Norveç’te yeni azınlık hükümeti programını açıkladı

Mahmut ALGÜNERHAN
Oslo

Norveç’te 13 Eylül’de yapılan genel seçimlerden sonra yeni hükümet kurma çalışmalarını sürdüren Sosyal Demokrat İşçi Partisi (AP) ile Merkez Parti (SP) beraber kurdukları azınlık hükümetinin programını açıkladı.

AP Genel Başkanı Jonas Gahr Støre ve Senertpartiet (SP) Genel Başkanı Trygve Slagsvold Vedum, 13 Ekim’de yaptıkları açıklamada yeni hükümetin yapacakları icraatları açıklarken bazı bakanlıklara getirilen isimler de belli oldu. Buna göre yeni başbakan AP Genel Başkanı Jonas Gahr Støre olurken SP Genel Başkanı Trygve Slagsvold Vedum ise yeni Maliye Bakanı olacak. İlk defa kadınların çoğunlukta olduğu bakanlıklar listesi Norveç kralına verildi. Yeni hükümette 11 bakanlık AP, 8 bakanlık ise SP arasında paylaşıldı. Yeni hükümette 10 kadın bakan yer aldı.

AP Genel Başkan Yardımcısı Hadia Tacik yeni Çalışma ve Sosyal İşler Bakanı, AP’nin ikinci genel başkan yardımcısı Bjørnar Skjæran yeni Balıkçılık Bakanı oldu.

Diğer bakanlıklardaki görevlendirme ise şöyle:

• Dışişleri Bakanı Anniken Huitfeldt (AP)
• Sağlık Bakanı İngvild Kjerkol (AP)
• Yerel Yönetim (Belediyeler) Bakanı  Bjørn Arild Gram (SP)
• Kültür ve Cinsiyet Eşitliği Bakanlığı Anette Trettebergstuen (AP)
• Sağlık ve Bakım Hizmetleri Bakanı İngvild Kjerkol (AP)
• İklim ve Çevre Bakanı Espen Barth Eide (AP)
• Petrol ve Enerji Bakanı Marte Mjös Persen (AP)
• Sağlık ve Koruma Bakanı İngvild Kjerbol (AP)
• Eğitim Bakanı Tonje Brenna (AP)
• Ulaşım Bakanı Jon İvar Nygård (AP)
• İklim ve Çevre Bakanı Espen Barth Eide (AP)
• Ticaret Bakanı Jan Christian Vestre (AP)
• Adalet ve Korunma Bakanı Emilie Enger Mehl (SP)
• Tarım ve yiyecek Bakanı Sandra Borch (SP)
• Çocuk ve Aile Bakanı Kjersti Toppe (SP)
• Araştırma ve Yüksek Eğitim Bakanı Ola Borten Moe (SP)
• Savunma Bakanı Odd Roger Enoksen (SP)
• Yardım ve Geliştirme Bakanı Anne Beathe Tvinnereim (SP)

MECLİSTE YETERLİ SANDALYEYE SAHİP DEĞİLLER

Yeni hükümet programını açıklayan her iki parti başkanlarından Gahr Støre, “Güvenli bir çalışma hayatı ve aktif çalışma politikamız olacak” derken, Vedum, “Norveç'in artık halkını dinleyecek bir hükümeti olacak. İnsanları geçmeyeceğiz, sosyal ve coğrafi olarak farklılıkları azaltmak için çalışacağız” dedi.

İki partinin kurdukları hükümet azınlık hükümeti durumunda çünkü yasaları tek başına Meclisten geçirebilmek için yeterli sandalyeye sahip değiller. AP'nin 48 SP'nin ise 28 olmak üzere toplamda 76 sandalyeye sahipler. SV ise 13 sandalyeye sahip. Aldıkları kararları meclisten geçirebilmeleri için diğer partilerin desteğini almaları gerekiyor.

Sağ Parti Höyre Parti (H) ise sağ koalisyon hükümetinin devam edebileceği kadar yeterli milletvekiline sahip olmadı. H 36, yabancı karşıtı olan FrP 21, Venstre 8, Hristiyan Halk Partisi ise 3 olmak üzere toplamda 68 sandalyeye sahipler.

Azınlık hükümetini kuran bu iki parti ilk başlarda Sosyalist Sol Parti (SV) ile bir ittifak arayışı içinde oldu. Ancak iklim, dolayısıyla hava kirliliği konularında anlaşma sağlanamadı. SV, ülkede daha fazla hava kirliliği oluşturduğunu için yeni petrolün aranmamasını, zenginlerden daha fazla vergi alınmasını, okul, hastane vb. kamu alanında verilen hizmetlerde amacın kâr olmamasını isterken, özellikle SP bu taleplere yanaşmadı. SP bu görüşmelerde özellikle Norveç köylüsünün taleplerini öne çıkardı. SP’nin üzerinde durduğu konular, merkezi sisteme karşı yerel bölgelerde hastanelerin ve okulların yapılması oldu. SP’nin başka bir politikası, fiyatların artırılması ve böylece halkın bu fiyat artışlarına karşı Norveç köylüsünün ürünlerini talep edeceği fikriydi.

KIZIL PARTİ VEKİL SAYISINI ARTIRDI

Merkez Partisi, görüşmelerin hemen ilk başlarında Kızıl Parti (RÖDT) ile bir hükümeti istemediklerini açıklamıştı. RÖDT bu seçimde büyük başarı göstererek daha önce 1 olan milletvekili sayısını 8’e çıkardı. Bütün bu nedenlerden dolayı, SV birlikte hükümet kurma arayışından çekildi. SV’nin çekilmesiyle AP ve SP’nin kurduğu hükümet bir azınlık hükümeti oldu.  

