Van'da hal esnafı ekonomik krizle boğuşuyor
Van Toptan Sebze ve Meyve Hal Kompleksi esnafı, son yılların en kötü zamanlarını geçiriyor.
Van Toptan Sebze ve Meyve Hal Kompleksi | Fotoğraf: MA
Sebze ve meyve fiyatlarındaki artış hal esnafını da vurdu. Krizle boğuşan Van Sebze Hali esnafından Emre Yermen “Fakirin ekmeği kuru soğan ve patatesti, artık onu da alamıyorlar” dedi.
Meyve ve sebze fiyatları son 6 yılın en yüksek seviyesinde seyrediyor. Enflasyon verilerine göre, önceki yılın aynı döneminde sebzenin fiyatı yüzde 66, meyvelerin fiyatı ise yüzde 61 arttı. Artışla birlikte meyve-sebze satışı da azaldı. Van Toptan Sebze ve Meyve Hal Kompleksi esnafı, son yılların en kötü zamanlarını geçiriyor. Tarladan gelen ürüne, vergi, nakliyat ve diğer giderlerin eklenmesiyle fiyatların arttığını kaydeden esnaf, sermaye değil, borç biriktirdiklerini söyledi.
BORÇ BATAĞI
Babasıyla birlikte halde esnaflık yapan Ozan Abi, “Son günlerde hale Van’da yetişen domates, salatalık, armut, elma gibi ürünler geliyor. Artan maliyetlerden dolayı ürünlere sürekli zam geliyor. Her şey dolar kuru üzerinden hesaplandığı için kur ne kadar yükselirse fiyatlar da yükseliyor. Zaten bu durumda kimsenin elinde bir sermaye kalmadı. İnsanlarda para olmadığı için 10 bin dönüm yerine 5 bin dönüm arazi ekiyor. Tabii tüm bu sıkıntılar bize yansıyor ve fiyat pahalı olunca biz de satış yapamıyoruz. Herkesin bir bütçesi var ve o bütçeye göre hareket ediyor. Önceki yıllarda insanların sebze-meyveye ayırdığı bütçe bugünden çok daha fazlaydı. İnsanlar bugün yediğini yarın yiyemeyecek duruma geldi. Ekonomik kriz çok ağır bir etki bıraktı. Birkaç yıl önce bir tır sebze meyveyi 50 bin TL’ye alırken bugün 200 bin TL’ye alamıyorsunuz. Şu an borç içerisindeyiz. Hal esnafı artık işyerini çeviremiyor” dedi.
100 TONDAN 6 TONA DÜŞTÜ
35 yıldır esnaflık yapan Mehmet Resul Kıvanç da, satışların artık neredeyse sıfıra indiğini söyleyerek, şu an insanların tezgahlarını kapatma durumuna geldiğini belirtti. Artık geçinemediklerini anlatan Kıvanç, “Şu an 3 yıldır artık esnaf cebinden harcıyor. Daha önceleri haftada 100 ton üzüm satıyordum şu an haftada 5 ya da 6 ton ancak satıyorum. İnsanlar asgari ücretle çalışıyor. Asgari ücret bulamazsa aylık 1000 TL’ye bile çalışıyor. Bu ücreti kiraya mı, faturalara mı verecek yoksa çocuğuna mı bakacak? Elektrik ve doğal gaz fiyatları da almış başını gidiyor” diye konuştu.
"HORTUM BİTERSE SORUN BİTER"
Sebze-meyve fiyat artışlarının girdi maliyetlerinden kaynaklandığını ifade eden Kıvanç, “Mazotun fiyatı her geçen gün artıyor, yine nakliye artıyor. Bunlar artınca da fiyatlar yükseliyor. Bir ürünü dışarıdan aldığımızda buraya getirene kadar kilo başına en az 50 kuruş giderimiz oluyor. Biz de 10 kuruş kârımızı koyarak satıyoruz. Ülkede hortumlama bitirse bu sorunlar da çözülür” diye belirtti.
"KAZANAMIYORUZ"
Üretimde kullanılan gübre ve ilaç gibi maliyetlerin dolarla hesaplandığına dikkati çeken esnaf Emre Yermen ise şunları söyledi:
“Bundan kaynaklı kazanç çok düşük. Tarladan alınan ürünün sepetlenmesi, poşeti, lastiği, kağıdı, işçisi, yükleme indirmesi, hale girişi yani tarladan alınan bir ürünün her aşaması paradır. Tarladan ürünleri bedava alsak yine kilo başı bir lira masraf veririz. Kazanç durumumuz artık bitti. Daha önceki yıllarda 100 dönüm tarla eken şu an 50 dönüm ya ekiyor ya da ekmiyor. Fakirin ekmeği kuru soğan ve patatesti ama artık onu da alamıyorlar. Beş kilo turşu yapmaya kalksan sebzeye 24 TL para ödemek zorunda kalıyorsun. Artık kimse geçimini yapamıyor.” (Van/MA)
