Kooperatiflere yeni düzenlemeler getiren kanun teklifi Meclis'te görüşülüyor

TBMM Genel Kurulunda, Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin maddeleri üzerinde görüşmelere geçildi.

Kanun teklifinin tümü üzerindeki müzakerelerde söz alan İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk, Türkiye'de faaliyet gösteren 26 türde 60 bine yakın kooperatif kurulduğunu, bunların ortak sayılarının 6,5 milyona yakın olduğunu, Kooperatifçilikteki sayısal değişimin gelişime yansımadığını, ne üye sayısı ne ekonomik büyüklüğü ne de yarattığı istihdam açısından kooperatiflerin dünya ortalamasını da Avrupa ortalamasını da yakalayamadığını söyledi. Öztürk, şöyle konuştu: "Ülkemiz bir kooperatif; 84 milyon vatandaşımızı bu kooperatifte dayanışma içinde üretim yapmak ve adaletli bir biçimde paylaşmak için bir araya gelmiş üyeleri; Sayın Cumhurbaşkanı da kooperatifin başkanı olsun. Her üye eşit şartlarda kooperatife üye ve ortak olduğuna göre hedef bellidir: Birbiri üzerinde üstünlük sağlamadan, birini diğerinden ayırmadan, birbirinin üzerine basmadan, hep birlikte emek vererek kazandıklarını adaletli bir şekilde paylaşmak. Bu kooperatif hedefine kitlendiği sürece başarısız olabilir mi? Niyet bozulduğunda, araya nifak sokulduğunda, adalet unutulduğunda ve başkan, üyelerinin bir kısmını dışlamaya soyunduğunda olabilir. Kooperatiflerimizin yaşadığı durum tam da budur. Niyet bozulmuştur, kooperatifler arasına nifak sokulmuştur, adalet unutulmuştur, üye olmayanlar başkanlığa soyunmuştur."

Öztürk, kanun teklifini genel olarak olumlu bulduklarını, desteklerden 30 yaş altı gençlerin oluşturduğu kooperatiflerin yararlanmasını talep ettiklerini bildirdi.

MHP Antalya Milletvekili Abdurrahman Başkan, bakanlıkların çalışma alanlarına kooperatif dağılımının, Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığında 35 bin 938, Ticaret Bakanlığında 12 bin 327, Tarım ve Orman Bakanlığında ise 11 bin 499 kooperatifin faaliyet gösterdiğini, Türkiye'de 59 bin 764 kooperatifin 6 milyon 328 bin 945 ortağıyla faaliyette bulunduğunu, bunun nüfusun yaklaşık yüzde 7'sine tekabül ettiğini kaydetti. Başkan, "Kanun teklifiyle, yönetim kurulunca ortaklık şartlarını taşıdığı halde ortaklığa kabul edilmeyen ve bu nedenle finansmana erişemeyen esnaf, sanatkarlar ve çiftçilerimizin mağduriyet yaşamalarının önüne geçilmesi de amaçlanmıştır. Bu kapsamda kooperatif üst kuruluşlarının yöneticilerinin de ortaklığa kabule ilişkin yetkileriyle ilgili düzenleme yapılmaktadır. Aynı şekilde kooperatiflerde olduğu gibi, kooperatif üst kuruluşları da söz konusu düzenlemelere ilişkin şartları taşıyıp ortak olmak için kendilerine müracaat eden kooperatif ve birlikleri ortaklığa kabulden de kaçamayacaklardır." şeklinde konuştu.

"İKİ SENEDİR ZARAR EDİYORLAR"

HDP Mersin Milletvekili Rıdvan Turan da Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Genel Müdürü Fahrettin Poyraz hakkındaki iddiaları sorduğunu aktararak, "11 yerden 180 bin lira maaş alıyormuşsunuz dedim. Cevap vermedi. Sonra 'Böyle iddialarda bulunuluyor ama bu doğru değil, ben aslında 62 bin 500 lira alıyorum.' dedi, içimiz rahatladı böyle olduğu için" dedi. 

Kooperatiflerin ticari şirket olarak görülerek buna göre düzenleme yapılmasının doğru olmadığını belirten Turan, kanun teklifiyle, kooperatiflerin dış denetim sistemine tabi tutulacak olmasının doğru olmadığını, bu alanda Kooperatifler Kanunu, Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu ile Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Kanunu'nun yürürlükte olduğunu belirtti. Turan, "Üç gariban köylü bir araya gelip 'Hadi biz bir kooperatif kuralım.' dese bu kanunların içerisinden çıkmaları mümkün değil. Mevzuatın teke düşürülmesi lazım. İkincisi, 3 tane bakanlık bu alanı denetliyor. Olmaz, bu 3 bakanlığın yerine bir Kooperatifler Bakanlığının kurulması lazım." ifadelerini kullandı.

