19 Ekim 2021 13:39

Saray'ın hazırladığı 2022 yılı bütçesi Meclis'te: Ay’a değil, yoksulluğa sert iniş

Saray’ın 2022 yılı bütçesinden şehir hastaneleri ve karayolu projelerine yine milyarlar aktarılacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın maaşı da 35 asgari ücret tutarına yani 100 bin TL’ye çıkarılacak.

Fotoğraf: Özge Elif Kızıl/AA

EKONOMİ

Paylaş

Birkan BULUT
Ankara

Saray’ın Meclis’e sunduğu 2022 yılı bütçesinde şehir hastaneleri ve karayolu projelerinde sermayeye milyarlar akarken, bütçesi düşük gösterilen Cumhurbaşkanlığında Erdoğan’ın maaşı yaklaşık 35 asgari ücret tutarına, yani 100 bin 750 TL’ye çıkıyor. İktidarın “2023 yılında Ay’a sert iniş gerçekleştireceğiz” dediği Uzay Ajansı’na ayrılan ödenek ise Saray’ın tanıtım giderlerinden bile az. Emekçilerin sırtındaki vergi yükü ve artan hayat pahalılığı karşısında “asıl sert iniş” ise halkın bütçesinde olacak.

Döviz kurunda artış, bitmeyen zamlar ve düşük ücretlerle birlikte daha da yoksullaşan Türkiye’nin 2022 yılı bütçesi belli oldu. Cumhurbaşkanı Fuat Oktay’ın Meclis'te sunacağı bütçenin 1 trilyon 472 milyar 583 milyon TL gelirine karşı 1 trilyon 750 milyar 957 milyon lira gideri bulunuyor. Bütçe açığı 278 milyar 374 milyon TL olarak öngörülüyor. Bütçenin 2021 yılı 9 aylık faiz giderleri önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 32 artarken, faiz giderlerinin bütçe giderleri içindeki ağırlığı yüzde 12,3’ten yüzde 13,5’e yükseldi.

CUMHURBAŞKANINA ZAM: 35 ASGARİ ÜCRET ALACAK

Ancak bütçe açığına rağmen ne Saray’ın harcamalarından ne de kamu-özel ortaklığı projelerinde aktarılan kaynaklardan vazgeçilmiş durumda. Saray’a ayrılan bütçede azalma olsa da başta cumhurbaşkanının maaşı olmak üzere birçok kalemde artış yaşandı. Cumhurbaşkanlığı’nın 2021 yılında 4 milyar 39 milyon 453 bin TL olan bütçesinin, 2022 yılında 3 milyar 890 milyon 381 bin TL’ye düşürülmesi önerildi. Ancak Cumhurbaşkanının maaşı yüzde 14,4 oranında artarak 88 bin TL’den 100 bin 750 TL’ye çıktı. Asgari ücretin 2 bin 825 TL olduğu Türkiye’de, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın her ay 35 asgari ücret alması öngörülüyor: Mal ve hizmet alımında 2 milyar 254 milyon TL ayrılan cumhurbaşkanlığına temsil ve tanıtım giderleri 64 milyon TL olarak kaydedildi. 2022 yılı için bütçeden görev giderleri için ayrılan pay 1 milyar 508 milyon oldu. Cumhurbaşkanlığı’nın tüketime yönelik mal ve malzeme alımı için bütçesi 335 milyona yükseltildi. Ayrıca 25 binek otomobil, 2 minibüs ve 2 panel taşıt alınması için ödenek ayrıldı. İletişim Başkanlığı’nın bütçesi ise 422 milyon TL’den yüzde 61 artışla 680 milyon TL’ye çıktı.

UZAY AJANSININ BÜTÇESİ, SARAY İTİBARININ ALTINDA

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2023 yılında “Ay’a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz” dediği proje de hayal oldu. Türkiye Uzay Ajansı’nın 2022 yılındaki bütçesi sadece 61,3 milyon TL, 2023 yılındaki bütçesinin ise 67 milyon TL olacağı kaydedildi. Uzay çalışmalarına ayrılan kaynak, bu yıl Cumhurbaşkanlığı’nın temsil ve tanıtım giderlerinin bile gerisinde kaldı.

