Kadın işçiler iPhone fabrikasını değişime nasıl zorladı?

Güney Hindistan’daki bir Foxconn fabrikasında iPhone monte eden ve kırsaldan geldikleri için örgütlenmeyecekleri düşünülen kadın işçiler, sifonlu tuvaletleri olmayan kalabalık yurtlar ve bazen kurtlarla dolu kötü yiyeceklere maaş için katlanmaktan vazgeçti.

250’den fazla işçinin sorunlu yiyecekler nedeniyle hastalanmasıyla öfke taştı ve 17 bin kişinin çalıştığı fabrikayı kapatan ve denetime sokan nadir bir protesto dalgası ortaya çıktı.Reuters’in 17 Aralık protestosu öncesi ve sonrasındaki olaylarla ilgili haberi, Apple şirketinin tedarik zincirinin merkezinde yer alan Foxconn’daki yaşam ve çalışma koşullarına ışık tutuyor.

KADINLAR KOŞULLARI ANLATTI

Olaylar, Apple’ın iPhone 13 üretimini hızlandırdığı ve hissedarların şirketi tedarikçilerdeki çalışma koşulları hakkında daha fazla şeffaflık istedikleri bir zamanda yaşandı. Reuters, Chennai yakınlarındaki Foxconn fabrikasında çalışan altı kadınla konuştu. Hepsi, işten atılma veya polisten misilleme korkusuyla isimlerinin açıklanmamasını talep etti.Bu işçilerden beşi, altı ila otuz kadının bulunduğu odalarda işçilerin yerlerde yattıklarını söyledi. İki işçi, yaşadıkları pansiyonun suyu olmayan tuvaletleri olduğunu anlattı. Protestodan sonra fabrikadan ayrılan 21 yaşındaki bir başka işçi, Reuters’e verdiği demeçte, “Yurtlarda kalan insanların her zaman bir hastalığı oluyordu; cilt alerjileri, göğüs ağrısı, gıda zehirlenmesi gibi” dedi. Daha önceki gıda zehirlenmesi vakalarının ise bir veya iki işçiyi kapsadığını söyledi: “Düzeltileceğini düşündüğümüz için büyük bir şey yapmamıştık. Ama sonra birçok insanı etkiledi.”

FABRİKA DENETİM ALTINDA

Apple ve Foxconn, (geçtiğimiz) çarşamba günü, fabrikada çalışanlar için kullanılan bazı yatakhanelerin ve yemek odalarının gerekli standartları karşılamadığını tespit ettiklerini söyledi. Apple yaptığı açıklamada, tesisin “Denetime tabi tutulduğunu” ve Apple’ın fabrika yeniden açılmadan önce katı standartların karşılanmasını sağlayacağını söyledi: “Çalışanlar için kullanılan bazı uzak yurt ve yemek odalarının gereksinimlerimizi karşılamadığını tespit ettik ve kapsamlı bir dizi düzeltici önlemin hızla uygulanmasını sağlamak için tedarikçiyle birlikte çalışıyoruz.”Apple, fabrikadaki işçiler için yapılacak iyileştirmeler veya uygulanacak standartlar hakkında ise ayrıntılı bilgi vermedi.Tamil Nadu eyaletinde kadın işçiler için barınmayı düzenleyen yasalar, her bir kişiye en az 120 fit kare (11.2 metrekare) yaşam alanı tahsis edilmesini zorunlu kılıyor ve konutların yerel makamlar tarafından belirlenen hijyen ve yangın güvenliği standartlarına uymasını şart koşuyor.Foxconn, tesisleri iyileştirmek için acil adımlar attığını söyledi. Şirket, operasyonların yeniden başlatılması için gerekli iyileştirmeler yapılırken tüm çalışanlara ödeme yapılmaya devam edileceğini açıkladı. İşçilerin gıda zehirlenmesinden hastalandıkları yurdu işleten Foxconn yüklenicisi Venpa Personel Hizmetleri ise yorum yapmayı reddetti. Gıda zehirlenmesi ve ardından gelen protestolar, en az dört Tamil Nadu devlet kurumu tarafından, bazıları hâlâ devam eden soruşturmalara da yol açtı.Tamil Nadu Eyaletinin Sanayi Bakanı Thangam Thennarasu, Reuters’a verdiği demeçte, “Bu Foxconn’un sorumluluğunda” dedi. Tamil Nadu eyalet hükümeti geçen hafta yaptığı açıklamada, devletin Foxconn’dan barınma ve içme suyu kalitesi de dahil olmak üzere çalışma ve yaşam koşullarının iyileştirilmesini sağlamasını istediğini açıkladı. Apple ve Foxconn, fabrikanın ne zaman yeniden açılacağını ise belirtmedi.

