Usta besteci Mikis Theodorakis yaşamını yitirdi

Sağlık sorunları nedeniyle son yıllarda defalarca hastaneye kaldırılan ve 2019 yılında kalp pili için ameliyat geçiren usta besteci Mikis Theodorakis, 96 yaşında yaşamını yitirdi.

Yunanistan basınında yer alan haberlere göre, Theodorakis, yerel saatle 09.30'da başkent Atina'daki evinde hayatını kaybetti.

3 GÜN YAS İLAN EDİLDİ

Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, usta sanatçının ölümünün ardından Twitter'dan yayımladığı mesajda, "Mikis Theodorakis şimdi sonsuzluğa geçti. Sesi sustu ve onunla birlikte tüm Helenizm sustu. Palamas hakkında yazıldığı gibi, hepimiz onun ölümlü olduğunu unutmuştuk" dedi.

Başbakan Miçotakis, Theodorakis'in ölümünün ardından ülkede 3 günlük yas ilan ederek, "Mikis bizim tarihimizdir ve onun isteyeceği gibi devam etmeliyiz" diye kaydetti.

Yunan Kültür Bakanı Lina Mendoni de "Bugün Yunanistan'ın ruhunun bir parçasını kaybettik. Mikis Theodorakis, öğretmen, entelektüel, radikal, Mikis'imiz gitti" dedi.

ZÜLFÜ LİVANELİ: ACISI ÇOK DERİN

Zülfü Livaneli de uzun zaman birlikte eserler ürettiği sanatçı için, "Hayatta ve sanatta en büyük dostlarımdan birini Mikis Theodorakis'i kaybettim" dedi.

Livaneli, Theodorakis'in ölüm haberinin ardından Twitter hesabından yaptığı açıklamada, şunları kaydetti:

"1983'te Atina'daki bir konserime gelip o iri gövdesiyle bir fırtına gibi soyunma odama dalmasından bu yana neler geçti neler. 1986'da Güneş Topla Benim İçin albümünün Altın Plak töreni dolayısıyla ilk kez İstanbul'a gelişi, o günün akşamı Sarıyer'de Urcan lokantasında balık yer rakı içerken Türkiye Yunanistan Dostluk Derneği'ni kurmaya karar verişimiz, yüzlerce konser, Efes'te Hacidakis, Theodorakis ve otuz bin izleyiciyle yaşadığımız unutulmaz gece, yolculuklar, tatiller, hastalıklar...

Hepsi birer birer aklımdan geçiyor. Bunları Boğaziçi Üniversitesi'nin eski rektörü Kadri Özçaldıran'ın 2009 yılında onun için düzenlenen fahri doktora töreninde yaptığı konuşmada da söylediği gibi daha lise ve üniversite yıllarında ülkesini işgal eden İtalyanlarla, sonra Nazilerle, daha sonra İngilizlerle, İç Savaş'ta kendi kardeşleriyle, daha sonra 40'lı yaşlarında Albaylar Cuntası ile savaşan, daha sonra da dünyanın neresinde bir baskı, bir insan hakları ihlali olduğunu düşünürse tavır almaktan geri durmayan, kısacası, yaşam boyu, her çeşit baskıya ve savaşın kendisine karşı savaşan… Konserleriyle, demeçleriyle, duruşuyla milyonlarca insanın gözünde bir 'demokrasi ve özgürlük kahramanı'olan, II. Dünya Savaşı, Yunan İç Savaşı ve Albaylar Cuntası sırasında şarkıları direnişin marşları haline gelen... Sürgünden kurtulması için D. Şostakoviç, A. Miller, L. Bernstein gibi isimlerin uluslararası dayanışma komitesi kurduğu ulusunun düşman olarak algıladığını dost bilen, Türk-Yunan dostluğunun gelişmesi için 20 yıldır çaba gösteren...

Kısacası, insan ruhunun, acılardan, savaşlardan, sürgünlerden, aşktan ve ihanetten süzülmüş en has halini temsil eden, hayatta ve sanatta en büyük dostlarımdan birini Mikis Theodorakis'i kaybettim. Acısı çok derin."

Zülfü Livaneli, Mikis Theodorakis'i Evrensel'e anlattı: En büyük kültür miraslarından biriydi

MİKİS THEODORAKİS KİMDİR?

29 Temmuz 1925'te Yunanistan'ın Sakız Adası'nda, Giritli avukat bir baba ve İzmir Çeşmeli bir annenin oğlu olarak dünyaya gelen Yunanistanlı söz yazarı, besteci ve siyasetçi Mikis Theodorakis, ömrüne yüzlerce şarkı sığdırdı.

