Almanya seçimleri: Koalisyon seçenekleri tartışılıyor

Yücel ÖZDEMİR
Köln

Almanya’da 60,4 milyon seçmenin çağrılı olduğu genel seçimlerde kesin olmayan sonuçlara göre Sosyal Demokrat Parti (SPD) az farkla da olsa birinci parti oldu. Aynı gün Berlin ve Mecklenburg-Vorpommern eyaletlerinde yapılan parlamento seçimlerini kazanan parti de yine SPD oldu.

SPD OYLARINI YÜZDE 5,2 ARTIRDI

2005’teki erken genel seçimlerinden bu yana sürekli oy kaybına uğrayan SPD, uzun bir aradan sonra federal çapta yaklaşık yüzde 26 oyla birinci parti oldu. Yüksek Seçim Kurulu’nun pazartesi günü açıkladığı geçici sonuçlara göre, SPD oylarını dört yıl öncesine göre yüzde 5,2 artırarak yüzde 25,7’ya çıkardı. Buna karşın Hristiyan Demokrat Birlik (CDU/CSU) partileri 2017 genel seçimlerine göre yaklaşık olarak yüzde 8,9 oy kaybıyla ancak yüzde 24,1 oy alabildi.

2013’ten bu yana koalisyon ortaklığı yapan CDU/CSU ile SPD’nin oyları ve milletvekili dağılımı yeniden bir ortaklık için yetiyor. Bu sonuçlara göre SPD 206, CDU/CSU 196 milletvekili kazandı.

EN FAZLA YEŞİLLER KAZANDI

Almanya’da seçimlerin asıl kazananı ise Yeşiller Partisi oldu. Son seçimlerde yüzde 8,9 oranında oy alan Yeşiller, kesin olmayan sonuçlara göre bu seçimlerde yüzde 14,8 oy alıyor. Yeşiller, parlamentoda 118 milletvekili kazandı. Oylarını yaklaşık yüzde 5,8 artıran Yeşiller’in özellikle gençlerden fazla oy aldığı ifade ediliyor. Yeşiller ilk anketlerde birinci parti görünüyordu ancak son haftalarda durum değişmiş ve SPD anketlerde birinci parti olarak görülmeye başlanmıştı.

SOL PARTİ’DE KRİTİK DÜŞÜŞ

CDU/CSU’dan sonra seçimlerin ikinci büyük kaybedeni ise Sol Parti (Dile Linke) oldu. 2017’deki seçimlerde yüzde 9,2 oy alan Sol Parti, kesin olmayan resmi sonuçlara göre bu kez yüzde 4,9 oy alabildi. Böylece yüzde 4,3’lük oy kaybına uğradı. Yüzde 5 barajın altında kalan Sol Parti, 5 doğrudan millet vekili kazandığı için meclise 39 milletvekili gönderdi.

Seçim kampanyasını SPD ve Yeşiller ile koalisyon ortaklığı ile geçiren Sol Parti’nin yüzde 4,3 oy kaybetmesi “sol koalisyon” olasılığını ortadan kaldırdı. Seçim sonrasında yapılan analizlerde Sol Parti’nin en fazla SPD ve Yeşiller’e oy kaptırdığı görüldü.

Kesin olmayan sonuçlara göre Hür Demokrat Parti (FDP) yüzde 11,5 oyla 92 milletvekili, aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi ise yüzde 10,3 oyla 83 milletvekili kazandı. AfD son seçimlerde yüzde 12,6 oy almıştı.

NASIL BİR KOALİSYON KURULACAK?

Seçim Dairesi tarafından yayımlanan geçici sonuçlara göre yeni parlamento 735 milletvekilinden oluşacak. Bu durumda salt çoğunluk olan 368 için SPD ve CDU/CSU’nun sandalye sayısı yetiyor. Ancak, seçim sonrasında asıl soru üç partili bir koalisyonun kurulup kurulmayacağı.

İlk alternatif olarak SPD’nin liderliğinde Yeşiller ve FDP’nin katılımıyla bir “Ampul Koalisyonu”nun kurulması geliyor. Daha önce birbiriyle ortaklığa yanaşmayan Yeşiller ve FDP, ilk akşamdan itibaren ortaklığa açık olduklarını ifade ettiler. SPD’nin başbakan adayı Olaf Scholz da bu iki partinin katılımıyla bir hükümet kurmak istediğini ifade etti.

Bu seçeneğin ve SPD ile CDU/CSU arasında büyük koalisyonun gerçekleşmemesi durumunda ise, seçimlerden ikinci çıkan CDU/CSU başbakan adayı Armin Laschet liderliğinde, Yeşiller ve FDP’in katılımıyla bir “Jamaika” koalisyonun kurulması söz konusu. Ancak bu ortaklığa pek ihtimal verilmiyor. Almanya’da bugüne kadar hükümetler, geleneksel olarak hep seçimlerden birinci çıkan parti tarafından kuruldu.

LİDERLER NE DEDİ?

SPD’nin başbakan adayı Olaf Scholz yoğun alkışlar arasında kameralarını karşısında çıkarak, “Bu akşam SPD için büyük bir başarıdır” dedi. SPD’nin gecenin sonunda birinci çıkacağından emin olduğunu söyleyen Scholz, halkın hükümeti kurma görevini kendisine verdiğini söyledi.

Seçim akşamı ilk olarak kameraların karşısında geçen CDU/CSU Başbakan Adayı Armin Laschet, seçim sonuçlarının kendileri için ağır bir kayıp olduğunu belirterek, buna rağmen hükümette kalmak istediklerini söyledi. Laschet, FDP ve Yeşiller ile bir hükümet kurmak istediklerinin mesajını da verdi.

