Yunanistan’da muzaffer bir işçi mücadelesi*

Yunanistan’da geçtiğimiz günlerde büyük bir grev gerçekleşti. Yunanistan’ın en büyük sipariş ve yemek dağıtım platformu olan efood şirketinde çalışan kuryeler, işverenlerinin onları işçilerden serbest (freelance) çalışanlara veya şirketin resmi söylemine göre “ortaklara” dönüştürme planını bir hafta içinde bozdu.

Tabii ki iş sözleşmelerinde böyle bir değişiklik, yemek teslimatçılarının bir dizi çalışma haklarından (ücretli sigorta, ödenek vb.) mahrum kalması anlamına gelecekti. Burada belirtmek gerekir ki efood krizde olan ve maliyetlerini düşürmeye çalışan bir şirket değil; pandemi döneminde kârları hızla artan ve işini büyüterek pazardan büyük pay alan bir şirkettir.

Efood, başlangıçta ortak mağazalarının satışlarından yüzde kesintisi yapan, yalnızca çevrimiçi yemek siparişi alan bir platform sunuyordu. Ancak daha sonra kendi teslimat personeli olmayan veya olsa da onun yerine efood filosu ile çalışmayı tercih eden işletmelere de hizmet sunacak şekilde kendi teslimat filosunu yarattı.

SMS İLE YENİ STATÜ DAYATMASI

Eylül ayı ortalarında firma, oldukça agresif bir hamleyle, binlerce kurye-çalışanına SMS göndererek statülerini değiştirmelerini ve freelance rejime geçmelerini istedi, aksi takdirde sözleşmeleri yenilenmeyecekti.

Bu kışkırtıcı hamle efood’a karşı bir öfke patlaması yarattı. Bu patlama, ilk olarak sosyal medyada #cancel_efood (efood’u iptal et) etikeinin Twitter ve diğer sosyal paylaşım platformlarında baskın hale gelmesi ve ardından şirketin Google’ın uygulama platformundaki notunun düşürülmesiyle ifade edildi.

Efood'un notu 24 saat içinde 5 üzerinden 4,7'den 1'e düştü. Binlerce kullanıcı/müşteri uygulamayı kaldırdı ve mümkün olan her yerde şirketi ağır şekilde eleştiren kızgın yorumlar bıraktı. Efood çalışanları ile dayanışma dalgası o kadar hızlı yükseldi ki, şirket, çalışanlarına gönderilen ilk SMS’in içeriğinden dolayı özür dileyen bir basın açıklaması yayımlayarak yanıt vermek zorunda kaldı ve serbest çalışmaya geçiş önerisini devam ederken, şirketin hiçbir çalışanını bunu yapmaya zorlamayacağı ileri sürüldü.

SENDİKALARIN KATILIMI BELİRLEYİCİ OLDU

Ancak durulmak yerine tepkiler yoğunlaştı. Bu noktada sendikaların katılımı belirleyici rol oynadı. İki sendika; Bisikletli Çalışanlar Derneği (ΣΒΕΟΔ/SVEOD) ve Gıda-Turizm Sendikası hem şirketin gerçek amaçlarını ve yöntemlerini ortaya çıkararak hem de efood çalışanlarını eyleme -önce iş bırakmaya sonra 24 saatlik grev ve motorlu konvoya- çağırarak kamuoyundaki tartışmalara müdahale etti. Sonuç etkileyiciydi.

Atina’da büyük bir motorlu konvoy ve Selanik, Patras, Heraklion ve Hanya’da daha küçük ama önemli eylemler gerçekleşti. Dahası, konvoylar, efood çalışanlarının ve diğer şirketlerden teslimatçıların ve dayanışma için gelen diğer işçilerin büyük bir katılımıyla hayata geçti. Eylem dinamikti ve önemli bir halk desteği gördü. Karantina dönemlerinde kuryelerin sosyal katkısını takdir eden birçok kişi ve onların yaşadıklarında gelecekteki olası çalışma koşullarını gören diğerleri, mücadelelerine destek verdi.

Efood işçilerinin mücadelesini örgütleyen ve destekleyen iki sendika, “Biz işçiyiz, ortak değiliz” sloganıyla, kuryelerin yaptığı için ağır ve sağlıksız iş kabul edilerek buna göre uygulanan özel rejime dahil edilmesi gibi bir dizi diğer talebin yanı sıra “freelance/serbest” çalıştırmanın iptal edilmesini talep ettiler.

Tüm bunların sonucunda, grevden bir gece önce şirket, hatasını kabul ettiğini, eleştirileri kabul ettiğini ve böylece binlerce iş sözleşmesini kısa süreliden süresize çevirdiğini açıkladı. Bu, efood için “Serbest Çalışma” deneyinin sonuydu. Şirketin açıklamasına rağmen grev protestosu büyük bir başarıyla ve şenlikli bir havada gerçekleşti. Toplumun güçlü dayanışmasıyla bir işçi mücadelesinin önemli bir zafer kazandığı artık bir gerçekti.

EMEKÇİLERE UMUT, HÜKÜMETE DARBE

Efood çalışanlarının zaferi, özellikle “esnek” çalışma koşulları kapsamına girenler olmak üzere Yunanistan’daki diğer tüm çalışanlara umut verdi ve dahası hükümete bir darbe oldu. Şirketin istihdam statüsünü değiştirme niyeti, bu tür istihdam koşullarının yaygınlığını daha da kolaylaştıran Yunan hükümetinin yakın tarihli bir yasasına dayanıyordu.

Efood vakası, işverenlerin vahşi ruh hallerini ortaya çıkardı ve bu sektördeki şirketlerin kendileri için yaratmaya çalıştıkları imajı yok etti. Üstelik bu kavga, İngiltere’deki ilgili “Deliveroo” şirketinin çalışanlarınınki gibi Avrupa ülkelerindeki bir dizi emek mücadelesinin “Yunan bölümü”ydü.

Tabanda çalışmak ve Avrupa Birliği ile kapitalist hükümetler tarafından teşvik edilen yeni çalışma modelleriyle yüzleşmek, yalnızca belirli bir sektörün çalışanlarını değil, aynı zamanda çok çeşitli destekçileri de bir araya getirebilir. Sosyal hoşnutsuzluğun ifadesini bulması ile sonuçlanabilir.

Sonuç olarak, işverenlere ve burjuva devletinin stratejik tercihlerine karşı “patronlar kârlarını kaybetmeli ki biz yaşayalım” benzeri sloganlar altında verilen mücadele, hayata ve çalışmaya dair daha geniş tartışmalara yol açabilir. Böylece, toplumun örgütlenmesi için modern bir sosyalist model meselesi gündeme gelir.

* Komünist Kurtuluş İçin Yeni Sol Akım’ın (NAR), Prin gazetesi internet sitesinde yayımlanan açıklaması.

Çeviri: Evrensel Dış Haberler Servisi