Lenin Barış Ödülü'nün sahibi Theodorakis'in Zorba (1964),  Z (1969) ve Serpico (1973) filmleri için bestelediği müzikler hafızalara kazındı. Yahudi Soykırımı'nı konu alan "Mauthausen Baladı" eseri büyük beğeni topladı.

Henüz 17 yaşındayken İtalya'nın Yunanistan'a savaş açmasıyla birlikte direniş hareketine katıldı. Esir düşüp serbest bırakıldı. Yunanistan'ın Naziler tarafından işgal edilmesiyle birlikte yeniden direnişçilerin saflarına katıldı. Tekrar esir düşen Theodorakis, yoğun işkencelere maruz kaldı ve ölüm cezasına çarptırıldı. Kurşuna dizildi ancak tesadüf eseri kurtuldu.

İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra başlayan Yunan iç savaşı boyunca (1946-1952 arası) yine birçok kez hapse girip çıktı ve bu dönemin sonunda ülkeden sürgün edildi.

Paris'e giden Theodorakis, burada burslu olarak müzik eğitimine devam etti.

1961 yılında Yunanistan'a döndü ve kurduğu Lambrakis Gençlik Örgütünün başkanlığına seçildi. Kısa bir süre sonra da Pire'den milletvekili seçilerek parlamentoya girdi.

1967 Albaylar darbesinin hemen ertesi günü Theodorakis'e yönelik ciddi bir baskı kampanyası başlatıldı. Albaylar Cuntası, 13 nolu ordu kararnamesiyle Mikis Theodorakis'in müziklerinin çalınmasını ve dinlenmesini yasakladı.

Yeraltına çekilen Theodorakis, Yurtsever Cephe'yi kurarak cunta rejimine karşı mücadelesini sürdürdü. Yakalandı, cezaevine konuldu, ardından Oropo toplama kampına götürüldü. Dünya çapında sürdürülen bir dayanışma kampanyası sayesinde cezası sürgüne çevrildi ve böylece 1970 yılında kamptan alınıp sürgüne gönderildi.

Sürgünde de Albaylar Cuntası'na karşı mücadele etti, dünya çapında çıktığı turnelerde bin kadar konser vererek ülkesindeki baskı rejimini teşhir etti. Albayların iktidardan düşmesinden sonra zafer kazanmış olarak yeniden Yunanistan'a döndü.

1974 yılında tekrar milletvekili seçilerek meclise girdi. Zülfü Livaneli ve diğer dostlarıyla birlikte 1986 yılında Türk-Yunan Dostluk Derneğini kurdu; aynı dönemde İstanbul'da verdiği konserler büyük ilgi topladı.

1981-1990 yılları arasında Yunanistan Komünist Partisinden (KKE) milletvekilliği yaptı.

1989'da merkez sağdaki Yeni Demokrasi Partisinin içinde bağımsız bir aday olarak bir süre çalıştı ve koalisyon kurulması için çaba harcadı.

1990'da yeniden parlamentoya seçildi, Constantine Mitsotakis yönetimindeki ülkede Hükümet Bakanı oldu. Bu süreçte uyuşturucu ile mücadele çalışmaları yürütürken kültür, eğitim ve Yunanistan-Türkiye arasındaki ilişkileri iyileştirmek için de çalıştı.

Yüzlerce şarkı yazdı, çok sayıda senfoni, bale, opera ve oratoryo besteledi. Birçok tragedya ve modern tiyatro oyununun yanı sıra 12 sinema filminin de müziğini yazdı.

Altmış yılı aşkın bir zaman dilimine yayılan çalışmalarından ötürü birçok ulusal ve uluslararası ödül aldı.

Yaşamının son yıllarında Filistin, Afganistan ve Irak'ta yaşanan trajediler karşısında dünyanın dikkatini çekebilmek için bildiriler yazmaya, kampanyalar yürütmeye devam etti.

"O Antonis" eserinin müziği, Türkiyeli müzikseverler tarafından Grup Yorum'un "Hoşçakalın Dostlarım" şarkısından da biliniyor. Theodorakis tarafından yazılıp bestelenen şarkı, Nazilere karşı mücadelede yaşamını yitiren bir gerillaya vedadır.

Türkçe'ye Nâzım'ın "Hoşçakalın Dostlar" şiirinden uyarlanan hali de Theodorakis'in vedası gibidir.

Hoşça kalın dostlarım benim, hoşça kalın!
Sizi canımda, canımın içinde
Kavgamı kafamda götürüyorum.
Hoşça kalın dostlarım benim
Hoşça kalın...

(KÜLTÜR SERVİSİ)