ÜRETİMİ ÇİN’DEN UZAKLAŞTIRMA PROJESİNİN BİR ADIMI

Tayvan merkezli Foxconn, fabrikayı 2019’da 25 bin kişiye istihdam vaadiyle açmıştı ve bu, Başbakan Narendra Modi’nin imalat işleri yaratmak için “Hindistan’da Üret” kampanyasına bir destekti. Fabrikanın bulunduğu Chennai’nin dışında bir kasaba olan Sriperumbudur, Samsung ve Daimler ürünlerini üreten fabrikaların bulunduğu yoğun bir sanayi bölgesi Fabrika, Pekin ve Washington arasındaki gerilimler nedeniyle Apple’ın üretimi Çin’den uzaklaştırma çabalarının merkezinde yer alıyor. Reuters geçen yıl Foxconn’un üç yıl içinde tesise 1 milyar dolara kadar yatırım yapmayı planladığını bildirdi. Foxconn, fabrikanın kadrosunu ise, çoğunlukla orada çalışan kadınların barınmasından da sorumlu olan işçi simsarlarına devrediyor.Thiruvallur bölgesinde kıdemli bir gıda güvenliği görevlisi olan Jegadish Chandra Bose, Reuters’a verdiği demeçte, protestoların ardından gıda güvenliği müfettişlerinin, gıda zehirlenmesi olayının meydana geldiği yurdu ziyaret ettiğini ve fareler ile yetersiz drenaj tespiti yaptıktan sonra yurt mutfağını kapattığını söyledi. “Analiz edilen numuneler gerekli güvenlik standartlarını karşılamadı” dedi.

MAAŞA YEMEK VE BARINMA DAHİL DEĞİL

Foxconn fabrikasında çalışan kadınlar ayda yaklaşık 10 bin 500 rupi (141 dolar) alıyor ve Foxconn’un müteahhidine barınma ve yiyecek ücreti ödüyorlar.Kadın işçi sendikası başkanı, çoğu işçinin 18 ila 22 yaşları arasında olduğunu ve Tamil Nadu eyaletinin kırsal bölgelerinden geldiklerini söyledi. Eyalet hükümeti yönergelerine göre, fabrikadaki aylık ücret, bu tür işler için belirlenmiş asgari ücretten yüzde 30 kadar fazla.Protesto ardından işten ayrılan 21 yaşındaki işçi, Reuters’a, ailesinin pirinç ve şeker kamışı yetiştiren çiftçiler olduklarını söyledi. Köyündeki pek çok kişi gibi şehirde bir iş aradığını ve Foxconn’un maaşlarını iyi gördüğünü söyledi.

KADINLAR ÖRGÜTLENMEZ SANDILAR

Birkaç aktivist ve akademisyen, Sriperumbudur bölgesi fabrikalarında çalışmak üzere, çiftçilik yapan köylerden işe alınan kadınların, işverenler tarafından sendikalaşmaya veya gösteri yapmaya daha az meyilli görüldüklerini, bunun da sendikalı olmayan Foxconn fabrikasındaki protestoları daha da dikkate değer kılan bir faktör olduğunu belirttiler.Chennai’deki Madras Sosyal Hizmet Okulunda yardımcı doçent olan V. Gajendran, yakındaki fabrikalarda çalışmak üzere işe alınan kadınların “Genellikle büyük, yoksul, kırsal ailelerden geldiklerini ve bunun onları sömürüye maruz bırakan, sendikalaşma ve hakları için mücadele etme yeteneklerini azaltan bir durum olduğunu” söyledi.İşçiler Reuters’a verdikleri demeçte, gıda zehirlenmesi olayının 15 Aralık’ta bir yatakhaneden 159 kadını hastanelik ettiğini söylediler. Thiruvallur bölge idaresi geçen hafta yaptığı açıklamada, 100 kadar kadının daha tıbbi müdahaleye ihtiyaçları oldukları halde hastaneye kaldırılmadıklarını söyledi.

