Squid Game bu kez de çeviri hatalarıyla gündemde

Geçen ay, çift dilli Koreli-Amerikalı influencer Youngmi Mayer, Tiktok ve Twitter hesaplarında, Netflix'in popüler dizisi Squid Game'in İngilizce altyazılarının acemice yapılmış olduğundan yakındı. Youngmi Mayer'a göre dizideki önemli ayrıntılar çeviri sonucu kaybolmuştu. Başka kişiler de bu fikre katılıp Fransızca ve Hintçe altyazıların da berbat olduğunu ve hatta İngilizce dublajın fiyasko olduğunu söylediler. Her ne kadar birçok profesyonel çevirmen bu eleştirilerin haksız olduğunu söylese de, eleştiriler yığını büyük haber kaynaklarının desteğiyle büyümeye devam etti.

Bu tartışmalar, nadiren hakkında konuşulan fakat büyük uluslararası yayın platformlarının merkezinde bulunan bir sektöre, dil hizmeti sağlayıcılarına ışık tuttu.  Dil hizmeti sağlayıcıları, dünya çapında sözleşmeli altyazı çevirmenleri, seslendirme sanatçıları, çeviri editörleri, ses mikserleri bulunduran ağları aracılığıyla dış kaynaklı altyazılama, altyazı yerleştirme ve dublaj sağlayan şirketlerdir. Tartışmalar ayrıca, yayın hizmetleri içinde baş gösteren bir endişenin, büyüyen küresel bir izleyici kitlesini idare edebilecek nitelikli çevirmen eksikliğinin de altını çizdi. Küresel eğlence sektörüne dair araştırmalar yapan Güney Kaliforniya Üniversitesi Profesörü Paola Sigismondi, Rest of World'e yaptığı açıklamalarda " Squid Game, yerel izleyici kitlesinin ötesinde de izlenecek olan yerel medya eğlence içeriğine yönelik bir talebin olduğunun bir başka göstergesi. Yani Kore dışında da Kore içerikleri, Meksika dışında da Meksika içeriklerinin izlenmesi giderek artıyor." dedi.

SQUID GAME, 31 DİLDE İZLEYİCİYLE BULUŞTU

Bu kan donduran Korece Netflix dizisini izleyen 111 milyonu aşkın izleyicinin çoğu, diziyi altyazılı 31 dilden birinde veya 13 dublajlı versiyonundan birinde izledi. Dil hizmeti sağlayıcıları, bu yerel içeriklerin küresel boyutta dağılımı için ciddi öneme sahip. Fakat sektördeki işgücü eksikliği ve uygulanabilir otomatik bir çözüm olmaması sebebiyle çeviri sektörünün sınırları zorlanıyor.

Sektörün en büyük altyazı ve dublaj sağlayıcılarından biri olan Iyuno-SDI'nin CEO'su David Lee, Rest of World'e verdiği demeçte, "Size kelimenin tam anlamıyla söyleyebilirim ki, bu sektör önümüzdeki iki, üç yıl içinde fazla talepten dolayı hizmet sağlayamayacak duruma gelecek. Çeviri, dublaj, miks yapacak hiç kimse kalmayacak. Sektörün bunu yapacak yeterli kaynağı yok."

Sektör liderleriyle yapılan röportajlardan anlıyoruz ki, çoğu yayın platformu, yayın çizelgelerini altyazılayabilmek için kaliteden ne kadar ödün vereceklerine karar vermek zorunda oldukları bir dönüm noktasındalar. 2016 yılında Los Angles'ta kurulan Netflix, 130 küresel pazara ulaşır duruma geldi. Her ne kadar son üç ayda Amerika ve Kanada'da 400.000 üye kaybetmiş olsa da Asya-Pasifik bölgesinde 1 milyondan fazla yeni üye edinen Netflix, uluslararası üyeleri şirketlerinin geleceği olarak gören yayın platformlarından yalnızca biri.

