Van Gogh’un izini sürenler

Yolculuk sırasında ressamın çizdiği tarlalarda, köprülerde ve bahçelerde yapılan çekimler ressamın keşifler yaptığı coğrafyayı daha yakından tanımamıza yardımcı oluyor.

130 yıl önce yaşamış bir ressamın çilelerine, acılarına ortak oluyoruz çoğu zaman. Çağında sanatı anlaşılamayan; yoksulların, ırgatların resmini yaparak sınıfsal bir tutum sergileyen ressamın portresini çiziyor birazda. Yaşadığı çağda kimsenin ilgisini çekmeyen, sıkıntılar içinde eserlerini üreten Van Gogh’un tablolarına bugün müzayedelerde milyon dolar verilmesi, yaşadığı ve tablolarını yaptığı yerlerin o günkü haliyle korunması hayatın ironisi olarak karşımıza çıkıyor. Yönetmen Serkan Koç’la ‘Van Gogh Sarısı’ belgeseli üzerine konuştuk.

Van Gogh Belgeseli çekme fikri nasıl ortaya çıktı?

Fikir, Fransa’da yaşayan resim sanatçısı Onay Akbaş, Ekrem Kahraman ve iş adamı İbrahim Benli’den çıkıyor. Üçünün yolu rastlantı sonucu Fransa’da kesişiyor ve birlikte Van Gogh’un mezarına gidiyorlar. Onay Akbaş, yıllardır hayalini kurduğu projeyi onlarla paylaşıyor. Türkiye’den bir grup sanatçı, Van Gogh’un yaşamında iz bıraktığı yerlere gitse, hem entelektüel bir tartışma yapsalar, hem de resim çalışsalar ortaya ne çıkar acaba? 3 dost, bu fikri hayata geçirmek için hemen orada karar veriyorlar ve Türkiye’ye dönünce kolları sıvıyorlar. Beni de ekibe davet ettiler. Onlar Van Gogh’u izledi, ben de kameramla onları çektim.

AMAÇ, İKİ KÜLTÜRÜN KARŞILAŞTIRILMASI

Projenin adı, “Vincent van Gogh’un Peşinde, Modernizmin İzinde.” Sanatçılar, Van Gogh’un yaşadığı, resim yaptığı yerleri gezerken, modernlik üzerinden Dünya’da ve Türkiye’de sanatın durumunu tartıştılar. Bu tartışmalar, günümüzde bütün dünyada sanatın krizde olduğu tezinden yola çıktı. Endüstrileşmeyle birlikte sanatın sonu mu gelmişti? Batı sanatı ile Türk sanatı arasındaki ilişki neydi? Temeldeki gerekçeler bunlardı ama görünürde Van Gogh’un kulağını niye kestiği, ‘Kargalı Buğday Tarlası’ tablosundaki kargaların nereden geldiği, onun resim sanatına getirdiği devrimci yenilikler gibi konular üzerinden yürüdü bu tartışma. Belgeselde özellikle Van Gogh’un resimlerinde çağını yansıttığı vurgulanıyor. Van Gogh resimlerinde çağını nasıl yansıtmıştır? Belgesel, tam da bu sorunuza yanıt vermeye çalışıyor. 18’inci yüzyıl Avrupa’sı. Karanlık bir Avrupa. Karanlık, çünkü onun resim sanatına getirdiği yeniliği göremiyor. Yaşamı boyunca tek bir resim dahi satamıyor. Aç, itilmiş bir adam. Çürüyen sistem, devrimci fikirleri kenarlara itiliyor. Cici resimler yapmıyor çünkü. Tarlada çalışan ırgatların, karanlık bir odada patates yiyen işçilerin resimlerini yapıyor. Yaptığı resim o sistem için 5 para etmiyor. Galeri sahiplerine para kazandırabilecek bir meta değil. Aslında onun resimlerine bakarak yaşadığı çağı ve çürüyen kapitalizmi çok yalın görebiliyorsunuz. Az önce de söylediğim gibi, çürüyen sistem devrimci fikirleri bastırıyor, kenarlara itiyor. Bugün de öyle değil mi? Türkiye’nin en kıymetli sanatçıları kenarlara itiliyor, naylon sanatçılar sistemin merkezlerinde baş üstüne çıkartılıyor. Bunlar çürüyen sistemin kurtçukları. İnsan belleğinde zengin çağrışımlar yaratan İnci Pastanesi, yerini AVM adı verilen poşet merkezlerine bırakıyor. Günümüz Türkiye’sinde kulağını kesmeye aday çok Van Gogh var.