısında bulunuldu.

"İKTİDAR GÜVENLİKÇİ VE CEZASIZLIK POLİTİKASINDAN TAVİZ VERMİYOR"

Rapora dair açıklamada bulunan İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı Rahşan Bataray, "Kürt meselesinde güvenlikçi politikalar ve yöntemler ile çözümsüzlükte ısrarın sonucu olarak bölgemizde vahim bir ihlal tablosuyla karşı karşıyayız. Yargı mekanizmasının tarafsızlığının rafa kaldırıldığı, siyasi iktidarın söylemlerin etkisi ile örgütlenme özgürlüğüne yönelik baskılar artmış, haksız gözaltı ve tutuklamalar artarak devam etmiştir. Özellikle iktidar politikalarına ve uygulamalarına karşı çıkan, eleştiren Kürt siyasetçiler ve hak savunucularına yönelik gerçekleştirilen 'yasa dışı örgüt üyeliği', 'yasa dışı örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek', 'yasa dışı örgüt propagandası yapmak' gibi ağır suçlamalarla gerçekleştirilen gözaltı ve tutuklanmalar, kişi güvenliğine ve özgürlüğüne ve yine örgütlenme özgürlüğüne yönelik ağır baskılar devam etmektedir” dedi.

Yalnız Bölge’de değil ülkede de hukuk ve insan haklarının askıya alındığını muhalif kesimlere yönelik baskı artırılarak yaşanan hak ihlallerinin giderek kalıcı bir hal almaya başladığını ifade eden Bataray, kolluk tarafından işlenilen suçlardaki artışa da cezasızlık politikasının neden olduğunu söyledi. Bataray, "Özellikle son dönemde gündeme gelen, uzun yıllardır biz insan hakları savunucularının dile getirdiği devlet yetkilileri eli ile işlenen ağır suçlar ve insan hakları ihlallerine ilişkin açıklamalar ve beyanlara dikkat çekmek isteriz. Özellikle bölgemizde işlenen gözaltında kayıp, işkence gibi ağır insan hakları ihlallerine ilişkin uzun yıllardır yürütülen hukuk mücadelesine karşın cezasızlık politikalarından taviz vermeyen Türkiye yargısı, son dönemde basın ve sosyal medya üzerinden paylaşılan somut veri ve bilgiye dayalı açıklamaları karşısında da sessizliğini korumuş, ilgililer hakkında soruşturma başlatılmamıştır” diye konuştu.

"SÖZLEŞMEDEN ÇEKİLME KARARINDAN BU YANA 36 KADIN YAŞAMINI YİTİRDİ"

Evde kalma sürelerinin artması ve bu süreçte İnfaz Yasasında yapılan değişiklikler sonucu şiddet uygulayan erkeklerin serbest kalması ile birlikte kadınların şiddete maruz kalma oranlarının arttığını ifade eden Bataray, "Artan kadın cinayetlerine yoğunlaşılması gerekirken, kadını bir nevi şiddete karşı güvence altına alan İstanbul Sözleşmesinden Türkiye’nin imzasını geri çekmesi kabul edilebilir bir durum değildir. Ne yazık ki sözleşmeden çekildiği süreçten bu yana 2021 yılı ilk 6 ayı içerisinde 23 kadın maruz kaldıkları şiddet sonucu yaşamını yitirirken, 13 kadın ise intihar etti. Bu anlamda sözleşme ve diğer koruyucu kazanımların ne denli yaşamsal değerde olduğu görülmelidir. En fazla hak ihlaline maruz kalan kesim arasında yer alan çocuklar, aile içinde ve toplumsal alanda şiddete ve cinsel istismara maruz kalmaya devam etmiştir. Bölgemizde ilk 6 ay içerisinde 4 çocuk maruz kaldıkları şiddet sonucu yaşamını yitirdi, 6 çocuk da intihara sürüklendi. En az 15 çocuk ise, cinsel istismara maruz kaldı” dedi.