Disney+, HBO Max ve Iflix gibi platformlar da küresel sahnede yarışıyorlar ve piyasaya her yeni girişte çeviri kaynaklarına olan talep daha da artıyor. Disney+ gibi yoğun yayın listeleri olan hizmetler için şirketin en son çıkmış Marvel dizilerinden ve diğer kendi yapımı olan programlardan, arşivlerinde bulunan film ve televizyon kitaplığına ve eski uluslararası yayınlardan güncel olmayan yerelleştirmelere kadar her şey için çeviri hizmeti sağlaması gerekiyor. Yerelleştirme şirketleri için çalışanların meslek birliği olan Entertainment Globalization Association (EGA) adlı kurumun yöneticisi Chris Fetner'a göre önümüzdeki birkaç yılda dünya çapında çeviri hizmeti talebi yığını oluşabilir.

Netflix yöneticisi olarak dokuz yılını platformun yerelleştirme stratejilerini oluşturarak geçiren Fetner, dil hizmeti sağlayan sektörün yakın zamana kadar bu taleple başa çıkabildiğini söylüyor. "Ben Netflix'te çalışırken sektörün her zaman işlerimizi özümseyeceğine dair bir inancımız vardı. Fakat artık sektör bir doyum noktasına ulaştı ve daha fazlasını kabul edemiyor." diyor Chris Fetner. Fetner'e göre meslek birliğinin birçok üye kuruluşu, 2022'den sonra yeni iş alamayacak. "Her gün birilerinin işi nasıl geri çevirmek zorunda kaldıkları hakkında konuştuğunu duyuyorum" diyor Fetner.

ÇEVİRMENLERE DÜŞÜK ÜCRET VEREN ŞİRKET KARA LİSTEYE ALINDI

100'den fazla dilde faaliyet gösteren ve rutin olarak her yıl 600 binden fazla çeviri bölümünü işleyen Iyuno-SDI şirketinin sahibi Lee, “Bu sorununu karşılayabilmek için çeviri sorunu yaşayan bölgelerde yeni nesil çevirmen eğitmek hem zaman alacaktır hem de en önemlisi fazla ücretler gerektirecektir” diyor. Yaklaşık 50 başvurudan yalnızca birinin şirketin çevirmen yeterlilik sınavını geçebildiğini söylüyor Lee: "Birlikte çalıştığımız kişilerin yüzde 10 veya yüzde 15'inden bile memnun olduğumuzu düşünmüyorum. Başka bir seçeneğimiz yok çünkü sektörde yeterli sayıda profesyonel çevirmen yok.". Lee'nin söylediğine göre, şirket daha az nitelikli çevirmenlerle sözleşme yaptığında, yapılan işin genel kalitesini korumak için daha derin bir kalite kontrol sürecine yönelik yatırımlar yapılıyor. Bunun bir sonucu olarak, geçtiğimiz yıl, birkaç büyük Avrupa çevirmen birliği freelance altyazı ücretlerinde artan kesintiler sebebiyle üyelerini bu şirketle çalışmaktan vazgeçirerek şirketi kara listeye aldılar.

İyi çevirmenlerin sektörde uzun süre kalmasını zorlaştıran yetersiz ücretler bu işgücü yetersizliğinin sebeplerinden bir diğeri. Netflix, bir dakikalık Korece sesin İngilizce altyazı çevirisi için 13 dolar ödüyor, ancak bu rakamın yalnızca bir kısmı doğrudan çevirmenin cebine giriyor. Veriler, bazı Avrupalı izleyiciler için altyazı kalitesinin, baş gösteren çeviri krizinden önce bile bir endişe kaynağı olduğunu gösteriyor. EGA tarafından İspanya, Almanya, Fransa ve İtalya'da yapılan ve 15 bin izleyiciyi kapsayan ankete göre, katılımcıların yüzde 61'i aylık bazda kalitesiz altyazı ve dublaj ile karşılaştığını söylerken bu kişilerin yüzde 70'i izledikleri dizi veya filmi yarıda bırakmış.

Arjantin'in kuzey Patagonya bölgesindeki evinden Squid Game'i İspanyolcaya altyazılılayan Florencia Lago, Rest of World'e Latin Amerikalı izleyiciler için Korece, Japonca ve Çince dizi ve filmleri freelance olarak çeviren projelerde düzenli olarak yer aldığından bahsetti. Squid Game hakkındaki fikirlerini ise "Daha önce bu kadar başarılı bir iş üzerinde çalışmamıştım. Oldukça şok ediciydi" diyerek belirtti Lago.