İŞÇİLER DÖNMEYİNCE KADIN İŞÇİLER SOKAĞA ÇIKTI

Hastalanan kadınlardan bazılarının öldüğüne dair sonradan yanlış olduğu anlaşılan söylenti ile bazı hasta işçiler iki gün sonra fabrikada işe gelmeyince, diğerleri vardiya değişirken protesto eylemi düzenlediler. “Korktuk, yurtta birbirimizle konuştuk ve protesto etmeye karar verdik. Bir lider yoktu” dedi işçilerden biri Reuters’a.Bölge idaresi, 17 Aralık’ta Foxconn yurtlarından yaklaşık 2 bin kadının sokaklara döküldüğünü ve fabrikanın yakınındaki önemli bir otoyolu trafiğe kapattıklarını söyledi. Yakındaki bir otomobil fabrikasından işçiler de dahil olmak üzere erkek işçiler de ertesi günkü protestoya katıldı.

“KADINLARIN AİLELERİ ARANDI”

Reuters’a konuşan yerel bir sendika lideri olan Sujata Mody ve iki işçi, polisin daha büyük ikinci protestoya erkek işçileri döverek ve bazı kadınları da kovalayarak ve onlara da vurarak yanıt verdiğini söylediler. Polis 67 kadın işçiyi ve bir yerel gazeteciyi gözaltına aldı, telefonlarına el koydu ve ailelerini arayarak kızlarını kontrol etmeleri uyarısında bulundu. Bunları, gözaltına alınanlardan üçü, yerel sendika yöneticileri ve gözaltına alınanlara yardım etmeye çalışan bir avukat Reuters’a anlattı. Kancheepuram bölgesindeki en üst düzey Polis Yetkilisi M Sudhakar ise iddiaları reddetti.Reuters tarafından incelenen polis ifadesinde, 16 Aralık’ta koşulları araştırmak için gıda zehirlenmesi olayının meydana geldiği yurda giden Yerel Yönetici K. Mohan da, burada kovid-19 enfeksiyonlarını önleyecek hiçbir önlem bulamadığını söyledi. Mohan polise verdiği demeçte, “Buranın bir kovid yuvası haline gelme ihtimali olduğu için araştırmak için o yere gittim. Kadınlar, hiçbir koronavirüs yönergesine uyulmayan yurtta kalmaya zorlandılar” dedi.

BİR YIL İÇİNDE İKİNCİ OLAY

Foxconn’daki huzursuzluk, bir yıl içinde Hindistan’daki bir Apple tedarikçisinin karıştığı ikinci olaydı. Aralık 2020’de Wistron Corp’a ait bir fabrikada çalışan binlerce taşeron işçi, ücretlerin ödenmemesi üzerine ekipman ve araçları imha ederek tahmini 60 milyon dolarlık hasara yol açtı.Apple daha sonra Wistron’u denetime aldığını ve fabrikada işçilere nasıl davranıldığı ele alınmadıkça Tayvanlı üreticiye yeni iş vermeyeceğini söylemişti. Wistron, bordro sistemleri de dahil olmak üzere fabrikadaki standartları yükseltmek ve sorunları çözmek için çalıştığını açıkladı. Wistron, bu yılın başlarında fabrikadaki operasyonları yeniden başlattı. Apple, Reuters tarafından sorulduğunda Wistron’un durumu hakkında bir yorum yapmadı. (DIŞ HABERLER)

iPhone’lar yeni, işçi sömürüsü eski!