"HAPİSHANELERDEKİ HAK İHLALLERİ SONLANDIRILSIN"

Bataray, cezaevlerinde 2021 yılı başında çıkarılan yönetmelikle ve İdari uygulamalar neticesinde artış gösteren başta sürgünler ve işkence olmak üzere, pek çok konuda ihlallerin meydana geldiğini belirtti.

Bataray, "Abdullah Öcalan ile ilgili 7 Ağustos 2019 tarihinden bugüne kadar avukat görüş başvurularına izin verilmez iken Veysi Aktaş, Hamili Yıldırım ve Ömer Hayri Konar‘ın ise İmralı Adasına nakledildikleri 2015 yılından bugüne kadar bir kez dahi avukatları ile görüşmelerine izin verilmemiştir. Hapishanelerdeki tecrit başta olmak üzere meydana gelen kategorik hak ihlalleri BM Mandela Kuralarına, CPT tavsiyelerine ve 5275 sayılı İnfaz Kanunu’na aykırıdır. Adalet Bakanlığı tarafından bir an önce yasal olmayan bu uygulamaya son verilmeli, gerek avukat gerekse aile görüşleri yaptırılmalıdır.  İHD her zaman barış hakkını savunmuş ve savunmaya devam ediyor. Her defasında ifade ettiğimiz gibi hayatımızdaki ihlaller, yanlış ve hatalı devlet politikalarının bir sonucudur. Bir denetim mekanizmasına da dönüşen hak savunuculuğunun özneleri olarak bizler, insan hakları ihlallerinin meydana gelmesine sebebiyet veren hatalı hükümet politikalarına karşı etkili bir savunuculuk faaliyeti içerisinde olacağız” dedi.

2021'İN İLK 6 AYINDA YAŞANAN HAK İHLALLERİ

Bataray’ın ardından Bölge’de yaşanan hak ihlallerini İHD Bölge Temsilcisi Abdussamed İnceören paylaştı. 2021’in ilk 6 ayında yaşanan hak ihallleri şöyle:

Yaşam hakkına yönelik ihlaller;

"Keyfi Öldürme, Silah Kullanma yetkisinin ihlali veya Dur ihtarına uymadığı" gerekçesiyle; güvenlik güçleri tarafından vurulan 1 kişi yaşamını yitirdi, 6 kişi yaralandı. Hapishanelerde intihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde 2 mahpus yaşamını yitirdi, 1 mahpus yaralandı. 8 asker ve polis, intihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi. 2021 yılının ilk 6 ayında; 1 siyasi parti yöneticisi saldırı sonucu yaralandı. 1 gazeteci ve 5 sağlık görevlisi gerçekleşen saldırılarda yaralandı.

Bölge kentlerinde gerçekleşen silahlı çatışmalarda yaşanan ihlaller;

29 kolluk görevlisi yaşamını yitirirken, 17’si de yaralandı. 129 silahlı örgüt militanı yaşamını yitirirken, en az 2 örgüt militanı yaralandı. Irak/Federe Kürdistan Bölgesi’nde bulunan Gare bölgesinde gerçekleşen hava destekli askeri operasyon sırasında, PKK militanları tarafından alıkonulan ve hapsedilen 12 kolluk gücü personeli (Asker, Polis, Mit Mensubu) ve 1 Irak vatandaşı yaşamını yitirdi. Sınır hatlarında 1 kişi vurularak yaşamını yitirdi. 1 kişi ise donarak ölü bulundu. Mayın patlamalarında 2 çocuk yaşamını yitirirken, 1 çocuk yaralandı. 1 yetişkin (erkek) yaşamını yitirdi.  5 çocuk, 28 kadın ve 3 erkek olmak üzere toplam 36 kişi, kuşkulu bir biçimde ölü olarak bulundu.

5 kent ve bu kentlere bağlı 19 ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce bölgeyi (yaklaşım 950 bölge) kapsamına alacak şekilde toplamda, 7 kez özel güvenlik bölgesi ilanları gerçekleşti. Bazı bölgelerdeki ilanlar, periyodik şekilde uzatıldı. 2 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 8 ilçede bulunan 130 köy/mahalle ve bağlı bulunan onlarca mezrayı kapsamına alacak şekilde toplamda, 8 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Bir aile, korucularının baskısıyla yaşadıkları köyden göç etmeye zorlandılar. 