Iyuno-SDI tarafından işe alınan Lago, Squid Game'i İngilizce şablon üzerinden çevirdiğini söyledi. Sektörde pivot çeviri veya röle çevirisi de denilen bu çeviri yönteminde altyazı metninin önce İngilizceye, ardından İngilizceden hedef dile çevirilmesi durumu söz konusu. Lago İngilizce-İspanyolca çeviri yapan ve Korece bilmeyen bir çevirmen. İngilizce şablonlama anormal bir durum değil, sektörel bir norm. Bu, İngilizce konuşmayan Netflix izleyicilerinin genellikle bir İngilizce çeviri katmanından filtrelenmiş altyazıları izlediği anlamına geliyor.

Dil hizmeti sağlayıcıları, İngilizce şablonlamayı hem maliyet düşürücü bir önlem hem de ölçeklendirmek için bir araç olarak kullanır. Örneğin, sektörde altyazı konusunda profesyonel olarak çalışan sadece birkaç düzine Korece-Fransızca çevirmen varken, çok sayıda Korece-İngilizce ve İngilizce-Fransızca çevirmen vardır. İngilizce şablonlama daha verimli olsa bile çeviri araştırmacıları, bu sürecin çeviri kalitesini bozabileceğini söylüyor. Diğer kimseler ise İngilizcenin ifadeye diğer birçok dilde aracılık etmesinin sorunlu olduğunu iddia etmektedir. Altyazı çalışmaları Cannes'da gösterilmiş olan Hintçe-Fransızca çevirmen François-Xavier Durandy, “Koreceyi İngilizce aracılığıyla Fransızcaya çevirmek, Fransızcayı Korece aracılığıyla İngilizceye çevirmek kadar mantıklı” dedi. Durandy, İngilizceyi baz alarak yapılan bu çevirileri yanlış altyazılama ile eş tutuyor.

Son yıllarda, yeni içerik tufanıyla başa çıkmanın bir yolu olarak çeviriyi otomatikleştirmeye yönelik çabalar da var. Iyuno-SDI, makine çevirisi öğrenimi ve otomatik kalite kontrollerine yatırım yapsa da yöneticiler, yapay zekanın kalitesinin şu anda insanların yerini alacak kadar iyi olmadığını söylüyor. Günümüzde bazı durumlarda, makine çevirisi bir taslak çeviri oluşturmak için kullanılıyor ve bu çeviri daha sonra uygun gördükleri şekilde bir insan altyazı yazarı tarafından düzenleniyor. Yapay zekanın altyazı sanatını ele almadaki eksiklikleri, çevirmen sıkıntısında hızlı bir düzelmenin olmayacağı anlamına geliyor.

Yerelleştirme kalitesine son zamanlarda gösterilen bu ilgi,  yayın hizmetlerinin de gözünden kaçmadı. Netflix, Squid Game'in altyazılarına yönelik eleştiri dalgasına yanıt olarak altyazıların üzerinden ikinci kez geçmesi için geçen yılki Akademi Ödülleri töreninde Parazit filminin yönetmeni Bong Joon Ho için yaptığı çeviri viral olan çevirmen Sharon Choi'yi işe aldı. Sharon Choi'nin ismi şu anda Squid Game'in İngilizce altyazılı versiyonunun orijinal çevirmeninin yanında gösteriliyor. Iyuno-SDI, çevirinin kalitesini artırmak için İngilizce şablon yerine doğrudan çeviri yoluyla yüksek öncelikli programların altyazısını çıkarmaya yatırım yapan müşterilerin sayısında da bir artış gördü.

Fetner, "Çevirinin çok iyi olmasını istiyorsunuz ancak mükemmele ulaşmaya çalıştığınızda maliyeti çok artıyor. Yüzde 95 oranında tatmin edici bir çeviriye sahip olmak muhtelemen sektördeki çoğu kişi için harika bir şey olacaktır. Fakat kalan yüzde 5'e ulaşmaya çalışmak ise çok pahalı." dedi. Netflix'in aksine, böyle bir tartışmayla karşılaşan birçok platform, çevirideki hatalara rağmen Squid Game'in hâlâ izlendiğini bildikleri için herhangi bir önlem almaktan kaçınacaktır.

Üst başlık, ara başlıklar ve başlık Evrensel’in tercihidir.

restofworld.org’dan çeviren Berfin Tuana KORKMAZ

Squid Game: 455 insan 1 tefeciye kölelik etmek zorunda mı?

Squid Game bize ne anlatıyor?