DİYANET’E BÜTÇE DAYANMIYOR

Geçtiğimiz yıl 13 milyar bütçenin çoğunlukla personel giderlerinden oluştuğu gerekçesiyle ek para isteyen Diyanet İşleri Başkanlığı’na, 2022 yılında 16,1 milyar TL alan bütçe verildi. Bütçede 17 bakanlıktan 7’sini geride bırakan Diyanet’in, İçişleri Bakanlığı’ndan bile fazla bütçesi bulunuyor. Diyanet’in ödenek teklifi genel bütçe kapsamındaki 26 idareyi de aştı. Diyanet İşleri Başkanlığı, çoğu üniversite olan özel bütçeli 200’e yakın idarenin ikisi dışında tamamından daha fazla bütçeye sahip. Diyanet’ten daha fazla bütçe alan iki kurum ise Karayolları Genel Müdürlüğü ile Devlet Su İşleri Müdürlüğü.

EĞİTİMİN BÜTÇESİ PERSONEL GİDERİYLE SINIRLI KALDI

Bütçede en çok payın ayrıldığı belirtilen Milli Eğitim Bakanlığı’na 189 milyar 10 milyon 851 bin TL ödenek verilecek. Ancak eğitime ayrılan bütçenin 132 milyar 28 milyon TL’si personel gideri, 20 milyar 602 milyon TL’si ise SGK Primi olarak belirlendi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın yatırım bütçesini yüzde 35 artırdıklarını ifade ettiği, 15,2 milyar TL bütçede “Mal ve Hizmet Alımı” olarak sınıflandırılıyor. Dolayısıyla eğitime ayrılan bütçe yine büyük oranda personel giderleriyle sınırlı kaldı.

SAĞLIKTA MİLYARLAR YİNE ŞEHİR HASTANELERİNE

2020 yılından bu yana pandemiyle mücadele nedeniyle Sağlık Bakanlığı’na ayrılacak bütçe de merakla bekleniyordu. 116 milyar TL ayrılan Sağlık Bakanlığı bütçesinde 54,6 milyar TL tedavi edici sağlık hizmetlerine, 19 milyar TL ise koruyucu sağlık hizmetlerine ayrıldı. Sağlık alanındaki en büyük harcama ise kamu özel ortaklığı kapsamında yapılan şehir hastanelerine verilecek ödenekler oldu. Bütçeye göre 2022 yılında hizmet alımı için 7,47 milyar TL, kullanım bedeli için 14.1 milyar TL olmak üzere şehir hastanelerine toplam 21,5 milyar TL kaynak ayrıldı. Bu ödenek 2023 yılında ise 24,2 milyar TL olarak öngörülüyor. Sağlık Bakanlığı bütçesinin beşte biri şehir hastanelerine ayrılıyor. Ancak Sayıştay’ın raporlarına göre şehir hastanelerine birçok kalemde usulsüz ve fazladan ödemeler yapılıyor, uygun olmayan veya yetersiz ekipmanların yerini kapatılan hastanelerdeki ekipmanlar alıyor.

YOLLAR 5’Lİ ÇETEYE ÇIKIYOR

Kamu ihalelerini tekelleştiren yandaş firmalara bu yıl da milyarlarca lira garanti parası akacak. Ulaştırma Bakanlığı’nın kamu özel ortaklığı kapsamındaki projelere garanti ve katkı ödemelerinin azalacağı belirtilmesine rağmen arttı. 2021 yılındaki gibi 2022 yılında da 540 milyon ayrılan ödenek, geçtiğimiz yılın bütçesinde 308 milyon TL olarak öngörülüyordu. Bu nedenle 2023 yılındaki 228 milyon olarak tahmin edilen garanti tutarı da diğer “tutmayan tahminler” gibi yükselmesi bekleniyor.

Ancak bu projelere ayrılacak aslan payı Karayolları Genel Müdürlüğü’nün bütçesinde yer alıyor. Karayolları’nın 2022 yılındaki bütçesi 45 milyar 99 milyon TL. Ancak Yap İşlet Devret projeleri için Karayolları’ndan aktarılacak kaynak 2021 yılında 14 milyar 49 milyon TL’den 20 milyar 378 milyon TL’ye çıkarılıyor. Bu 2023 yılında 23 milyar 630 milyon, 2024 yılında 26 milyar 316 milyon olarak tahmin ediliyor.