Kadınların yaşam haklarına yönelik ihlaller;

13 kadın intihar etti, 2 kadın da intihar teşebbüsünde bulundu.18 kadın aile içi şiddet sonucu yaşamını yitirdi, 10 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 3 kadın cinsel saldırıya maruz kaldı. 5 kadın toplumsal yaşamda saldırı sonucu yaşamını yitirdi, 12 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 17 kadın cinsel saldırıya maruz kalırken, 9 kadın ise fuhuş yapmaya zorlandı. 1 kadın ise kaçırılma girişimine maruz kaldı.

Çocukların yaşam haklarına yönelik ihlaller;

6 çocuk intihar etti. 2 çocuk aile içi şiddet sonucu yaşamını yitirdi. 10 çocuk ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 4 çocuk cinsel istismara maruz kaldı.2 çocuk toplumsal yaşamda maruz kaldığı şiddet sonucu yaşamını yitirdi, 3 çocuk ise yaralandı. 11 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. 1 çocuk kaçırılarak alıkonuldu ve çocuk şantaj yapılarak cinsel istismara maruz kaldı.

İşkence yasağına yönelik ihlaller; En az 42 kişi gözaltında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı. 54 kişi gözaltı yerleri dışında (sokak-ev baskını) işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.1 kişi korucular tarafından kötü muameleye maruz kaldı.  50 mahpus, cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.7 kişi kolluk güçlerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken, 5 kişi de tehdit edildi.

Kişi özgürlüğü ve güvenliğine yönelik ihlaller;

21’i çocuk 992 kişi gözaltına alındı. 161 kişi tutuklandı. 1 kişi hakkında ev hapsi verildi. 739 ev/işyeri baskını yapıldı.

Düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlaller;

Düşüncelerinden dolayı; 14 soruşturma dosyasında 77 kişi hakkında soruşturma başlatıldı. 8 dava dosyasında 39 kişi hakkında dava açıldı.

Aralarında siyasetçi, gazeteciler ve kamu emekçilerinin de bulunduğu 28 dosyada 80 kişi hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi. Toplumsal gösteri ve açık hava toplantılarına katılan 81 kişi hakkında ise çeşitli gerekçelerle para cezaları verildi. 7 siyasi parti binası, 2 dernek, 1 belediye binası saldırı veya baskına uğradı.

Güvenlik güçleri tarafından 12 toplumsal gösteri veya açık hava toplantısına müdahale edildi. 16 toplantı toplumsal gösteri ve açık hava toplantısı yasaklanarak, gerçekleştirilmesine kolluk güçleri tarafından izin verilmedi.  Toplantı veya gösteriler, kimi kentlerde süresiz, kimi kentlerde ise 15 günde bir ya da her ay yenilerek yasaklandı. 2021 yılının ilk 6 ayında 33 kez yasaklama kararı açıklandı.

Hapishanelerdeki hak ihlalleri;

67 mahpus, gerekçe gösterilmeden sürgün/sevk edildi. 13 mahpus sağlık hakkı ihlaline maruz kaldı.1 aile görüşü hakkı engellendi. En az 4 mahpus görüşme hakkından yoksun bırakıldı.En az 9 mahpus hakkında soruşturma başlatıldı. 105 mahpusa disiplin cezası verildi. 1 mahpus tecrit edildi.

Ekonomik ve sosyal haklara yönelik ihlaller;

Güvencesiz çalışma koşulları sonucu meydana gelen iş kazalarında; 12 işçi yaşamını yitirdi, 6 işçi yaralandı.104 kişi işten çıkarıldı. 13 kişi görevinden alındı ve 1 kişi de ihraç edildi.

HDP’li belediyelere yönelik kayyım atamaları devam etti. 2021 yılının ilk 6 ayında; 2 İlçe Belediye Eşbaşkanı görevden alınırken, 1 ilçe belediyeye kayyım atandı. 4 Belediye Meclis Üyesi ve 4 İl Genel Meclis Üyesi görevinden alındı. (Diyarbakır/EVRENSEL)