Sokak röportajında "Ekonomi berbat" diyen Getir kuryesinin sözleşmesi sonlandırıldı
Geçen ay gerçekleşen bir sokak röportajında günde 14 saat çalıştığını belirtip "Ekonomi berbat" diyen Getir kuryesinin, esnaf kurye olarak çalıştığı Vigo tarafından sözleşmesi sonlandırıldı.
Ekran görüntüsü, 'GUGE TV' YouTube kanalının 'GENÇ KONUŞTU HERKES ALKIŞLADI!' başlıklı videosundan alınmıştır.
Sokak röportajında günde 14 saat çalıştığını belirtip "Ekonomi berbat" diyerek isyan eden esnaf kuryenin sözleşmesi sonlandırıldı.
Getir, kuryenin, Vigo şirketiyle esnaf kurye olarak çalıştığını aktarıp, Vigo'nun "iş disipliniyle ilgili sebeplerden" kuryenin sözleşmesini sonlandırdığını söyledi. Getir'in açıklamasında, sözleşmenin sonlandırılmasının röportajla ilgisi olmadığı savunuldu.
Kurye ise röportaj sonrası baskı gördüğünü açıklayıp "Dün beni WhatsApp grubundan çıkarmışlar. Arkamdan da 'Arkadaşımız işi bıraktı' demişler. Hiçbir gerekçe sunmadılar" dedi.
"EKONOMİ BERBAT, LEŞ GİBİ EKONOMİ, BİTİK…"
Geçen aylarda sosyal medyada paylaşılan videoda, üzerindeki "Getir" logolu ekipmanlarıyla röportaj veren kurye, ekonominin berbat olduğunu vurgulayıp şunları söylemişti:
"Leş gibi ekonomi. Günde 14 saat çalışıyorum. Neden, para yok. 14 saat çalışmasam asgari ücret alacağım. Sosyal hayatım olmuyor. Eve gidiyorum uyuyorum, geliyorum çalışıyorum, eve gidiyorum uyuyorum… Annemin babamın yüzünü göremiyorum. Robot ne! Bir gayem yok. Şurada bir yerde araba çarpsın bana, öleyim, samimi söylüyorum, ‘Niye öldüm, dur yaşayacaktım' demem yani, vallahi de demem. Bir kız arkadaşım vardı, o da bitti gitti. Ben bunun için mi geldim dünyaya, çalışmak için mi sadece? 'Ekonomi iyi' diye kimse birbirini kandırmasın. Ekonomi berbat, leş gibi ekonomi. Bitik ekonomi…”
SÖZLEŞMESİ SONLANDIRILDI
Bu sözleriyle sosyal medyada gündem olan kuryenin Getir tarafından işten çıkarıldığı iddia edildi.
November 11, 2021
Konuyla alakalı açıklama yapan Getir, kuryenin sözleşmesinin sonlandırıldığını doğruladı ancak gerekçenin söz konusu röportaj olmadığını savundu. Kurye'nin Vigo şirketiyle esnaf kurye olarak çalıştığını aktaran Getir, Vigo'nun "iş disipliniyle ilgili sebeplerden" kuryenin sözleşmesini sonlandırdığını söyledi.
Getir'den yapılan açıklama şöyle:
"Getir sistemindeki bir kuryenin yaptığı sokak röportajı sonrası işten çıkarıldığına yönelik paylaşımlar gerçeği yansıtmamaktadır.
Bu kişi esnaf kurye olarak kendi hesabına Vigo şirketi ile çalışmaktaydı. Kurye bahsi geçen açıklamaları 1,5 ay önce yapmıştır ve bununla ilgili herhangi bir yaptırıma uğramamıştır. Kişisel Verileri Koruma Kanunu nedeniyle detayları açıklayamasak da Vigo şirketinden aldığımız bilgiye göre iş disiplini ile ilgili başka sebeplerle sözleşmesi sonlandırılmıştır. Bu kararın kuryenin daha önce yaptığı açıklama ile herhangi bir ilgisi yoktur."
November 12, 2021
KURYE: "İŞİ BIRAKTI" DEMİŞLER, HİÇBİR GEREKÇE SUNMADILAR
Cumhuriyet'e konuşan kurye, röportaj sonrası kendisine bir yıldırma politikası uygulandığını belirterek, "Dün beni WhatsApp grubundan çıkarmışlar. Arkamdan da 'Arkadaşımız işi bıraktı' demişler. Benim haberim yoktu, internet paketim yoktu, o yüzden bakamadım. Ondan sonra arkadaşlarım aramaya başladı, 'Niye işi bıraktın' diye. Ben de işi bırakmadığımı söyledim. 'Gruptan çıkardılar' diyince işten attıklarını anladım. Ve gerçekten de işten atmışlar. Hiçbir gerekçe de sunmadılar" dedi.
