08 Aralık 2021 15:11

Uzm. Dr. Mustafa Torun: Favipiravir ilacı umarım artık Kovid-19 saptanan insanların evine bırakılmaz

"Favipiravir etken maddeli ilaç hakkında şunu açıkça belirtmek isterim ki; bu ilacın şu anda Türkiye’de kullanılması bence plasebo etkisine bağlıdır"

Fotoğraf: Pixabay

GÜNCEL

Paylaş

Uzm. Dr. Mustafa TORUN
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı

Konumuza girmeden önce biraz soluk alalım. Bildiğinizi sandığım Celal Sevimli ve Bedri Ayseli'ye ait güzel bir Diyarbakır türkümüz vardır. Burada tam olarak yazacağım konuya uyuyor.

Kırklar dağının düzü
Karanlık bastı bizi
Körolasın zalım Suzan
Ziyaret çarptı bizi

Bizim ülkemizde Favipiravir isimli antiviral ilacın Kovid-19 enfeksiyonunun tedavisinde yaygın kullanımı bir enfeksiyon hekimi olarak beni uzun zamandır düşündürmektedir. Bu türküdeki gibi karanlık mı bastı bizi? Yoksa ziyaret mı çarptı? Kimse neden itiraz etmiyor diyesim geliyor dostlarım. Yoksa itiraz edenler dinlenmiyor mu?İster inanın ister inanmayın bu durum beni bayağı üzüyor. Veya "Otoyollar ve Şehir Hastaneleri" gibi parası peşin mi ödendi? Oldum olası ticari konular sır olduğundan sağlıklı yorum yapmamıza gerek yok.Nihayet Sağlık Bakanlığı son kararında Favipiravir ilacının kullanımını hekim inisiyatifine bıraktı. Bu ilacın yaygın kullanılmasına rağmen, maalesef ilaçla ilgili veriler paylaşılmadığından ne desek afaki kalıyor. Daha çok gözlemlerimiz ve dışarıda yapılan kısıtlı çalışmalar bize bir ölçüde yol gösterici olabiliyor. Bu çalışmaların olumlu sonuçlar vereceği de şüpheli.Bilindiği gibi Sağlık Bakanlığı Kovid-19 enfeksiyonunun tedavisinde erişkinlere verilen "favipiravir"in 12-15 yaş aralığında da kullanılmasına izin vermişti. Henüz etkinliği yetişkinlerde kanıtlanmamış olan ilacın çocuklarda kullanımına onay verilmesi birçok tepkileri de beraberinde getirmesine rağmen uygulamaya devam edildi. Ne gibi yararlı olduğuna dair bulguları ve buna ait verileri bilmiyoruz. C5H4FN302 kimyasal formülü olan bu ilacın kullanım rehberinde (prospektüsünde) dahi “çocuklarda ve ergenlerde kullanılamaz” yazdığına daha önce dikkat çekmiştik. Grip tedavisinde kullanım amaçlı olduğunu bildiğimiz bu antiviral ilacın; Türkiye’de kullanımını başka bir antiviral ilaç olmaması dolayısıyla plasebo etkisi ön planda olarak kullanıldığını belirtmiştik. Maalesef bu ilaç yaygın olarak kullanılmaktadır, TTB'nin uyarısına rağmen.Sağlık Bakanlığı “Kovid-19 Çocuk Hasta Yönetimi ve Tedavisi Rehberi”nde yaptığı değişiklikle koronavirüs tedavisinde kullanılan Favipiravir’in 12-15 yaş arasındaki çocuklarda da kullanılacağını duyurmuştu.Bakanlıktan yapılan duyuruda bu ilacın çocuklarda kullanımıyla ilgili ayrıca aileler tarafından onam formu imzalanması gerektiği belirtilmişti. Maalesef sıtma ilaçlarının Kovid-19 enfeksiyonunda tüm itirazlara rağmen kullanılması ve bu karardan geç dönülmesi, Favipiravir kullanımında da yine itirazlara rağmen devam edilmesi bizleri üzmektedir.Geçmişte yukarıda belirttiğim açıklamaların ardından gözler favipiravir içeren ilaca çevrilmesine rağmen, ilacın prospektüsünde bulunan “çocuklarda kullanmayınız” ve “çocuklarda ve ergenlerde kullanılmamalıdır” ifadelerinin bile göz ardı edildiğini hatırlatayım.