HÜKÜMETİN VAATLERİ

Yeni azınlık hükümetinin platformunda kısaca şu vaatler var:
• Gebeliğin 18'inci haftasına kadar kürtaj serbest olacak.
• 19 ila 21 yaş arasındaki kişilere ücretsiz diş bakımı sağlanacak ve 22 ila 25 yaş arasındaki kişilere diş bakımının yarı fiyatı ödenecek.
• Doğumda verilen nakit desteğine sınırlama getirilecek. Verilen nakit yardım, 12 ila 18 aylık çocuklar için uygulanacak. 18-24 aylık çocuğu olan aileler, başvuruda bulunup kreş almamışlarsa bekleme ödeneği alabilirler.
• Okullarda parasız yemek verme çalışması yapılacak. Kademeli olarak günlük sağlıklı ve basit bir okul yemeği verilmesine çalışılacak.
• İş garantisi.
• Çalışma izni ödeneği ve maluliyet ödeneği alan yeni kişiler için bir faaliyet reformu sunulacak ve böylece bir şekilde çalışabilenlere fırsat sağlayan bir iş garantisi verilecek.
• Yönetici olanların ücret artışı durdurulacak. Böylece ücret farklılıklarının azalmasına katkı sunulacak.
• İşten çıkarılanlar ve işsizler tatil parası alacak.
• 750 bin kronun altında geliri olan daha az vergi verecek. Hükümet, geliri 750 bin kronun altında olanlar için gelir vergisini düşürecek ve diğerleri için vergiyi artıracak.
• Pahalı elektrikli arabalarda daha yüksek vergi getirilecek. Yeni elektrikli araba alımlarında 600 bin kron üzerindeki tutar için KDV ödenecek.
• Varlık vergisi daha adil hale getirilecek. Yüksek servete sahip kişilerin daha fazla vergi ödemesi sağlanacak. Hisse senetleri ve ticari gayrimenkul vb. 2016 yılındaki vergi mutabakatına göre yüzde 80 değerlenecek.
• Paralı geçiş ücreti çözümüne çalışılacak. Hükümet, gelecekte otoyol geçişlerinin yerini alabilecek çözümler üzerinde çalışacak.
• Yüksek elektrik maliyetlerini azaltmak için çeşitli önlemler uygulayacak. Norveç elektrik fiyatlarını ve arz güvenliğini nasıl etkilediğini inceleyecek. Petrol aramasına devam edilecek.
• CO₂ vergisi artırılacak.
• Çevre ve iklim vergileri sosyal olarak adil, mümkün ve uygun olduğunda coğrafi olarak farklılaşacak. 2030'a kadar yüzde 55 azaltılacak. 2030'a kadar, 1990'a göre ölçüldüğünde, Norveç sera gazı emisyonlarının yüzde 55'i kesilecek.
• Tarım alanlarında gelir açığını kapatma planlanacak. Buralarda gelir farkını kapatmak için bağlayıcı bir plan sunulacak.
• Demiryollarının Avrupa Birliği (AB) demiryolu paketinden muaf tutulması istiyor. Norveç'e AB'nin dördüncü demiryolu paketindeki hükümlerin bazı bölümlerinden muafiyet sağlamak amacıyla, AB ile mümkün olan en kısa sürede diyaloga girilecek. Demiryollarında rekabetçilik durduracak.
• BM Mülteciler Yüksek Komiserliği aracılığıyla 'kotalı mültecilerin alınmasına öncelik vereceğiz' deniliyor. Ancak yeni hükümet bu sayı hakkında bir açıklama yapmıyor. Mevcut hükümet, yılda 3 bin kota mültecisi almaya çalışıyordu.

SV YENİ HÜKÜMET PLATFORMUNA “GRİ” DİYOR

Sosyalist Sol Parti (SV) yeni hükümetle işbirliğine olumlu bakıyor. Ancak aynı zamanda yeni hükümet platformunun çeşitli kısımlarını da eleştiriyor. SV lideri Audun Lysbakken, “Bu platform kırmızıya ve yeşile rağmen daha çok gri” diyor ve SV'nin adil dağıtım ve çevre için daha güçlü politikalarla katkıda bulunacağını söylüyor.

Lysbakken “Bu platform ile Norveç, iklim hedeflerine ulaşamıyor” diyerek emisyon kesintileri için yeni somut önlemler bulunmadığını ve İşçi Partisi'nin yurtdışından kota alımlarını reddetme konumunu bir araç olarak terk ettiğini belirtti. Lysbakken, yeşil endüstriyi geliştirecek ve gelecek için iş güvencesi sağlanması için, Norveç'in petrol bağımlılığını sürdürememesi gerektiğini ifade ederek, “Bu platform, petrol politikasında hiçbir değişiklik sağlamaz, BM'nin yeni fosil enerji arayışını durdurma çağrısına çok zayıf bir yanıt verir” diyor. SV, yeşil endüstriye daha güçlü bir yatırım yapılması gerektiğini ve müzakerelerden çekildiği için pişman olmadıklarını belirtirken SV’nin çekilmesinin nedeninin de tam da bu olduğunu söylüyor.

Norveç'te 5 kişinin öldüğü oklu saldırı sonrasında yakalanan şüpheli tutuklandı