Dünya Mezotelyoma Farkındalık Günü: Asbestin yok ettiği hayatlar…

Ramis SAĞLAM

Bugün Dünya Mezotelyoma Farkındalık Günü… Mezotelyoma Asbest Farkındalık Merkezine (MAA) göre, her yıl yaklaşık 3 bin kişiye mezotelyoma teşhisi konuyor. Dünyada her 1 milyon kişide 1-2 iken ülkemizde yılda 500 kişiye yeni tanı konurken, şu anda bilinen bir tedavisi de bulunmuyor.

Akciğer Zarı Kanseri (Mezotelyoma) lifli bir yapıya sahip olan asbest mineralinin solunması sonrasında, bu mineralin akciğer zarına yapışmasına ve bu da akciğer zarı kanserine (mezotelyoma) neden oluyor.

Türkiye’de mezotelyoma hastalığına yakalananların hikayeleri birbirine çok benziyor. Mezotelyoma asbeste maruz kalanlarda uzun yıllar sonra çıkabiliyor. Anadolu’da, ak toprak, çorak toprak, gök toprak, çelpek, höllük veya ceren toprağının asbestozis, asbestos solunmasına maruz kalınmasıyla ortaya çıkıyor. Mezotelyoma genellikle göğüs boşluğuna su birikmesi ile bulgu veren bir hastalık olup en sık rastlanan yakınmalar, ağrı ve ilerleyici nefes darlığıdır. Bunun yanı sıra hastalarda öksürük, ağızdan kan gelmesi, kilo kaybı, iştahsızlık, yorgunluk, halsizlik gibi bulgular da görülür.

2012 YILINDA BABAMA MEZOTELYOMA TEŞHİSİ KONULDU

Mezotelyoma’ya yakalanan Kırşehir Külhüyük köyünde dünyaya gelen İzzet Yavuz’un hikayesini oğlu Yusuf Yavuz anlatıyor. Baba Yavuz, 20’li yaşlarda Ankara’ya göç etmiş. Yavuz, göç etmesine rağmen köyünü düzenli olarak ziyaret etmeye devam etmiş. Birçok köy evinde olduğu gibi Külhüyük köyünde’de 10 yıl öncesine kadar evler kerpiçten: “Köydeki kerpiç evlerin sıvası ak toprak ve kireçten yapılıyordu. 2012 yılında bir komşumuz check-up için kapımızı çaldı. Babamın mezotelyoma teşhisi de o zaman konuldu.”

İzzet Yavuz’a özel bir hastanede karın içi hipec yapılır. Ameliyata girmeden önce 108 kilo olan İzzet Yavuz, kalın bağırsağından bir kısım, apandisten sıvı alındıktan sonra 85 kiloya düşer. Yavuz Ailesi, kemoterapi, rutin kontroller derken,  mezotelyoma hastalığını yendik diye düşünürlerken, 2016 yılında hastalık tekrar nüks eder. Karın içi hipec yapılır, safra kesesi ve dalağı da alınır. Hastalık hızla ilerlemektedir. 2016 yılında akciğerinde pnömotoraks yani hem sıvı hem de sönmesi olur. Yusuf Yavuz, o günleri tabii ki kolay anlatamıyor. Akciğere tüp atıldı, sıvı alındı ve sönme giderildi derken adeta o günleri yaşıyor. Bu sefer hastalığın aslında tutulumun ilk başlangıcın akciğer olduğunu öğrenirler.

Onkoloji doktoru “Hiçbir şey yapamayız. Akıllı ilaçlar ve kemoterapi ile devam edeceğiz” der. Kemoterapiler, kürler ve akıllı haplarla tedavi devam eder. İzzet Yavuz, 2018 yılında kalp krizi geçirip 30 dakika eks olur. Yavuz, hastaneden çıktığında artık 72 kilodur. Süreç artık daha da hızlanmıştır. Uzun sürecin sonunda doktorlar devletin karşılamadığı ilaçları yazmaya başlar. Yavuz, mezotelyoma ile 2012 yılında 108 kilo başladığı savaşı 1 Eylül 2021’de sona erdiğinde 38 kilodur.

"ÖNLEM ALINMADAN YAPILAN YIKIMLARDA ASBEST SOLUYORUZ"

Bir başka hasta mezotelyoma hastası Erol Yıldız’ın hikayesi yine “ak toprak” ile başlar. Erol Yıldız, Malatya Hasançelebi’de dünyaya gelir. Yıldız da aynı İrfan Yavuz gibi “ak toprak”a çocuk yaşlarında maruz kalır. Erol Yıldız’ın hikayesini kızı Çiğdem Yıldız aktardı.

Asbest Mağdurları Grubu kurucusu olan Çiğdem Yıldız, babasının çocuklukta soluduğu ak toprağın “asbest” içermesi nedeniyle mezotelyoma hastalığına yakalandığını söyledi. Erol Yıldız’ın hastalık süreci 2014 yılında başlayıp, 19 ay sonra 2019 yılında 67 yaşında sona eriyor. Yıldız, “Babamın soluduğu asbest yıllar sonra akciğer zarı kanserine yani mezotelyoma olmasına neden oldu” diyor.

Babasının hastalık sürecinin çok sıkıntılı geçtiğini söyleyen Yıldız, babasını kaybettikten sonra bu hastalığı ve nedenlerini duyurmak için çaba içine girmeye karar verir. Sosyal medyada mücadele başlatır. Kendi gibi hasta yakınlarıyla birlikte buluşmaya, hastalığı tanıtmaya başlar ve  Asbest Mağdurları Grubunu kurar. Yıldız, “Babamın çaresizliği karşısında çok çaresiz kaldım. Bizim gibi bu hastalığı yaşayan insanlara ulaşmak dertleşmek istedim. Dün köy evlerinin duvarlarındaki asbestos, bugün kentsel dönüşüm nedeniyle yıkılan evlerin hafriyatlarında karşımıza çıkıyor. Önlem alınmadan yapılan yıkımlarda biz de bu asbesti soluyoruz” dedi.

HANGİ MESLEKLERDE GÖRÜLÜR?

• Asbest ve asbestli toprak çıkarılması, kullanılması, elyaflı materyalin hazırlanması (levhalaştırma, eğirme, örme vb.),
• Asbest artıklarının işlenmesi,
• Asbestli doku, karton ve kağıtların yapımı,
• Asbestli çimento (eternit) ve elyaflı çimento ürünlerinin yapımı ve bunlarla çalışma (kesme, delme, frezeleme, perdahlama),
• Isı ve ses izolasyon işleri,
• Yapılarda asbestli maddelerle yapım ve yıkma çalışmaları,
• Fren balatası yapımı,
• Borulara asbestli koruyucu materyalin veya ateşe dayanıklı boyaların püskürtülmesi,
• Talk yerine özellikle lastik sanayinde öğütülmüş asbest tozu kullanılması (bazı talk çeşitlerinde de asbest vardır)

Bakanlıklar katil toz asbestle mücadelede sorumluluktan kaçıyor

Sen misin asbestin temizlenmesini isteyen!

Asbestli su borusu sökümleri ölüm saçıyor