"KAZA YAPTIM, MOTORUN MASRAFINI BANA ÖDETTİLER, 5 SAATLİK ÜCRETİMİ YATIRMADILAR…"
Kurye, yaşadıklarını şöyle anlattı:
"O röportajın ertesi günü çok ters davranmaya başlamışlardı. Baskı yapıyorlardı ve tehdit ediyorlardı. 'Bak seni çıkartırız, seni çıkartmadığımıza dua et' falan gibi laflarla bana baskı uyguluyorlardı. O zaman çıkartamadılar çünkü tepki yiyeceklerini biliyorlardı. Motorla kaza yaptım. Motorun masrafını bana ödettirdiler. Benden 'Ben niye ödeyeceğim, ben çıkıyorum' dememi bekliyorlardı. Ben de demedim, inadına devam ettim. 1 hafta önce müdürümüz beni aradı. 'Böyle bir durum var, seni işten çıkarmak istiyorlar' dedi. Ben de, 'Nasıl çıkartacaklar, çıkartamazlar, tepki alırlar' dedim. O da 'Yok, aradan zaman geçtiğini düşünüyorlar, olayın unutulduğunu düşünüyorlar, çıkaratacaklar' dedi. 'O yüzden ben senin için bir şans daha istedim, bir daha sakın öyle röportaj falan verme, son şansını da kaybetme' dedi. Ben de 'Tamam abi, söz veriyorum' dedim. Ve yapmadım da.
Röportaj sonrası beni arayan bir yetkiliye, geçen ay 5 saatimi eksik yatırdıklarını söylemiştim. 'Biz neyin derdindeyiz, biz neyin derdindesin kardeşim, üçün beşin lafını mı yapıyorsun? Seni işten çıkarmadığımıza dua et' dedi. Ödemesi yapılmayan 5 saatim de o şekilde kaldı."
ESNAF KURYE SİSTEMİ NEDİR?
"Kendi işinin patronu ol", "Aracınla para kazan" gibi vaatlerle pazarlanan esnaf kurye sistemini, kuryenin röportajda dile getirdiği "Günde 14 saat çalışıyorum. 14 saat çalışmasam asgari ücret alacağım" sözleri özetliyor.
Esnaf kurye sisteminde çalışmak isteyen kurye, şahıs şirketi kuruyor. Şirketi aracılığıyla Fiyuu, Scotty, Paket Taxi, Banabi Kurye, Yemeksepeti Vale, Trendyol Express, Trendyol Go, HepsiJet Kurye, Vigo gibi firmalarla sözleşmeli şekilde çalışıyor. Uygulama şirketten şirkete çeşitli farklılıklar gösterse de genellikle esnaf kuryenin aracı kendisine ait oluyor. Araç bakım ve yakıt masraflarını, kazancın vergisini, muhasebe giderlerini kurye ödüyor. Kuryenin giderleri bunlarla da sınırlı kalmıyor; Bağkur, sağlık sigortası, yol, yemek, taşıyıcı ve koruyucu ekipman masrafı gibi giderler de kurye tarafından ödeniyor. Esnaf kuryelere saatlik ve/veya paket başı ücret ödeniyor. "Performans" sistemleriyle pirim ödemeleri de yapılabiliyor. Her ne kadar internette "Ayda 10 bin lira kazan" gibi vaatler sunulsa da giderler düşüldükten sonra genellikle esnaf kuryenin eline asgari ücret düzeyinde ücret kalıyor. Gelirini artırmak isteyen esnaf kuryeler günde 14-16 saat gibi insanlık dışı sürelerde çalışmak zorunda kalıyor.
Esnaf kuryeler işçi statüsünde olmadığı için sendikalaşmada da zorluklar yaşanıyor. Çeşitli dernekleşme çabaları olsa da çalışma koşulları ve ücretlerin insani düzeye ulaşması yönünde henüz elde edilmiş somut kazanımlar yok. Türkiye'de özellikle pandemi döneminde yaygınlaşan bu uygulama, örgütlenmenin zor olması, birçok "masraf" ve sorumluluğun kuryeye yüklenmesi nedeniyle birçok şirket tarafından kullanılıyor.
GETİR'DE VE VİGO'DA SİSTEM NASIL İŞLİYOR?
Getir hem maaşlı kurye çalıştırıyor hem de Vigo aracılığıyla esnaf kuryelerle çalışıyor.
Vigo'da çalışmak isteyen kurye, ehliyet gibi gerekli belgeleri sunup başvurusu onaylandıktan sonra şahıs şirketi kurmak zorunda. Vigo'daki esnaf kuryeler şirketin aracında ya da kendi araçlarıyla çalışabiliyor. Ancak şirketin aracıyla çalışıldığında kazanç düşüyor. Kendi aracıyla çalışmak isteyenlerin araçlarında da model yılı gibi çeşitli şartlar aranıyor. Motosikletle değil de otomobille çalışmak isteyenlerin SRC belgesi (ticari taşıma belgesi) de sunması gerekiyor.
Çalışma saatleri 10-12 saatten başlıyor. İzin haftada 1 gün ve izin günü saha yöneticilerinin onayıyla belirleniyor. İstanbul'da saatlik yaklaşık 27 lira civarında ücret ödeniyor. Paket başına da 3 lira civarında para ödeniyor. Kuryeye yağmurluk, mont ve servis çantası, koruma demiri gibi ekipmanlar Vigo tarafından zimmetli şekilde veriliyor. Görev saatinde ve görev yerleri içerisinde kaza yapılması durumunda "kaza destek ödemesi" verileceği vadediliyor.
Vigo kuryeleri yalnıza yiyecek ve içeçek taşıyor. (İstanbul/EVRENSEL)