CHP Antalya Milletvekili Çetin Osman Budak, Türkiye'deki kooperatiflere ilişkin detaylı veri olmadığını belirterek bu bağlamda kanun teklifinin etki analizinin de bulunmadığını söyledi. ISO 500 listesinde 6 büyük kooperatif bulunduğunu anlatan ve bunları Trakya Birlik, Konya Şeker, Kayseri Şeker, GÜBRETAŞ, Tarım Kredi Yem, Tarım Kredi Birlikleri şeklinde sıralayan Budak, "Çok önemli bir alanla ilgili düzenlemeler yapıyoruz ama maalesef, iktidardan vekillerimiz bu özeni bu şekilde göstermiyor. Kanun teklifinin gerekçesinde 2021-2023 Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi Eylem Planı'na atıfta bulunuldu ama öyle bir eylem planı da yok. Teklif sahipleri teklifi 2012-2016 yıllarını kapsayan eylem planına göre hazırladılarsa bu daha da vahim. O zaman bir eylem planı yapılmış ve bir daha eylem planı da maalesef göremiyoruz." dedi.

Kanun teklifindeki birçok önemli düzenlemenin yürütmenin keyfine bırakıldığını belirten Budak, komisyon görüşmeleri sırasında, kooperatiflerin ve üst kuruluşların yönetim ve denetim kurullarında birden fazla maaş ve huzur hakkı ödenmesinin önüne geçilmesine yönelik talepte bulunduklarını ancak bunun kabul edilmediğini anlattı.

Budak, Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri marketleri için yüksek kira bedelleri ödendiğini de belirterek şöyle devam etti:

"Ayrıca lojistik, tedarik merkezleri yapılması gerekiyor ve iki senedir zarar ediyorlar. Tarım Kredi Kooperatifleri'nin zararı bir şekilde çiftçinin üstünde ve halkımızın üstünde. Şimdi, 1000 tane market kurarak ne yapmak istiyorsunuz? Zaten fiyatlar pahalı. Vatandaşlar oraya gidiyor, marketteki fiyatları inceliyor, herhangi bir bakkaldaki fiyatları da inceliyor, bakkal fiyatından yukarıda. Burada sizin yapmak istediğiniz bildiğimiz popülizm yine. 'Biz bunları açıyoruz, halkımızı ezdirmeyiz. Ucuz gıda ürünlerine buradan ulaşırsınız.' Ama onu bile becerememişsiniz. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin bütçesiyle kendi icat ettiğiniz marketlerde ucuz mal satmanızla regülasyon olmaz, enflasyon düşmez."

"DENETİM ZAFİYETİNİ GİDERİYORUZ"

Milletvekillerinin sorularını yanıtlayan TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Altunyaldız, "Üretimi, istihdamı ve ihracatı önceliyoruz. Hane halklarının gelirlerinin artırılması için her hanenin üretici olmasını önceliyoruz. O yüzden Kooperatifler Kanunu'nda değişiklik yapmak suretiyle sizlerin huzuruna getirmiş durumdayız" dedi.

59 bin 764 kooperatifin, 6 milyon 328 bin 945 üyesi olduğunu söyleyen Altunyaldız, "Tüm kooperatiflerimizin üretimlerini, sağlamış olduğu istihdamı, varsa ihracatı ve ticaret hacimlerini dijital ortamda izleyebilmek ve buna ilişkin sorunları anında müdahaleyle giderebilmek için bir dijital platform oluşturulması ve bunların sistemleştirilmesi konusunda hüküm getiriyoruz. Diğer taraftan, özellikle denetim konusunda dış denetimi kooperatiflere imkan dahilinde getirmek suretiyle, varsa denetim zafiyetini gideriyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

Teklifinin tümü ve birinci bölümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasının ardından maddelere geçildi. (HABER MERKEZİ)

TBMM'de bu hafta Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti tezkereleri görüşülecek

Sedat Başkavak: Market değil, yılların yıkıcılığına barikat gerekli

EMEP: "Birleşip mücadele etmezsek emek ucuz, ekmek pahalı olacaktır"