‘Yerli ve milli’ denilen SİHA’larda Alman teknolojisi tartışması
Alman medyası Türkiye’nin Türkmenistan’a sattığı SİHA’larda Alman şirketlerinden satılan parçaların kullanıldığı iddiasını tartışıyor. Parçaların Hensoldt şirketi tarafından satıldığı belirtiliyor.
Fotoğraf: DHA
Yücel ÖZDEMİR
Köln
Türkiye’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar’la anılan Baykar şirketi tarafından üretilen silahlı insansız hava araçlarının (SİHA) son olarak Ukrayna tarafından Donbass bölgesinde kullanıldığının gündeme gelmesi SİHA’lar konusunu yeniden tartışmaya açtı.
Geçtiğimiz günlerde Ukrayna’dan bağımsızlığını ilan eden Donbass bölgesinde düşürülen SİHA’nın Türkiye’nin Ukrayna’ya verdiği altı SİHA’dan birisi olduğu haberleri yayımlanmıştı. Rusya da Ukrayna’nın Türk SİHA’ları kullanmasına değişik düzeylerde tepki göstermişti.
Alman basınında Türkiye’nin bugüne kadar Libya, Azerbaycan, Ukrayna, Katar, Türkmenistan, Umman, Pakistan, Fas ve Tunus’a Bayraktar TB2 isimli SİHA satışı gerçekleştirdiğine dikkat çekiliyor. NATO üyeleri; Polonya ve Litvanya'nın da SİHA satın almak istedikleri biliniyor. Ayrıca Alman ikinci televizyon kanalı ZDF’de yer alan bir haberde, Türk SİHA’ların Suudi Arabistan liderliğindeki Arap ordusu tarafından Yemen’de de kullanıldığı ileri sürüldü.
SİHA’LARIN ÜZERİNDEKİ ALMAN TEKNOLOJİSİ
SİHA’lar konusunda uluslararası hukuk bağlamında tek sorumlu olarak şimdilik Türkiye görünüyor. Parçaları verdikleri iddia edilen ülkeler ise genellikle görünmeden kâr elde ediyorlar.
27 Ekim’de Türkmenistan’da askeri geçit töreni sırasında gösteriye çıkarılan SİHA’lar da yine bu silahlarda Alman şirketlerinin oynadığı rol konusunu bir kez daha gündeme getirmişti.
Türkmenistan’daki SİHA’lar üzerinde inceleme yapan çevre örgütü Greenpaece, Baykar’ın ürettiği ve Türkmenistan’a sattığı Bayraktar TB2 model SİHA’ların “gözü” diye nitelenen sensörlerin, Alman Hensoldt şirketinin Güney Afrika’daki şubesi Hensoldt Optronics Pty tarafından üretildiğini ve Türkiye’ye ihraç edildiğini ileri sürdü.
Greenpaece, ayrıca Bayraktar TB2 model SİHA’larla birlikte Hensoldt’un ürettiği Argos II HDT sensörünün de satışının yapıldığına dikkat çekti. SİHA’nın hedeflediği füzelerin hedefi bulmasını sağlayan bu “gözü”, Baykar daha önce Kanadalı L3 Harris Technologies (Wescam) firmasından satın alıyordu. Ancak, Türkiye’nin Afrin’e düzenlediği operasyon gerekçesiyle Kanada, iş birliğine son vermişti.
HANDSOLDT ŞİRKETİ DOĞRULADI
Aynı iddialar kısa bir süre önce ZDF’te yayımlanan “Frontal” programında da ayrıntılı olarak dile getirildi. “Frontal”ın sorularını yanıtlayan ancak ismi açıklanmayan Handsoldt sözcüsü, Güney Afrika’daki firma üzerinden Türkiye’ye satışın yapıldığını doğruladı.
30 Kasım’da yayımlanan programda en dikkat çekici olan ise 2020’de toplam 1.2 milyar avro ciro yapan Handsoldt’un yüzde 25.1’inin “güvenlik politikaları nedeniyle” devlete ait olması. Bu oran, firmanın başka tekeller tarafından yutulması ya da satılmasını engellemek için elde tutuluyor. Bu nedenle Bayraktar TB2’nin faaliyetinde temel belirleyici olan “göz”ün satışına Almanya, devlet olarak göz yumuyor. Zira Almanya, istemediği takdirde elinde tuttuğu hisse oranıyla satışı durdurabilir.
