Dünyaca ünlü sanatçı Mikis Theodorakis kimdir? Hayatı boyunca neler yaptı? Hangi eserlere imza attı?
29 Temmuz 1925'te Yunanistan'ın Sakız Adası'nda, Giritli avukat bir baba ve İzmir Çeşmeli bir annenin oğlu olarak dünyaya gelen Yunanistanlı söz yazarı, besteci ve siyasetçi Mikis Theodorakis, ömrüne yüzlerce şarkı sığdırdı.
Lenin Barış Ödülü'nün sahibi Theodorakis, Zorba (1964), Z (1969) ve Serpico (1973) filmleri için bestelediği müzikler hafızalara kazındı. Yahudi Soykırımı'nı konu alan "Mauthausen Baladı" eseri büyük beğeni topladı.
Henüz 17 yaşındayken İtalya'nın Yunanistan'a savaş açmasıyla birlikte direniş hareketine katıldı. Esir düşüp serbest bırakıldı. Yunanistan'ın Naziler tarafından işgal edilmesiyle birlikte yeniden direnişçilerin saflarına katıldı. Tekrar esir düşen Theodorakis, yoğun işkencelere maruz kaldı ve ölüm cezasına çarptırıldı. Kurşuna dizildi ancak tesadüf eseri kurtuldu.
İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra başlayan Yunan iç savaşı boyunca (1946-1952 arası) yine birçok kez hapse girip çıktı ve bu dönemin sonunda ülkeden sürgün edildi.
1961 yılında Yunanistan'a döndü ve kurduğu Lambrakis Gençlik Örgütünün başkanlığına seçildi. Kısa bir süre sonra da Pire'den milletvekili seçilerek parlamentoya girdi.
DARBEYE KARŞI MÜCADELESİ
1967 Albaylar darbesinin hemen ertesi günü Theodorakis'e yönelik ciddi bir baskı kampanyası başlatıldı. Albaylar Cuntası, 13 nolu ordu kararnamesiyle Mikis Theodorakis'in müziklerinin çalınmasını ve dinlenmesini yasakladı.
Yeraltına çekilen Theodorakis, Yurtsever Cephe'yi kurarak cunta rejimine karşı mücadelesini sürdürdü. Yakalandı, cezaevine konuldu, ardından Oropo toplama kampına götürüldü. Dünya çapında sürdürülen bir dayanışma kampanyası sayesinde cezası sürgüne çevrildi ve böylece 1970 yılında kamptan alınıp sürgüne gönderildi.
Sürgünde de Albaylar Cuntası'na karşı mücadele etti, dünya çapında çıktığı turnelerde bin kadar konser vererek ülkesindeki baskı rejimini teşhir etti. Albayların iktidardan düşmesinden sonra zafer kazanmış olarak yeniden Yunanistan'a döndü.
1974 yılında tekrar milletvekili seçilerek meclise girdi. Zülfü Livaneli ve diğer dostlarıyla birlikte 1986 yılında Türk-Yunan Dostluk Derneğini kurdu; aynı dönemde İstanbul'da verdiği konserler büyük ilgi topladı.
1989'da merkez sağdaki Yeni Demokrasi Partisinin içinde bağımsız bir aday olarak bir süre çalıştı ve koalisyon kurulması için çaba harcadı.
1990'da yeniden parlamentoya seçildi, Constantine Mitsotakis yönetimindeki ülkede Hükümet Bakanı oldu. Bu süreçte uyuşturucu ile mücadele çalışmaları yürütürken kültür, eğitim ve Yunanistan-Türkiye arasındaki ilişkileri iyileştirmek için de çalıştı.
Yüzlerce şarkı yazdı, çok sayıda senfoni, bale, opera ve oratoryo besteledi. Birçok tragedya ve modern tiyatro oyununun yanı sıra 12 sinema filminin de müziğini yazdı.
Yaşamının son yıllarında Filistin, Afganistan ve Irak'ta yaşanan trajediler karşısında dünyanın dikkatini çekebilmek için bildiriler yazmaya, kampanyalar yürütmeye devam etti.
STALİN'İ HEDEF ALANLARA TEPKİSİ: ONLARIN SEVGİLİ FÜHRERLERİNİ ALT ETTİ
Yunanistan basınında Stalin'i hedefe koyarak yapılan anitikomünizm propagandasına "Eğer Kızılordu ve Stalin olmasaydı bütün Yunanistan Hitler’in imha kamplarıyla dolacaktı" diyerek tepki göstermişti. Theodorakis, Avrupa’da ve ırkçı ülkelerde neden antikomünizm ve Stalin düşmanlığı yapıldığını çok iyi bildiğini ifade ederek, "Çünkü onlar, çok sevgili Führerleri Adolf Hitler’i yenilgiye uğrattı" demişti.
FAŞİZME KARŞI MÜCADELE EDEN BİR GERİLLAYA VEDA
Theodorakis tarafından yazılıp bestelenen "O Antonis" şarkısı, Nazilere karşı mücadelede yaşamını yitiren bir gerillaya vedadır.
Eserin müziği, Grup Yorum'un "Hoşçakalın Dostlarım" şarkısından da biliniyor. Türkçe'ye Nâzım'ın "Hoşçakalın Dostlar" şiirinden uyarlanan hali de Theodorakis'in vedası gibidir.
Özellikle Zorba, Z ve Serpico filmleri için bestelediği müzikleriyle hafızalara kazınan sanatçı, sadece Yunanistan için değil, dünya müziği için de önemli bir isimdi.
Sağlık sorunları nedeniyle son yıllarda defalarca hastaneye kaldırılan ve 2019 yılında kalp pili için ameliyat geçiren usta besteci Theodorakis, 2 Eylül 2021'de 96 yaşında yaşamını yitirdi.