CDU Genel Sekreteri Paul Ziemiak, FDP ve Yeşiller “Jamaika koalisyonu” kurmak için görüşmeler yapmak istediklerini ifade etti. Yeşiller Eş Başkanı Robert Habeck sadece SPD ile değil CDU ile de koalisyon kurabileceklerini ifade etti.

Yeşiller’in Başbakan Adayı Annelene Baerbock ise yaptığı konuşmada, “Seçim sonuçları ülkede bir iklim hükümetinin kurulmasını açık olarak göstermiştir” dedi. Baerbock, hükümette sorumluluk üstlenmeye hazır olduklarını da ifade etti.

SEÇİM SONUÇLARI NE ANLAMA GELİYOR?

Kesin olmayan sonuçlarda, SPD’nin yaklaşık yüzde 25,7 ile, az bir farkla da olsa seçimleri kazanacağı bekleniyordu. Ancak en yakın rakibi CDU/CSU ile aradaki fark yüzde 1-1,5 civarında. Anketler farkın daha fazla olacağını gösteriyordu. Bu nedenle CDU/CSU tahmin edilenin üzerinde oy aldı. Toplam açısından bakıldığında seçimler Almanya’nın iki büyük partisinde erimenin devam ettiğini gösteriyor. Dört yıl önceki seçimlerde iki partinin toplam oyu yüzde 53,4 iken, bu seçimlerde yüzde 50’nin altında düştü. 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana iki partinin toplam oyu ilk kez bu denli düşmüş oldu.

İki büyük burjuva partisinde çözülme ve oy kaybı aynı zamanda topluda bir değişim isteğini de yansıtıyor. Çevre ve iklim konularını öne çıkaran Yeşiller, tarihinin en büyük başarısını elde etti. Bunda çevre hareketinin payı oldukça fazla. Seçimlere iki gün kala yapılan iklim eylemlerine Almanya genelinde 620 bin kişi katılmıştı. Yeşiller’in bu dönem hükümet ortağı olmaması durumunda bir sonraki seçimlerde birinci olma olasılığı yüksek görünüyor.

SOL PARTİ NEDEN KAYBETTİ?

Seçimlerin bir diğer dikkat çekici sonucu ise Sol Parti’nin almış olduğu oy. Anketlerde yüzde 6-7 oy alacağı tahmin edilen Sol Parti, beklenenin altında ve yüzde 4,9 oy altı aldı. Böylece yüzde 5 barajının altında kalan Sol Parti, Berlin ve Leipzig’de kazandığı 3 doğrudan milletvekili sayesinde, meclise 39 milletvekili gönderdi. Seçilen milletvekilleri arasında Sevim Dağdelen de bulunuyor.

Sol Parti, 2017’deki seçimlerde 5 bölgede doğrudan milletvekili kazanmıştı. Seçim Yasası’nda göre en az üç doğrudan milletvekili çıkaran partiler barajdan muaf tutuluyor. Parti güçlü olduğu Doğru Almanya’daki eyaletlerde birinciliği çoğunlukla ırkçı AfD’ye kaptırdı.

Seçim kampanyası sırasında sık sık SPD ve Yeşiller ile birlikte bir “sol koalisyon” kurmak istediğini ilan eden ve bunun için de 100 günlük acil bir program açıklayan Sol Parti, muhalefet yapma yerine daha çok SPD ve Yeşiller ile uzlaşabileceğinin mesajını verdi. NATO başta olmak üzere dış politikanın birçok konusunda programından geri adım arma mesajı verdi. Sosyal konularda ise SPD’nin söylediklerini tekrarlamakla yetindi, daha ileriden talepler ise öne sürmedi. Bu durumda daha önce Sol Parti’ye oy verenlerin bir kısımı SPD’ye oy vermeyi tercih etti. Çevre konularında ise farkını ortaya koyamadığı için Yeşiller’e oy kaptırdı. Seçim sonrasında yapılan analizlerde Sol Parti SPD’ye 600 bin, Yeşiller’e 440 bin oy kaptırdı. 370 bin seçmeni ise sandık başına gitmedi.

Seçim sonuçlarıyla birlikte Sol Parti içinde bir tartışmanın başlaması bekleniyor. Ciddi bir muhalefet yerine hükümet ortaklığına odaklanmış bir partinin güç kazanmasının mümkün olmadığını seçim sonuçları gösterdi.

19 TÜRKİYE KÖKENLİ MİLLETVEKİLİ

Kesin olmayan sonuçlara göre 735 sandalyeli yeni parlamentoda 19 Türkiye kökenli milletvekili yer alacak. Buna göre SPD’den Cansel Kızıltepe, Hakan Demir, Aydan Özoğuz, Metin Hakverdi, Macit Karaahmetoğlu, Derya Türk-Nachbaur, Mehmet Ali Takış, Gülistan Yüksel, Nezahat Baradari, Mahmut Özdemir seçildi. CDU’den sadece Serap Güler seçilebildi.

Yeşiller Partisi’nden ise Ekin Deligöz, Canan Bayram, Cem Özdemir, Melis Sekmen ve Filiz Polat seçildi. Sol Parti’den ise Sevim Dağdelen, Ateş Gürpınar ve Gökay Akbulut yeni parlamentoda yer alacak.

Almanya’da genel seçimlere 5 gün kaldı: Çok partili hükümet ihtimali yüksek

Almanya'da seçimlerin galibi, yüzde 25,7'lik oy ile Sosyal Demokratlar