Bakanlığın ilaç rehberinde yaptığı değişikliğin ardından açıklamalarda bulunan Türk Tabipleri Birliği, “Onam sorumluluğunu aileye yüklemek, ortaya çıkması olası bir sağlık sorununda sorumluluktan kaçınmak anlamını taşıyacaktır” demiştir.

Favipiravir etken maddeli ilaç hakkında şunu açıkça belirtmek isterim ki; bu ilacın şu anda Türkiye’de kullanılması bence plasebo etkisine bağlıdır. Bunu bir hekim ve konunun uzmanı olarak tekrar tekrar söylüyorum.

KORONAYA ETKİSİ TARTIŞMALIDIR

Favipiravir’in antiviral bir ilaç olduğunu belirttik. Tüm antiviral ilaçlarda önemli olan virüsün çoğalmasının önlenmesidir. Favipiravir ilk olarak 2015 yılında Japonya’da grip ilacı olarak ruhsat aldı ve sadece gripte kullanılmaktadır. Başka bir endikasyonu zaten yok. Koronavirüs salgınında SARS-COV-2 virüsüne karşı etkinliği ise halen tartışmalıdır. Çoğu ülkede kullanılmamaktadır. Bu ilacın kullanımı hakkında birçok yayın çıktı ve kesin bir endikasyon göstermediği belirtildi. Birçok yayın da bu ilacın koronavirüs tedavisinde kullanılmasını önermiyor. Sayılı ve çok az ülke bu ilacı kullanıyor. Çok merkezli çalışmalar bildiğim kadar yok. Hastalığın belki ilk günlerinde kullanımı sağlanırsa bir dereceye kadar bir etkisi olabilir denmesine rağmen yüksek dozda kullanılması olası yan etkilerini arttırabildiğini söyleyebiliriz.

ÇOCUKLAR İÇİN KESİNLİKLE ÖNERİLMEMELİ!..

Türkiye’deki favipiravir etken maddeli ilacın kullanımını plasebo etkisine ve ekonomik nedenlerle bağlamaktayım. Şu anda bu ilaç Türkiye’de plasebo gibi ve bilimdışı kullanılıyor. Başka seçenek olmayınca hiç değilse bir ilaç verelim kullanılsın gibi bir duruş var. Etkinliğine dair yayınlar yeterli değil. Dolayısıyla birçok ülkenin rehberinde de yer almıyor. Çocuklarda bu ilaç kesinlikle önerilmemektedir. Prospektüsünde de belirtildiği üzere kullanılmaması gerekiyor. Erişkinlerde de etkinliği yok denecek kadar az.

KORONAVİRÜS HASTALARININ TAKİBİ YAPILMIYOR

Koronavirüs tedavisi sürecinde hastaların takibinin iyi yapılmamaktadır. Başka bir antiviral ilaç olmadığı için veriliyor ve yan etki takibi yapılmıyor. Hasta gerekli testlerden, fiziki muayenelerden geçirilmeden doğrudan evinde kendi haline bırakılıyor. Doktor kontrolü yok. Bir ilaç yazıldığı zaman mutlaka doktor kontrolünde ve sorumluluğunda hastaya bu ilaç verilmelidir. Hastada ilaç yan etki takibi yapılmalıdır. Hasta "Saldım çayıra mevlam kayıra" şeklinde bırakılmamalıdır. Daha net söylüyorum artık zararın neresinden dönersek kârdır diyerek hastalara verilmemelidir.

Karanlık bizleri bassa da aydınlığa çıkmak yakın gibi!