263Chat, Zimbabve’de zorlu koşullarda haberin halka ulaşması için yeni yollar yaratıyor

Nigel Mugamu*
Zimbabve

Yolculuk

263Chat’i kurma fikrini ilk olarak Twitter üzerinden bir tartışma platformu olarak Ocak 2012’te tasarladım. 140 karakter sınırını ve anonim kalma fikrini beğenmiştim. Dokuz ay kadar bu fikir üzerine düşündüm, korkuyordum. 263Chat kurulmadan önce pek çoğumuz politika hakkında çevrimiçi sohbet etmek ve buna teşvik etme konusunda endişeler taşıyorduk. Tarih 29 Eylül’ü gösterdiğinde sonraki haftalarda tartışmalarda da kullanılacak #263Chat etiketi ile 263Chat platformunu hayata geçirdik.

2013 yılı boyunca çevrimiçi ve çevrimdışı tartışmalar düzenledikten sonra 2014’te nihayet kendi web sitemiz üzerinden haber yayınına başladık. 2021’de artık benim dahlim olmadan tüm editoryel süreci yönetebilen bir takımı yıllar boyu inşa ettim. Şimdi bana kalan kurduğum işe ve 263Chat’in medya ürünlerine sağlamca arkamı yaslamak.

Bu ürünlerden bir tanesi, Kasım 2017’de hayata geçirdiğimiz eGazete’miz. Kısaca eGazete, sadece WhatsApp üzerinden ücretsiz dağıtılan ve Pazartesi’den Cuma’ya websitemizde yayınlanan içeriklerin bir özetini kapsayan PDF formatındaki bir haber bülteni. Bugün, eGazete abonelerimizin toplamı Zimbabve’deki dört günlük basılı gazetenin toplam tirajının iki katı.

Fakat yolculuğumuz hep de olumlu geçmedi. Bu dönemde tutuklanmadan polis saldırısına pek çok zorlukla karşılaştık.

Örneğin 2019’da polis, takım arkadaşlarımız hala içerdeyken ofisimize biber gazı ile saldırdı. Üstelik ofiste bulunanlardan biri hamileydi. Arkadaşlarımızın ofisten çıkmaları polis tarafından engellendi, sonunda pencereden önce çatıya, oradan da komşu evin penceresine geçerek ofisten kaçmayı başardılar. Bu saldırıya sebep ise polis ve belediye yetkililerini sokak satıcılarını kovalarken görüntülerini çekmemizdi.

2020’de de muhabir arkadaşlarımızdan birisi hastanelik olan bir muhalefet üyesiyle röportaj yaptığı için tutuklandı ve daha sonra aynı yıl mahkeme önünde polis tarafından darp edildi.

Bir dağıtım modeli olarak neden WhatsApp?

Gazeteciliğe başlamadan önce bir muhasebeciydim. Şimdi gazeteci olarak hala rakamları ve karar verirken nasıl bizi bilgilendirdikleri gerçeğini seviyorum. Zimbabve’nin şebeke düzenleyicisi Posta ve Telekomünikasyon Düzenleme Kurumu (POTRAZ), her çeyrekte ilginç istatistikler içeren bir rapor hazırlıyor. 2016 yılının son çeyrek raporu benim ilgimi özellikle çekmişti. Çünkü raporda, Zimbabveliler için ‘internet’ dendiğinde WhatsApp’ın akıllara geldiğine dair bazı bilgiler yer alıyordu.

Okuyucu kitlemize hitaben pek çok topluluk grupları oluşturduk. İş arayanlar için gruplar, güncel konular, spor ve mizah ile ilgilenenler için gruplar, özel gruplarımızı kullanarak iş geliştirmek isteyenler ve hatta çiftçiler ve madenciler için gruplar ve son olarak eGazete grupları oluşturduk. WhatsApp topluluğumuz, eGazete dağıtım modelimizin önemli ve kritik bir yapıtaşı. Görüşümüz, eGazeteyi kısıtlı internet erişimine sahip olanlara dağıtmanın başka bir yolu olmadığıydı. Tabi ki Telegram ve Signal gibi diğer mesajlaşma platformları mevcut fakat ülkedeki üç mobil şebeke operatörünün hiçbiri bu platformlara veri paketi sağlamıyor. Bu nedenle, WhatsApp’ı dağıtım modelimiz olarak seçtik.

Faaliyet ortamı

Zimbabve, ekonomik ve siyasi zorluklarla 20 yılı aşkın tecrübesi olan bir ülke. Dünya Bankası’na göre, “Temmuz 2020’de %838 olarak ölçülen yıllık hiper enflasyon Ağustos 2021’de %50’ye düştü”. 263Chat’in dokuz yıllık faaliyet dönemi boyunca, finansal anlamda pek çok zorlukla karşılaştık. İş modelimiz, 2020’de içinde bulunduğumuz hiper enflasyon ortamından dolayı büyük ölçüde zarar gördü. Bir süre her ay fiyat listelerimizi güncelledik, ancak en sonunda ürünümüzün değerini koruyabilmek için Amerikan Dolarına endeksleme kararı aldık. Bu hamle, bazı ekonomik sorunları stabilize etmeye yaradı.

Ekonomik istikrar olmadan, bizimki gibi bir ortamda iş sürdürmek her zaman zorlu olacaktır. 2021’de ise kaynak geliştirme ve ticari faaliyeterden elde edilen gelire dayalı hibrit iş modeline geçmeye karar verdik. Henüz bu değişimi uygulama aşamasındayız.

Ve gelecek

Takım içerisinde bazı kilit değişikliklerin sürdüğü bu senenin başlarında çok faydalı bir Ürün Geliştirme Programına katıldım. 263Chat’in ticari tarafını yönetmenin yanı sıra, asıl hedefim takım arkadaşlarım için yararlı medya ürünlerini geliştirmek ve uygulamayı kapsıyor. Gelecekte internete erişimi olmayanlar için haberi ulaşılabilir kılacak SMS üzerinden dağıtımı da çalışıyor olacağız. Zimbabve’deki haberleri şu anda olduğu gibi en kapsayıcı şekliyle sunmaya tutkuyla bağlıyız.

* IPI üyesi ve 263Chat kurucusu ve baş hikayeci