Adana’nın sinema tarihine yolculuk

Volkan PEKAL
Adana

Uluslararası Altın Koza Film Festivali kapsamında gerçekleştirilen “Adana Sinema Turu”, festivalin Adana’nın sinema hafızasını tazeleyen etkinlikler arasında yer aldı. Sinemanın emekçi halk için tek eğlence olduğu 1960-80 yılları arasında her gün yüzün üzerinde gösterim yapılan ve sinemanın ‘80’lerde yaşadığı krizle birlikte kapanan ve zamanla yıkılan sinema mekanlarının izini süren çalışmaları ile bilinen Çukurova Üniversitesi İletişim Fakültesi - Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü Öğretim Üyeleri Doçent Dr. İlke Şanlıer Yüksel ve Doçent Dr. Aydın Çam’ın sunumuyla Yılmaz Güney’in Umut filminden hareket ederek gün boyu Adana sinema tarihinden kalanlara tanıklık ettik.

SABRİ ŞENEVİ SİNEMA EVİ SİZİ ESKİLERE GÖTÜRÜYOR

Çocukluğundan günümüze taşıdığı sinema tutkusunu özel müze ve açık hava sineması olarak düzenlediği Sinema Evi’nde yaşatan Sabri Şenevi’nin mekanı tur için toplanma yerimiz oldu. Duvarlar yıllarca özenle korunmuş orijinal film afişleri, sinemalarda film makinistliği yaptığı yıllardan kalma 35 mm’lik film makinesi de dahil, köylerde film gösterimi için kullanılan 16 milimetrelik ve evlerde kullanılan 8 milimetrelik film makineleri ve plakta çalan nostaljik şarkılar içeri adım atar atmaz sizi zamanda bir yolculuğa çıkarıyor. Kendilerine “Huysuz ihtiyarlar çetesi” dedikleri sinema tutkunlarını kaybetmemiş eski sinema emekçileri ve sinema meraklılarının eksik olmadığı mekanda eskiye dair sohbetler de bu duyguyu güçlendiriyor.

BİR ZAMANLAR ADIM BAŞI SİNEMA

Tur Sinema Evi’nden Saydam Caddesi’ne doğru ilerliyor. Adana’da 1960-80 yılları arasında her gün yüzün üzerinde gösterim yapılırmış. Çay Bahçesi, Dondurmacı, Bar, pavyon gibi mekanların yanı sıra emekçi halkın eğlencesi sinema salonları. Sabri ağabey sadece Saydam caddesinde olanları gösteriyor. Çelik, Atlas, Ünal, sinemaları. Yerlerinde yeller esiyor. Bir tanesi bile kent hafızası diye saklanmamış.

Sonraki durağımız yazlık sinema kalıntısı görebileceğimiz İstiklal. Eski İstasyon civarında İstanbul, Işık, Teras ve Zafer sinemalarının kalıntılarını görebiliyoruz. Üzeri artık bir bina ile kapatılmış olan sinemanın perdesinin, (Yazlık sinemalarda perde beyaza boyanmış betondan ibaret) bir kısmı görülebiliyor. Girişi ayakta duran Teras Sineması fotoğraflanabilen en eski sinema. Fotoğraf Fransız işgali sırasında 1920’lerin başında Kyrkias Papadopoulos tarafından çekiliyor.  Işık sineması, bugüne kazandırılabilecek yazlık sinemalar arasında. Amfi tiyatro şeklinde inşa edilen koltuklar doldurulmuş. Ortada otopark olarak kullanılan boş bir alan, karşıda dev perde ve makine dairesi sağlam şekilde duruyor.

MURTAZA’NIN, CEMİLE’NİN MEKANI MİLLİ MENSUCAT

Birkaç saatlik yürüyüşün ardından yine İstiklal’de bulunan Zafer Sinemasında mola veriyoruz. Zafer Sinemasının da sadece makine dairesi sağlam. O bölümde bulunan kıraathanede gazozlarımızı içtikten sonra günün son noktası olan asırlık fabrika Milli Mensucat Fabrikasına ulaşıyoruz. Bugün bir tarafı Adana Arkeoloji Müzesi olarak kullanılan fabrika bir zamanlar Orhan Kemal’in de çalıştığı ve “Murtaza”, “Cemile” gibi romanları ile sinema filmlerinin de mekanı olarak Adana’da sinema ve edebiyatta önemli bir yere sahip. Tur Yılmaz Güney’in anıldığı Umut filmi gösterimi ile son buldu. Gösterim Umut filminin açılış sahnesinin de yer aldığı etkinlikte çok sayıda vatandaş açık havada Umut filmini izledi.