Bu aslında birçok Alman silah tekelinin başvurduğu dolambaçlı bir yöntem. Doğrudan Almanya’dan satışın yapılmasının pek çok soruna ve tepkiye yol açacağını bildikleri için başka ülkelerde kurdukları şirketler üzerinden üretim ve satış operasyonunu düzenliyorlar.
Üstelik Baykar ile iş birliği içinde olan sadece Handsoldt firması değil. Rheinmetall tekeli de Türkiye’de kurmak istediği fabrika üzerinden başka ülkelere panzer satmayı planlıyordu. Basında yer alan bilgilere göre Baykar’ın ürettiği SİHA’lardaki seyir kontrol tekniğini (Tempomat) merkezi Bavyera eyaletinde bulunan MT-Propeller firması, radar yükseklik ölçüsü tekniğini Alman SMS Smart Microwave Sensors GmbH, yakıt filitresini Hengst firması sağlıyor.
Yine Bayraktar TB2’nin motorlarını daha önce üreten Avusturya şirketi Rotax Motoren, Azerbaycan-Ermenistan savaşından sonra motorları vermeyi durdurdu. Bunun üzerine Baykar, Alman-ABD şirketi Continental Motors’dan motorları satın almaya başladı.
SORU ÖNERGESİNE KONU OLDU
Toplamda satış hacmi konusunda ise Sol Parti Milletvekili Sevim Dağdelen’in soru önergesine Ekonomi Bakanlığı tarafından geçen yıl verilen yanıtta Alman firmalarının toplam 12.8 milyon avroyla Türkiye’nin İHA/SİHA üretimine katıldığı ifade ediliyor.
Buna göre toplam 33 kez “NATO müttefikliği” çerçevesinde parçaların Türkiye’ye verilmesine hükümet onay verdi. Aradan geçen bir yıl içinde Alman silah şirketlerinin Baykar ile iş birliğinin yoğunlaştığı tahmin ediliyor. Bu nedenle Dağdelen, son durumu öğrenmek için yeni bir soru önergesi verdi.
Hükümet değişikliyle birlikte yurt dışına silah satışında kilit rol oynayan Ekonomi Bakanlığını ise Yeşiller Partisi Eş Başkanı Robert Harbeck yapacak. Bakanlığın, Hıristiyan Demokratlardan Yeşiller’e geçmesiyle birlikte Almanya ile Türkiye arasındaki silah ticaretinde bir değişimin olup olmayacağı da görülecek.
ALMANYA TÜRKİYE’YE RAKİP OLABİLİR
Almanya’daki savaş karşıtları da hükümete, Türkiye’ye teknolojinin satılmasının durdurulmasını talep ediyor.
Ancak işbaşında gelen Alman hükümeti de Alman ordusunun elindeki SİHA’ların silahlandırılmasını hedefliyor. Daha önce buna karşı çıkan SPD ve Yeşiller, şimdi geri adım atmış görünüyor. Almanya’nın kendi teknolojisiyle SİHA’lar üretmeye başlaması durumunda Türk SİHA’larının önemli rakipleri de olacağı anlaşılıyor.
SİHA pazarında yıllardır ABD ve İsrail önde. Ancak son yıllarda Türkiye ve Çin de pazara ortak olmaya başladı. Bu durum silah satan diğer emperyalist ülkelerin de iştahını kabartıyor.
ROKETLERDE DE ALMAN TEKNOLOJİSİ
Alman teknolojisi sadece SİHA’ların üzerinde değil aynı zamanda attıkları roketlerde de var. Bir soru önergesine hükümet tarafından verilen yanıta göre, Almanya 2010 yılından bu yana Türkiye’ye “TDW Wirksysteme GmbH” şirketi üzerinden roket satıyor. Merkezi Bavyera eyaletindeki Schrobenhausen’de bulunan şirket AB ülkeleri tarafından ortaklaşa kurulan MBDA firmasının Almanya’daki şubesi.
Türkiye’ye Roketsan firması üzerinden satılan “LRAT” ve “MRAT” tipi roketler, ayrıca Türkiye’de Roketsan tarafından “MAM” adıyla SİHA’lar için geliştirilerek üretiliyor.
